Βασίλης Κωνσταντινίδης: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΡΟΜΗΣ ΣΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

2.4.2017

8:00π.μ. -9:00π.μ. Πρόγευμα στο ξενοδοχείο

9:00π.μ. Αναχώρηση για τα Ζαγοροχώρια

Το τοπωνύμιο Ζαγόρι ετυμολογικά προέρχεται από το σλαβικό "Ζα Γκόρα" (За Гора) που σημαίνει "πίσω από το βουνό". Ή πιο σωστά "ο τόπος πέρα από το βουνό". Τώρα θα πει κανείς και ποιο είναι δηλαδή αυτό το βουνό; Μα προφανώς το Μιτσικέλι! Αν βρεθούμε στα Γιάννενα, και κατεβούμε κάτω στο μόλο, απ' όπου αναχωρούν τα καραβάκια για το νησάκι της λίμνης, θα διαπιστώσουμε ότι απέναντι στο βάθος υψώνεται το βουνό Μιτσικέλι. Ε λοιπόν, πίσω από το βουνό αυτό βρίσκονται τα Ζαγοροχώρια. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι στον ίδιο ακριβώς σλαβικό όρο οφείλεται και το όνομα του χωριού Ζαγορά, που βρίσκεται στο Πήλιο, το πανέμορφο βουνό του Ν. Μαγνησίας.

Τα Ζαγοροχώρια είναι ένα σύμπλεγμα από 52 χωριουδάκια, που βρίσκονται στο Ζαγόρι. Αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με πολλά κοινά αρχιτεκτονικά, πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία. Τα περισσότερα έχουν ανακηρυχθεί παραδοσιακοί οικισμοί. Είναι χτισμένα σύμφωνα με τη ζαγορίσια λαϊκή κουλτούρα, στην οποία δεσπόζουσα θέση κατέχουν πρωτίστως η πέτρα και δευτερευόντως το ξύλο. Αυτό είναι απόλυτα λογικό, αν αναλογιστούμε ότι στο τμήμα αυτό της Πίνδου η πέτρα αφθονεί! Τα πάντα είναι πετρόχτιστα: σπίτια, αρχοντικά, σκεπές, καμινάδες, αυλές, φράχτες, πεζούλες, καλντερίμια, βρύσες, πηγάδια, εκκλησίες, καμπαναριά, σχολεία, πλατείες, δρόμοι, γεφύρια και οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς!

Το έδαφος είναι άγονο, τραχύ και δύσβατο. Στο επιβλητικό φυσικό τοπίο κυριαρχούν τα πανύψηλα βουνά, οι άγριες χαράδρες, τα βαθιά φαράγγια, τα απύθμενα σπηλαιοβάραθρα, τα ορμητικά ποτάμια, οι αλπικές λίμνες, οι εντυπωσιακοί καταρράκτες και τα απάτητα δάση, ενώ απουσιάζουν σχεδόν παντελώς (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) τα χωράφια και οι καλλιέργειες.

Η χλωρίδα του Ζαγορίου παρουσιάζει μεγάλη βιοποικιλότητα. Αγριολούλουδα, βότανα, αρωματικά και θεραπευτικά φυτά, φυλλοβόλα δέντρα, κωνοφόρα, πλατάνια, πουρνάρια, πεύκα, μαυρόπευκα, βελανιδιές, καστανιές, ρόμπολα και έλατα είναι τα είδη που κυριαρχούν. Επειδή κατά τον 18^ο έως τον19^ο αιώνα δεν υπάρχουν σπουδαγμένοι γιατροί κάποιοι ντόπιοι ασχολούνται με τις θεραπευτικές ιδιότητες των αρωματικών φυτών και αποκαλούνται Βικογιατροί.

Η πανίδα επίσης είναι πλούσια, καθώς εκεί ζουν μόνιμα ή περιστασιακά εκατοντάδες είδη του ζωικού βασιλείου. Έντομα, πεταλούδες, αμφίβια (μεταξύ των οποίων και ο αλπικός τρίτωνας), ερπετά, πουλιά και σχεδόν όλα τα μικρά και μεγάλα θηλαστικά που φιλοξενεί η πατρίδα μας έχουν βρει καταφύγιο στο Ζαγόρι, στο δε ανατολικό κομμάτι που γειτνιάζει με τη Βάλια Κάλντα συχνά πυκνά κάνουν την εμφάνισή τους και αρκούδες. Η περιοχή χωρίζεται σε κεντρικό, ανατολικό και δυτικό Ζαγόρι.

10:00π.μ.- 12:00. Άφιξη στους Κήπους

– Περιήγηση στα γεφύρια του Αγ. Μηνά, του Καπετάν Αρκούδα, το Καλογερικό, του Κόκκορη, του Κοντοδήμου, του Μύλου.

ΑΓ. ΜΗΝΑ

ΚΑΠΕΤΑΝ ΑΡΚΟΥΔΑ

ΚΑΛΟΓΕΡΙΚΟ

Το «χωριό των γεφυριών» πλαισιώνεται από τέσσερα υπέροχα τοξωτά ηπειρώτικα γεφύρια –κι αυτή είναι μόνο η πρώτη θαυμάσια εικόνα από τις διαδοχικές θαυμάσιες εικόνες του χωριού. Εντυπωσιακά πέτρινα αρχοντικά, μισοκρυμμένα πίσω από βλάστηση που οργιάζει, αμφιθεατρικά κτισμένα στο διάσελο ανάμεσα στην Γκαμήλα και το Μιτσικέλι, πετρόχτιστα δρομάκια και μικροσκοπικές πλατείες συνθέτουν ένα χωριό χάρμα οφθαλμών στο Κεντρικό Ζαγόρι. Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει είναι τα γεφύρια που υπάρχουν περιμετρικά του οικισμού χτισμένα κατά την διάρκεια του 18^ου - 19^ου αιώνα.

ΚΟΝΤΟΔΗΜΟΥ

ΚΟΚΚΟΡΗ

ΜΥΛΟΥ

12:30-13:00. Άφιξη στο Κουκούλι – Επίσκεψη στο σπίτι του Λαζαρίδη.

Το Κουκούλι βρίσκεται στο Κεντρικό Ζαγόρι ανάμεσα στη Βίτσα και τους Κήπους και απέχει 38 χ. λ. μ από τα Ιωάννινα. Είναι ένα όμορφο χωριό με παλιά αρχοντικά περιτριγυρισμένο από καταπράσινα δάση. Στο Κουκούλι υπάρχει η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που χρονολογείται από το 1788. Μέσα στο ναό θα δείτε επιγραφή σύμφωνα με την οποία το χωριό κατοικείται από το 1430. Βγαίνοντας από το χωριό, στο δρόμο προς τους Κήπους θα συναντήσετε το Καλογερικό γεφύρι, που από μακριά μοιάζει με κάμπια εν κινήσει. Ένα ακόμα πέτρινο γεφύρι της περιοχής είναι αυτό του Κοντοδήμου ή Λαζαρίδη, το οποίο χτίστηκε το 1753 στη χαράδρα του Μικρού Βίκου. Χρηματοδότης του ήταν ο Τόλης Κοντοδήμος που καταγόταν από το Βραδέτο, από τον οποίο το γεφύρι πήρε και το όνομά του. Επίσης είναι γνωστό και ως γεφύρι του Λαζαρίδη εξαιτίας του δασκάλου Κώστα Λαζαρίδη που κατοικούσε στο Κουκούλι και είχε μύλο δίπλα στο γεφύρι. Είναι λιθόκτιστο, κατασκευασμένο με ένα τόξο και διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Το γεφύρι προσεγγίζεται από ένα χτιστό μονοπάτι που ενώνει τα χωριά Μπάγια και Κουκούλι. Το σπίτι του Λαζαρίδη σήμερα έχει μετατραπεί σε μουσείο.

13:30-15:30. Άφιξη στο Τσεπέλοβο – Περιήγηση.

Το Τσεπέλοβο βρίσκεται στο κεντρικό Ζαγόρι σε υψόμετρο 1080 μέτρων στην πλαγιά της Τύμφης. Απέχει 51 χιλιόμετρα από τα Ιωάννινα. Έχει τους περισσότερους κατοίκους από όλα τα χωριά της. Η θέση του είναι ιδιαίτερα προνομιακή καθώς βρίσκεται στο κέντρο του εθνικού πάρκου της βόρειας Πίνδου. Το 1868 το Τσεπέλοβο αποτελούσε την πρωτεύουσα του Ζαγορίου. Το χωριό έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην περιοχή καθώς το σχολείο του λειτουργεί από το 16^ο αιώνα. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι εκεί δίδασκε και ο διαφωτιστής Αθανάσιος Ψαλλίδας.

Παράλληλα στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Ρογκοβού που βρίσκεται μόλις 2 χιλιόμετρα έξω από το χωριό χτισμένο το 1028, σχεδιαζόταν να λειτουργήσει πανεπιστήμιο, το οποίο όμως δεν πραγματοποιήθηκε εξαιτίας της επανάστασης του 1821.

Το κεφαλοχώρι του Ζαγορίου υπήρξε η γενέτειρα της μεγάλης Μαρίκας Κοτοπούλη, ένα τμήμα του πατρικού της οποίας σώζεται μέχρι και σήμερα και του Δημήτριου Μυράτ. Στο χωριό βρίσκεται και ο τάφος του ποιητή και γιατρού Ιωάννη Βηλαρά. Γύρω από την πλατεία του πανηγυριού βρίσκονται τα πανέμορφα αρχοντικά που διατηρούνται στο χωριό, του Παπάζογλου, του Κοντοφώτη, Βαζίμα και Τσαβαλιά. Τα σπίτια του χωριού είναι όλα πέτρινα, διατηρώντας το παραδοσιακό χρώμα του τόπου. Στην κεντρική πλατεία του Τσεπέλοβου βρίσκεται η βασιλικού ρυθμού με τρούλους εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Αποτελεί εξαίσιο δείγμα Ηπειρωτικού Εκκλησιαστικού αρχαίου Ναού. Ο επιβλητικός ναός χτίστηκε το 1708 και αγιογραφήθηκε το 1786 από Καπεσοβίτες αγιογράφους σε ολόκληρο το εσωτερικό της. Η εκκλησία διαθέτει πανέμορφο επιχρυσωμένο τέμπλο και ένα καμπαναριό 16 μέτρων σε εξάγωνο σχήμα που χτίστηκε το 1868.

16:00. Άφιξη στο Βραδέτο.

Το Βραδέτο είναι το ψηλότερο χωριό του Ζαγοριού στο νομό Ιωαννίνων. Υπάγεται στον δήμο Ζαγορίου και η πλατεία του βρίσκεται σε υψόμετρο 1340 μέτρα. Το Βραδέτο είναι ένας συγκροτημένος οικισμός από το 1616.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ένα μέρος τόσο ψηλά στο βουνό δεν θα έπρεπε να έχει και σπηλιές; Και όμως είναι γνωστά σε όλους τα σπηλαιοβάραθρα της περιοχής του Βραδέτου αλλά και του Ζαγοριού περισσότερο. Μερικά από τα βαθύτερα σπηλαιοβάραθρα της χώρας αλλά και της Ευρώπης βρίσκονται στην εδαφική κατοχή του Βραδέτου. Η Σπέρα, η τρύπα της Σκάλας, η Καλόγρια, η Ρεπετίνα, η Γκαϊλότρυπα, η τρύπα στα Κορνίσια, η χιονότρυπα είναι μερικά από τα ονομαστά σπηλαιοβάραθρα που προσελκύουν εκατοντάδες φανατικούς της σπηλαιολογίας εντός και εκτός των συνόρων μας.

Σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής είναι η Μπελόη και η Δρακόλιμνη. Η Μπελόη, μια τοποθεσία στην άκρη της χαράδρας του Βίκου ( η ονομασία πιθανά να προήλθε από σλάβικη λέξη που σημαίνει καλή θέα ή και μπαλκόνι) και την επισκέπτονται κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες από όλο τον κόσμο. Η Δρακόλιμνη, μια λίμνη ψηλά στην Τύμφη, βορειοδυτικά από την κορυφή Γκαμήλα και την κορυφή Πλόσκος σε υψόμετρο 2150 μέτρα και που σε αυτή ζουν χιλιάδες χρόνια τώρα κάποια αμφίβια με την ονομασία Triturus Alpestris. Η ονομασία ελληνιστί είναι Τρίτωνες. Από το Βραδέτο ξεκινά η «Σκάλα» (πετρόχτιστο μονοπάτι) που συνδέει το χωριό με το Καπέσοβο

16:30-17:30. Κατάβαση της Σκάλας του Βραδέτου.

17:30 – 19:00. Άφιξη στο Καπέσοβο – Περιήγηση.

Λίγο έξω από το χωριό καταλήγει η περίφημη Σκάλα του Βραδέτου και ευκαιρία είναι να το περιηγηθούμε. Κτισμένο σε υψόμετρο 1.100μέτρων, το γλυκύτατο χωριό του Κεντρικού Ζαγορίου είναι ένας έρωτας με την πρώτη ματιά. Επιβλητικά αρχοντικά, λιθόκτιστα καλντερίμια που σε προκαλούν να τα ανέβεις –η απότομη πλαγιά που φιλοξενεί το χωριό κάνει την ανάβαση πράγματι πρόκληση– βρίσκοντας συνεχώς δικαιολογίες για στάσεις: πότε για να θαυμάσεις μια εντυπωσιακή, πέτρινη εννοείται, εκκλησία, πότε για να αράξεις στην πανέμορφη πλατεία, πότε για να ξεστρατίσεις προς ένα ακόμη «σημείο με θέα», από τα δεκάδες σηματοδοτημένα με μικρές ξύλινες ταμπέλες, που αγναντεύουν από ψηλά το φαράγγι του Βίκου. Αξίζει κανείς να θαυμάσει την Πασχάλειο σχολή, όπου φυλασσόταν και ένα από τα αντίγραφα της Χάρτας του Ρήγα.