Απλές Οικογενειακές Ιστορίες των Ποντίων της Μαύρης Θάλασσας.

Η Μεγάλη Έξοδος. 

Οι Σταλινικές Διώξεις τα Θύματα τους και η Οδύσσεια των οικογενειών τους. 

Η Σταυρωμένη ράτσα…

 

 Α. Πρόλογος.

"Αρχή Σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις". Ένα θαυμάσιο αρχαίο ρητό που έχει εφαρμογή και στην περίπτωση της μελέτης της ιστορίας του Πόντου. Ακριβώς Πόντος. Ωκεανός!!! Άπειρος!!! Είναι πολύ δύσκολο κάποιος να αντιληφθεί πλήρως και όλες τις διαστάσεις της Ελληνικής παρουσίας στην Μαύρη Θάλασσα. Τον Άξενο Πόντο, από την αρχαιότητα έως σήμερα όσο και καλός παρατηρητής να είναι... Από τις προφορικές διηγήσεις που κατέγραψα καταδεικνύεται γιατί επικράτησε η ονομασία Μαύρη Θάλασσα έναντι του Εύξεινου Πόντου. Από τα βάσανα και τους κλαυθμούς των δύστυχων Ποντίων.

Για να μπορείς όμως να κατανοήσεις έστω ένα μέρος των γεγονότων πρέπει να τα παρατηρείς με τον σωστό τρόπο. Και αυτός είναι να ενταχθείς στο χρόνο, στον τόπο και να καταγράφεις τις συνθήκες που διαμορφώνουν το γεγονός, όπως ορίζει το διάγραμμα που προτείνω.

Ο Πλάτωνας θεωρούσε το τρίγωνο το τέλειο σχήμα από το οποίο προέκυπταν όλα τα υπόλοιπα. Όσο όμως και να μελετάς, να παρατηρείς και να καταγράφεις τις συνθήκες, είναι αδύνατον να φτάσεις στην ολότητά της κατανόησης. Καθόσον Πόντος. Ωκεανός!!! Υπάρχουν πολλοί άξιοι ιστορικοί που κατέθεσαν πολυετή έρευνα για το τι πραγματικά συνέβη στις αρχές του 20ού αιώνα στον Πόντο, και που προκάλεσε εκτεταμένες μετοικεσίες. Μία από αυτές τις έρευνες είναι και η μελέτη των Παναγιώτη Τσατσανίδη και Κώστα Φωτιάδη: Η Ρωσοκρατία στον Πόντο 1916-1918, Εκδόσεις Κ&Μ Σταμούλη. Κάθε μέρα στην μελέτη αυτή περιγράφεται κυριολεκτικά και μία άλλη κατάσταση. Πολυπαραγοντική!!! Την διάβασα γιατί με ενδιέφερε πολύ. Αλλά νομίζω ότι αυτή η πολυπλοκότητα και η διαφορετικότητα αναδεικνύεται και από τις προφορικές διηγήσεις που ακολουθούν στο άρθρο.

 

 Β. Τα ιστορικά γεγονότα των αρχών του 20ου αιώνα στον Πόντο.

Η Μεγάλη Έξοδος από τον Τουρκοκρατούμενο Πόντο...

Ο μαρτυρικός Δυτικός Πόντος υφίστατο ποικίλες διώξεις διαχρονικά από τους Οθωμανούς. Έτσι το καταφύγιο των Ποντίων ήταν η έξοδος προς τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, κυρίως της Ρωσίας. Ακόμα και σε ειρηνικά διαλείμματα της ιστορίας μεταναστεύει αρχικά μόνο ο ανδρικός πληθυσμός για ανεύρεση εργασίας, και αργότερα μετακινούνται και οι οικογένειές τους.

Ο αρχιμανδρίτης Πανάρετος Τοπαλίδης δίνει σχηματικά ένα χάρτη με την συγκέντρωση των ελληνικών ποντιακών πληθυσμών στην Μαύρη Θάλασσα, τον Καύκασο και τον Πόντο στις αρχές του 20ου αιώνα, δηλαδή στα χρόνια της Μεγάλης Εξόδου.

Σε αυτό συνέβαλαν η ήττα της Τουρκίας στους Βαλκανικούς Πολέμους το 1914, οι Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι, και η Οκτωβριανή Επανάσταση στην Ρωσία, καθώς οι Μπολσεβίκοι είχαν άλλη πολιτική σε σχέση με τον Τσάρο για την Τουρκία και αποσύρθηκαν από τον Ανατολικό Πόντο. Οι ραγδαίες μεταβολές εξαιτίας της Οκτωβριανής Επανάστασης συνέβησαν στο επίκεντρο του. Την Τραπεζούντα.

Ο αρχιμανδρίτης Πανάρετος Τοπαλίδης στο έργο του «Ο Πόντος ανά τους αιώνας" (εκδόσεις Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας 2016), αναφέρει τρία κύρια στάδια μεταναστεύσεων στη Ρωσία από τον Πόντο:

-1^ο: …Μεταξύ των ετών 1829- 1832 αρκετές ελληνικές οικογένειες από τις επαρχίες Κολωνίας, Χαλδίας, Νεοκαισαρείας, κάποιες από την Σάντα και από τα χωριά της Τραπεζούντας μεταναστεύουν στην Ρωσία στις περιφέρειες Σοχούμι, Τιφλίδα και Κριμαία…

-2^ο: …Μετά τον Κριμαϊκό πόλεμο μεταξύ των ετών 1856 και 1866, περίπου 60.000 Πόντιοι μεταναστεύουν στις περιφέρειες του Κουμπάν, της Σταυρούπολης και του κυβερνείου της Μαύρης Θάλασσας….

-3^ο: … Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1876 η μετανάστευση στην Ρωσία ελληνικών πληθυσμών εκ Πόντου, προσέλαβε γενικό χαρακτήρα και επικίνδυνον έκτασιν εξακολουθήσασα μέχρι του 1884 και κλονίσασα σοβαρώς την θέση του Ελληνικού Πόντου…

Η τελευταία έξοδος έγινε στις αρχές του 20ου αιώνα, και μάλιστα μετά την ήττα των Τούρκων στους Βαλκανικούς Πολέμους. Από τις προφορικές ιστορίες των μελών των οικογενειών που συνέλεξα, ώστε να διατηρηθεί η Μνήμη, καταδεικνύεται ότι στις μετακινήσεις αυτές έπαιρναν μέρος ο ανδρικός πληθυσμός σχεδόν ολόκληρων χωριών και των οικογενειών τους. Πάνω που το νεοφερμένο ποντιακό στοιχείο κατόρθωσε να επιβιώσει, να ιδρύσει σχολεία, θέατρα, να χτίσει εκκλησίες, να εκδώσει εφημερίδες ήρθε η Οκτωβριανή Επανάσταση και ειδικά κατά την Σταλινική Περίοδο, να διαλύσει αυτή την ανάπτυξη και συλλήβδην να διωχθούν οι Πόντιοι μόνο λόγω της καταγωγής τους. Δεν υπάρχει σχεδόν ποντιακή οικογένεια που μετανάστευσε στην Ρωσία που να μην θρηνεί ένα μέλος της… Όσοι πρόλαβαν να φύγουν πριν την λαίλαπα του ’38-’39, γλύτωσαν προσωρινά για να αντιμετωπίσουν αργότερα την σκληρή πραγματικότητα στην Μητρόπολη…

 

Γ. Η Ελληνική Ταυρίδα που την αποκαλούν Κριμαία.

 

Η παρουσία των Ελλήνων στην Ταυρίδα ανάγεται στον 8ο π.χ., όπου και ίδρυσαν μία σειρά από πόλεις: Χερσόνησος, Φαναγόρια, Θεοδοσία, Νεάπολη, Κερκινίτιδα.

Χερσόνησος

Αρχαιοελληνικά ευρήματα.

Πρυτανείο, Παντικάπαιο. Κερτς, Κριμαία.

Πολλά Ελληνικά αρχαιολογικά ευρήματα
πιστοποιούν την αποίκηση της Κριμαίας.

Κατά την Βυζαντινή περίοδο επίσης μεταναστεύουν εκεί πληθυσμοί από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Η ακμή της Ελληνικής παρουσίας τοποθετείται τον 15ο και 16ο αιώνα όταν καταγράφονται περίπου 35.000 Έλληνες. Στη Νάουσα της Πάρου υπήρχε ρωσικός ναύσταθμος, και έτσι από κει τον Μάρτη του 1775, μεταφέρονται Έλληνες στην Ταυρίδα. Ο πιο γνωστός Έλληνας της είναι ο Λάμπρος Κατσώνης από την Λειβαδιά.

Η Σεβαστούπολη ιδρύθηκε το 1783 ως ναυτική ρωσική βάση δίπλα στην αρχαία ελληνική πόλη Χερσόνησο. Επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η ελληνική παρουσία ήταν εκεί από το 1789. Το 1792 κλείστηκε ο ελληνικός ναός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Στις αρχές του 19ου αιώνα υπήρχαν 742 ελληνικά σπίτια όπου διέμεναν 15.000 άτομα στην πλειοψηφία τους στρατιωτικοί. Στην διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-1856), όταν η πόλη πολιορκήθηκε από Γάλλους, Βρετανούς και Οθωμανούς, χίλιοι διακόσιοι περίπου Έλληνες εθελοντές σχημάτισαν την «Ελληνική Λεγεώνα" και πολέμησαν στο πλευρό των Ρώσων.

H Ελληνική Λεγεώνα στη Σεβαστούπολη το 1854.
(Από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Τιμόθεου: Αυτοβιογραφικές σελίδες).

Το 2016 η Ρωσική Πολιτεία έστησε ένα επιβλητικό μνημείο ύψους έξι μέτρων προς τιμή των εθελοντών της «Ελληνικής Λεγεώνας".

Το 1884 ιδρύεται το ελληνικό σχολείο της πόλης. Ο ελληνικός πληθυσμός που ακόμα μέχρι σήμερα παραμένουν γύρω στους 2.500, χωριζόταν τότε σε τρεις ομάδες: Η πρώτη ομάδα (1783- 1815) πού ήταν κυρίως οι αξιωματικοί του ρωσικού ναυτικού, η δεύτερη μετά το 1875, που άνοιξε το εμπορικό λιμάνι της πόλης ήταν έμποροι και η τρίτη στα τέλη του 19ου και αρχές 20ου αιώνα από τις παραλιακές πόλεις του Πόντου ή και την Αργυρούπολη λόγω των διώξεων των Τούρκων. Το 1925-26 υπήρχαν 25 ελληνικά σχολεία στην Κριμαία, αλλά και θέατρο.

Ελληνικός θίασος.
(Από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Τιμόθεου: Αυτοβιογραφικές σελίδες).

Στην Ευπατορία υπάρχει η Ελληνική εκκλησία του Προφήτη Ηλία, αλλά και ο άλλος ναός της πόλης, αυτός του Αγίου Νικολάου που τον είχαν χτίσει Έλληνες, όμως αργότερα τον πήραν οι Ρώσοι.

Ο ναός του Προφήτη Ηλία.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου.

Στην Σεβαστούπολη υπήρχε ο ελληνικός ναός των Τριών Ιεραρχών. Το 1936 ο ναός ανατινάχτηκε από τους μπολσεβίκους…

Ο ναός των Τριών Ιεραρχών.
(Από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Τιμόθεου: Αυτοβιογραφικές σελίδες).

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στο Κερτς.

Η Ευπατορία βρίσκεται στο βόρειο-δυτικό μέρος της Κριμαίας, στις ακτές του κόλπου Καλαμίτσκι. Στην ίδια τοποθεσία βρισκόταν και η αρχαία ελληνική αποικία Κερκινίτις, η οποία ιδρύθηκε από τους αρχαίους Έλληνες της Ιωνίας στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. και παρέμεινε μέχρι το τέλος του 2ου αιώνα π.Χ. Μετά την καταστροφή της πόλης, η περιοχή δεν κατοικήθηκε για πολλούς αιώνες, ώσπου στην εποχή της κυριαρχίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ιδρύθηκε μια πόλη –φρούριο που ονομάστηκε από τους Τατάρους της Κριμαίας Κέζλεβ (από το Kezlev που σημαίνει «πηγή»). Οι Τούρκοι την αναφέρουν ως Γέζλεβε (Gözleve), ενώ στις ρωσικές πηγές την συναντάμε με την ονομασία Κοζλόβ (Козлов). Ο ταξιδιώτης του 18ου αιώνα, Ιογκάν Τούνμαν, αναφέρει πως το Γέζλεβε ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Κριμαίας. Ο θαλάσσιος κόλπος στο βόρειο μέρος του οποίου βρισκόταν η πόλη είχε ένα μικρό και ρηχό λιμάνι στο οποίο μπορούσαν να προσορμίσουν μόνο μικρά σκάφη. Η πόλη περιβαλλόταν από τείχη και πύργους, είχε περίπου 2.500 πέτρινα σπίτια, πολλά όμορφα τζαμιά και κατοικούνταν κυρίως από τους Τατάρους, Τούρκους, Έλληνες, Αρμένιους και Εβραίους (κυρίως Καραΐτες). Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στην Ρωσική Αυτοκρατορία το 1784, η πόλη εξαιτίας της «κακόηχης ονομασίας» της μετονομάστηκε σε Ευπατορία (από τις ελληνικές λέξεις «ευ» και «πατήρ» υπονοώντας το ευγενές γένος). Η Ρωσική Αυτοκρατορία άρχισε τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις και τον εποικισμό της περιοχής (από μεγαλοκτηματίες, αγρότες, αστούς, στρατιωτικούς και ξένους). Στην πολυπολιτισμική Ευπατορία κυριαρχούσαν οι Καραΐτες. Από το 1837 η Ευπατορία θεωρείτο το πνευματικό κέντρο των Καραϊτών της Ρωσίας, οι οποίοι συνυπήρχαν ειρηνικά με τους Αρμένιους, τους Ρώσους, τους Έλληνες και τους Κριμαϊκούς Τατάρους της περιοχής.

Οι σημαντικότεροι ελληνικοί ναοί στην Κριμαία είναι: Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία στην Ευπατορία (αρχές 20ου αιώνα), που χτίστηκε με χρήματα της ελληνικής κοινότητας της πόλης. Ο ναός του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Θεόδωρου Τύρωνος στη Γιάλτα, που ιδρύθηκε το 1898 στη θέση ενός παλαιότερου, και ο A.P. Chekhov συνέβαλε στην κατασκευή του. Ο Καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας στην Συμφερούπολη (1868), όπου υπηρέτησε ο Άγιος Λουκάς (Βόινο-Γιασενέτσκι) για περισσότερα από 10 χρόνια.

 

Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1941 η Κριμαία έπεσε στα χέρια των Γερμανών. Ο Ελληνισμός βρέθηκε πάλι εν μέσω πολέμου… Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία το 1941 εκστράτευσαν εναντίον της Κριμαίας 125-152 χιλιάδες Γερμανοί, 65 χιλιάδες Ρουμάνοι, δηλαδή 190-217 χιλιάδες συνολικά.

Τα γερμανορουμανικά στρατεύματα πολιόρκησαν την Σεβαστούπολη για 250 ημέρες το 1941-1942.

Η πολιορκία της Σεβαστούπολης.

Στα χρόνια της κατοχής της Κριμαίας, οι Ναζί σκότωσαν περισσότερους από 130 χιλιάδες ανθρώπους. Περισσότεροι από 85.000 άνθρωποι οδηγήθηκαν στην αιχμαλωσία.

 

Η απάντηση στον κατοχικό τρόμο ήταν το αντιστασιακό κίνημα του ντόπιου πληθυσμού. Ακόμη και όταν η χερσόνησος της Κριμαίας καταλήφθηκε από τα ναζιστικά στρατεύματα, σχηματίστηκαν αποσπάσματα παρτιζάνων.

Παρτιζάνοι

Παρτιζάνοι

Συνολικά δημιουργήθηκαν 29 παρτιζάνικα αποσπάσματα πριν την κατοχή, αλλά και κατά την διάρκεια της. Τα αποσπάσματα αυτά σχηματίστηκαν μόνο από εθελοντές. Στις 23 Οκτωβρίου 1941 δημιουργήθηκε στην Κριμαία το Κεντρικό Στρατηγείο του αντάρτικου κινήματος. Από τις πρώτες μέρες της κατοχής, οι παρτιζάνοι της Κριμαίας εξαπέλυσαν ενεργές εχθροπραξίες. Υπονόμευσαν τα μετόπισθεν των εισβολέων, παρέσυραν τις μάχιμες μονάδες τους από το μέτωπο. Οι παρτιζάνοι ανέφεραν πολύτιμες πληροφορίες στο αρχηγείο, ανατίναξαν γέφυρες, εκτροχιάστηκαν φορτηγά και αυτοκίνητα, έκλεψαν όπλα, έκαψαν καύσιμα και γενικά δημιουργούσαν δολιοφθορές…

Ανάμεσα στις τάξεις των παρτιζάνων υπήρχαν και Έλληνες.

Η επιθετική επιχείρηση των σοβιετικών στρατευμάτων στη Κριμαία για την ανακατάληψη της έληξε στις 12 Μαΐου 1944 με μια συντριπτική ήττα της 17ης Γερμανικής Στρατιάς που αποτελείτο από 200.000 στρατό. Όλος ο στρατιωτικός εξοπλισμός και οι προμήθειες της κατέληξαν στα χέρια των σοβιετικών στρατευμάτων. Πήρε μόνο 35 ημέρες για να σπάσουν τις ισχυρές εχθρικές οχυρώσεις στην Κριμαία. Χρειάστηκαν μόνο τρεις μέρες για να συντρίψουν μια πολύ πιο ισχυρά αναπτυγμένη για μακροπρόθεσμη άμυνα κοντά στη Σεβαστούπολη σε σχέση με την ρωσική που υπήρχε το 1942 και να απελευθερώσουν την κύρια βάση του στόλου της Μαύρης Θάλασσας.

Ένα από τα τραγικά γεγονότα για τον Ελληνισμό της Κριμαίας είναι το Λάκι. Στις 23 Μαρτίου 1942, το χωριό περικυκλώθηκε από Γερμανούς και εθελοντές Τάταρους της Κριμαίας του φασιστικού τάγματος. Οι Γερμανοί φασίστες και οι συνεργάτες τους Τάταροι από το χωριό Κους έκαψαν το Λάκι με τους περισσότερους κατοίκους του να είναι Έλληνες και εκτέλεσαν όλους τους κατοίκους του… Τώρα υπάρχει ως ανάμνηση στην όμορφη ορεινή κοιλάδα ένα μικρό μοναστήρι με την εκκλησία του Αγ. Λουκά και ένα σεμνό μνημείο για όσους εκτελέστηκαν…

Η εκκλησία του Αγ. Λουκά.

Οι μοναχοί του μοναστηριού αναστήλωσαν την παλιά εκκλησία και φροντίζουν το μνημείο των νεκρών.

Το χωριό Λάκι είναι το Χατίν της Κριμαίας. Πριν από τον πόλεμο ήταν ένα μικρό ελληνικό χωριό… Ο Γιούρι Σπάι διηγείται:

«Όλοι οι κάτοικοι ήταν συγκεντρωμένοι μπροστά στο δημοτικό κατάστημα. Προφανώς, οι Γερμανοί είχαν ενημερωθεί από τους συνεργάτες τους, γιατί, παρά το γεγονός ότι δεν βρήκαν τίποτα ύποπτο, συνέλαβαν περισσότερους από τριάντα άνδρες αμέσως. Ανάμεσά τους ήταν ο θείος μου και τα δύο αδέρφια μου. Εγώ, τότε ακόμα αφελής έφηβος, πλησίασα και ρώτησα:

-         Θείο Μίτια, γιατί είσαι εδώ; Και μου απάντησε στα ελληνικά, για να μην καταλάβουν οι Τάταροι

-          Γιούρα, φύγε, αλλιώς θα σε σκοτώσουν κι εσένα. Μας πάνε να μας εκτελέσουν. Δεν μπορείς να το ξεχάσεις αυτό….

Οι Γερμανοί έδειχναν κάποιες φορές μία ανοχή για τους Έλληνες και αυτό αργότερα αυτοί το πλήρωσαν πανάκριβα από τους σοβιετικούς!!! Η Κριμαία απελευθερώθηκε τον Μάιο του 1944 αλλά δυστυχώς την 27η Ιουνίου του 1944, με εντολή του Στάλιν οι Έλληνες εκτοπίζονται!!!

Σύμφωνα με επίσημες ρωσικές πηγές αναφέρουν ότι από την Κριμαία απελάθηκαν 15.400 Έλληνες ρωσικής ιθαγένειας και 3.531 Έλληνες ελληνικής ιθαγένειας. Εκτοπίζονται στην Σιβηρία, στην Κεντρική Ασία, παντού, κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος των εκτοπίσεων μόνο στην περιοχή του ποταμού Κολιμά (Μαγκαντάν) από το 1930 έως το 1950, σύμφωνα με στοιχεία περίπου 60.000 Έλληνες εξορίστηκαν εκεί. Τον Σεπτέμβριο του 2011 ανεγέρθηκε Μνημείο για τους Έλληνες που πέθαναν κατά τη διάρκεια των Σταλινικών Διώξεων…. Ο σταυρός ανεγέρθηκε κοντά στο πρώτο παλιό νεκροταφείο Marchekansky κοντά στη διασταύρωση των οδών Yakutskaya και Marchekansky Lane.

 

 

 Γ.1. Απλές οικογενειακές ιστορίες των Ποντίων της Μαύρης Θάλασσας...

Οι Σταλινικές Διώξεις των Ποντίων της Κριμαίας.

 

Γ.1.1. Οι οικογένειες Σακκά και Ιορδάνη.

Η Τάνια Θεοδώρου- Παυλίδη, απόγονος Ελλήνων της Κριμαίας διηγείται την ιστορία της οικογένειας της:

"Γεννήθηκα στον Πειραιά. Ο πατέρας μου Μιχάλης Θεοδώρου γεννήθηκε τον Οκτώβρη του 1917 στην Οδησσό. Οι γονείς του είχαν γεννηθεί και οι δύο στην Οδησσό. Η μητέρα του Τατιάνα ήταν όμως Ρωσίδα. Ο παππούς του ήτανε Συριανός, δηλαδή είχε γεννηθεί στην Σύρο. Και η γιαγιά του, η Χαρίκλεια Συριανού, ήταν γεννημένη στην Μύκονο. Ο πατέρας μου είχε δέκα αδέλφια. Κάποια πέθαναν στη Ρωσία, αλλά έμειναν εκεί. Στην Ελλάδα ήρθαν εκτός από τον πατέρα μου, ο Αλέκος, ο Κώστας και ο Δημήτρης. Νομίζω ήρθανε το 1938, και μέναμε δίπλα στον Προμηθέα, που ήταν τεχνική σχολή στον Πειραιά.

Η μητέρα μου λεγότανε Σοφία Πατμανίδου, και γεννήθηκε το 1927 στην Σεβαστούπολη. Όταν ήρθε με τους γονείς της το 1939 έμεναν στην αρχή στο Κουφολούκα, στον Πειραιά μαζί με την μαμά σου. Ο πατέρας της ο Νίκος Πατμανίδης, ήτανε τόσο καλός άνθρωπος που τον αποκαλούσαν ο Άγιος Νικόλας.  Μια αδελφή του ήρθε και αυτή στην Ελλάδα. Ο Νικόλας ήταν ο τελευταίος επίτροπος της Ελληνικής Εκκλησίας στην Σεβαστούπολη. Παντρεύτηκε την Χρυσούλα Ιορδάνη, η οποία ήταν κόρη του Παναγιώτη. Και μαζί της απέκτησε τον Παύλο, τον Θοδωρή, την Σοφία (η μητέρα μου), τον Χρήστο και την Σουσάνα. Όλα τα παιδιά είχαν γεννηθεί στην Ρωσία. Ο Παύλος βρέθηκε αιχμάλωτος στην Γερμανία, εκεί γνώρισε την γυναίκα του Σούρα που ήτανε Ρωσίδα, και αυτή αιχμάλωτη, παντρευτήκανε και το 1956 φύγανε στην Ρωσία στο Κουρσκ. Η γιαγιά μου η Χρυσούλα είχε αδερφό τον Κώστα που ήταν καπετάνιος, την Ευγενία και την Ελένη. Αυτοί δεν ήρθαν στην Ελλάδα, μείνανε πίσω. Ο προπάππους μου Παναγιώτης Ιορδάνης έφτιαχνε καΐκια. Η γυναίκα του Σοφία πέθανε πολύ νέα όταν ήτανε 38 χρόνων. Ήταν πρόεδρος στην Ελληνική κοινότητα στην Σεβαστούπολη, και της Ελληνικής εκκλησίας. Μάλιστα είχανε και σχολείο ελληνικό εκεί. Ο αδελφός του ήταν ο Κυριάκος Ιορδάνης, παππούς του γέροντα Τιμοθέου.

 Αναγκαστήκαμε να φύγουμε οικογενειακώς οι γονείς μου και η θεία μου η Σουσάνα με τον άντρα της και να μεταναστεύσουμε στην Αμερική το 1964 και συγκεκριμένα στο Lowell της Βοστώνης..".

Η Τάνια στο Lowell μαζί με την μητέρα της Σοφία, με τον κόκκινο κύκλο και τις αδελφές Σόνια Παπαδοπούλου και Ελένη Παπαδοπούλου- Κασωτάκη, και τον Παύλο Κασωτάκη. Μια ζωή πάντα μαζί… Βλέπε: https://vkonsta.blogspot.com/2021/04/blog-post.html#more

 (Μαρτυρία της Τάνιας Θεοδώρου - Παυλίδη στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 15 Μαρτίου 2023 στην Νέα Σμύρνη)

 

 Γ. 1.1. α .Ο καθοδηγούμενος Τιμόθεος

Πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον Ελληνισμό της Κριμαίας μας δίνει ο αρχιμανδρίτης Τιμόθεος, κατά κόσμο Ιωάννης Σακκάς, καθοδηγούμενος της Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού στο βιβλίο του «αυτοβιογραφικές σελίδες".

 

Ο πατέρας του Τιμοθέου Γεώργιος Σακκάς γεννήθηκε στις 20 Μαρτίου του 1902 στην Ευπατορία της Κριμαίας, με καταγωγή από την Τρίπολη του Πόντου, ενώ ο παππούς του Ιωάννης είχε γεννηθεί στον Πόντο. Ήταν καραβομαραγκός. Με την γυναίκα του Χριστίνα αποκτήσανε δύο παιδιά: Τον Γεώργιο και την Ελπίδα.

Ο Ιορδάνης Ιορδάνης αποκαλούμενος και Χατζηιορδάνης, γεννήθηκε στην Τρίπολη του Πόντου, και το 1881 εγκαταστάθηκε στην Σεβαστούπολη. Ασχολείτο με την ναυπήγηση μικρών πλοίων, ήταν πολύ πλούσιος και πολύ θρησκευόμενος. Απέκτησε δύο γιους τον Κυριάκο και τον Παναγιώτη.

Το σπίτι του Ιορδάνη Ιορδάνη.
(Από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Τιμόθεου: Αυτοβιογραφικές σελίδες).

Η μητέρα του Τιμοθέου ήταν η Δέσποινα Ιορδάνη, κόρη του Κυριάκου και της Χαρίκλειας, γεννήθηκε στην Σεβαστούπολη το 1910. Τότε υπήρχε ελληνικό σχολείο στην Σεβαστούπολη στο οποίο φοίτησε η Δέσποινα. Παντρεύτηκε τοn Γεώργιο Σακκά το 1932 στον ελληνικό ναό των Τριών Ιεραρχών στην Σεβαστούπολη που ιδρύθηκε το 1890. Το σπίτι του Κυριάκου Ιορδάνη ήταν απέναντι από την Ελληνική εκκλησία. Η οικογένεια Σακκά εκτοπίζεται στο Κοκάντ, τον Μάιο του 1948, και αργότερα μέσω Οδησσού, Κωνσταντινούπολης, Βηρυτού, Χάιφας, Νεάπολης, Μπάρι, Πρίντεζι, Κέρκυρας, Πάτρας, Λουτρακίου, εγκαθίστανται στο Κερατσίνι...

Οι υπόλοιποι διωγμένοι συγγενείς τους:

Ιορδάνη Αναστασία του Παναγιώτη (1924). 

Иордани Анастасия Панайотовна.

Ημερομηνία γέννησης: 21 Ιανουαρίου 1924.

Τόπος γέννησης: Ευπατορία, Κριμαία.

Εθνικότητα: Ελληνίδα.

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Εκπαίδευση: Πρωτοβάθμια.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Νοικοκυρά.

Τόπος διαμονής: Ευπατορία, Κριμαία.

Ετυμηγορία: Απέλαση.

Τόπος αναχώρησης: Περιοχή Krasnoturinsky, περιοχή Sverdlovsk.

Πηγές δεδομένων: Ελληνική μαρτυρολογία.

Σημείωση: Απωθημένα μέλη της οικογένειας, όλη η οικογένεια.

Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανή

 

Ιορδάνης Κωνσταντίνος του Παναγιώτη (1906).

Иордани Константин Панайотович.)

Ημερομηνία γέννησης: 1906.

Τόπος γέννησης: Σεβαστούπολη, Κριμαία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Εκπαίδευση: Δευτεροβάθμια.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Ναυτιλιακή Εταιρεία Μαύρης Θάλασσας, καπετάνιος .

Τόπος διαμονής: Σεβαστούπολη.

Άρθρο: Άρθ. 58-10 του Ποινικού Κώδικα του RSFSR.

Ποινή: 5 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Πηγές δεδομένων: Ελληνική μαρτυρολογία

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός.

 

Ιορδάνη Μαρία του Γεωργίου.

Иордани Мария Георгиевна.

Εθνικότητα: Ελληνίδα.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Φοιτήτρια.

Τόπος διαμονής: Καμία πληροφορία.

Χρέωση: σε εθνική βάση: (Έλληνες)

Ετυμηγορία: Απέλαση.

Τόπος αναχώρησης:Κοκάντ, ΣΣΔ Ουζμπεκιστάν.

Πηγές δεδομένων: Ελληνική μαρτυρολογία.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανή.

 

Ιορδάνης Παναγιώτης του Χριστόφορου (1941).

Иордани Панайот Христофорович.

Ημερομηνία γέννησης: 20 Απριλίου 1941.

Τόπος γέννησης: Ευπατορία, Κριμαία.

Εθνικότητα: Έλληνας

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Τόπος διαμονής: Ευπατόρια.

Χρέωση: σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Απέλαση.

Τόπος αναχώρησης: περιοχή Krasnoturinsky, περιοχή Sverdlovsk.

Πηγές δεδομένων: Ελληνική μαρτυρολογία.

Σημείωση: Απωθημένα μέλη της οικογένειας, όλη η οικογένεια.

Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός.

 

Ιορδάνης Θεόδωρος του Θεοφάνη (1887).

Иордани Федор Феофанович.

Ημερομηνία γέννησης: 1887

Τόπος γέννησης: Τουρκία

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Σχολείο, φύλακας.

Τόπος διαμονής: Σβερντόλσκ.

Άρθρο: 58 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 10 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Τόπος αναχώρησης: Κολύμα.

Πηγές δεδομένων: Ελληνική μαρτυρολογία.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Πέθανε στο στρατόπεδο Βλαδιβοστόκ, στρατόπεδο διέλευσης 15/01/1939.

 

Ιορδάνης Χριστόφορος του Παναγιώτη (1915).

Иордани Христофор Панайотович.

Τόπος γέννησης: Σεβαστούπολη, Κριμαία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Εκπαίδευση: Δευτεροβάθμια.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Λιμάνι, εργάτης.

Τόπος διαμονής: Ευπατορία, Κριμαία.

Χρέωση: σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Απέλαση.

Τόπος αναχώρησης: περιοχή Krasnoturinsky, περιοχή Sverdlovsk.

Πηγές δεδομένων: Ελληνική μαρτυρολογία.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα. Επέστρεψε ζωντανός.

 

Ιορδάνης  Ελευθέριος του Παναγιώτη(1953).

Иордани Элефтерий Панайотович.

Ημερομηνία γέννησης: 21 Μαΐου 1953

Τόπος γέννησης: s. Volchanka, περιοχή Krasnoturinsky, περιοχή Sverdlovsk.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Τόπος διαμονής: Βολτσάνκα.

Χρέωση: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Απέλαση.

Τόπος αναχώρησης: περιοχή Krasnoturinsky, περιοχή Sverdlovsk.

Πηγές δεδομένων: Ελληνική μαρτυρολογία

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός.

 

Σακκάς Παναγιώτης του Θεοδώρου (1891).

(Сакка Панайот Федорович).

Τόπος γέννησης: Θεσσαλονίκη (Ελλάδα). Λάθος. Τρίπολη του Πόντου.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από εργάτες.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Ψαράς ιχθυοτροφείου «Εμπρός"

Τόπος διαμονής προ σύλληψης: Ευπατόρια.

Συμμετοχή σε κόμμα: b / n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Evpatoria RO NKVD της Κριμαίας.

Ημερομηνία σύλληψης: 5 Φεβρουαρίου 1938.

Κατηγορία: Αντισοβιετική αναταραχή,

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστική αρχή: OSO υπό το NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 3 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 26 Ιανουαρίου 1963.

Φορέας αποκατάστασης: Περιφερειακό Δικαστήριο Κριμαίας

Αρχειακό αρχείο: ΓΑΑΡΚ, φ.ρ.-4808, ό.π.1, τ. 09230

Πηγές δεδομένων: Βιβλίο Μνήμης της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας.

 

Σακκάς Γεώργιος του Ιωάννη(1902).

Саккас Георгий Иванович.

Τόπος γέννησης: Θεσσαλονίκη (Ελλάδα). Λάθος. Τρίπολη του Πόντου.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από εργάτες.

Εκπαίδευση: Αγράμματος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Φορτωτής σιτηρών.

Προηγουμένως καταδικασμένος το 1935 βάσει του άρθ. 107 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR σε 1 έτος καταναγκαστικής εργασίας.

Τόπος διαμονής πριν από τη σύλληψη: Ευπατόρια.

Συμμετοχή σε κόμμα: b / n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Evpatoria RO NKVD της Κριμαίας.

Ημερομηνία σύλληψης: 5 Φεβρουαρίου 1938.

Κατηγορία: Αντισοβιετική αναταραχή.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστική αρχή: OSO υπό το NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 3 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 28 Δεκεμβρίου 1967.

Φορέας αποκατάστασης: Περιφερειακό Δικαστήριο Κριμαίας.

Αρχειακό αρχείο: ΓΑΑΡΚ, φ.ρ.-4808, ό.π.1, τ. 09237.

Πηγές δεδομένων: Βιβλίο Μνήμης της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαία

 

Γ.1.2. Η οικογένεια Αμαραντίδη.

Ο Γιώργος Αμαραντίδης γεννήθηκε το 1887 στην Μούζενα της Χαλδείας. Μετανάστευσε σε μικρή ηλικία στη Σεβαστούπολη της Κριμαίας όπου και απέκτησε μεγάλη περιουσία, το οποίο αποδεικνύεται από την αγορά των μετοχών της Γαλλικής τσιμεντοβιομηχανίας.

Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση παντρεύτηκε το 1918 την Σοφία Καπαγερίδου και ύστερα μετανάστευσε στην Ελλάδα σαν πρόσφυγας, εγκατασταθείς στο χωριό Άρδασσα της Πτολεμαΐδας.

Στο πληρεξούσιο έγγραφο του κουνιάδου του φαίνεται ότι η ελληνική εκκλησιαστική κοινότητα της Σεβαστούπολης είναι ακόμα εν λειτουργία.

Οι αστοί πάμπλουτοι πρόσφυγες κατέληξαν να παραλαμβάνουν ημίονο…..

ενώ κατείχαν ακόμα τίτλους από την Οθωμανική Αυτοκρατορία …

Ο ανιψιός της Σοφίας Καπαγερίδου είναι ο πολύ γνωστός αγωνιστής της δημοκρατίας Πέτρος Καπαγέρωφ, του οποίου το όνομα δόθηκε σε γυμναστήριο στον Πειραιά.

Σημ. Αρθρογράφου: Οι οικογένειες των Αμαραντίδη, Δρακοντίδη, που αναφέρεται στο ίδιο άρθρο αλλά και Κερδεμελίδη που εγκαταστάθηκε στην Νέα Ζηλανδία, γνωρίζονταν καλά. Βλέπε http://vkonsta.blogspot.com/2020/03/blog-post.html

(Οι πληροφορίες και τα κειμήλια δόθηκαν από τον Αριστοτέλη Αμαραντίδη στο Βασίλη Κωνσταντινίδη στο Newport του Rhode Island στις 28 Οκτωβρίου του 2022)

 

Γ.1.3.. Η οικογένεια Ευσταθιάδη.

Ο Αντώνης Καζάκος αφηγείται την ιστορία της οικογένειας του:

"Ο πατέρας μου ήταν ο Δαμιανός πρόσφυγας από την Ανατολική Θράκη που κατοικούσε στην Θεσσαλονίκη και ήταν ελεύθερος επαγγελματίας. Η μητέρα μου ήταν η Μαρία Ευσταθιάδου, η οποία γεννήθηκε το 1922 στη Γιάλτα της Κριμαίας.

Η Μαρία Ευσταθιάδη στην Γιάλτα.

Ο πατέρας της ο Λάζαρος Ευσταθιάδης είχε γεννηθεί στην Τραπεζούντα γύρω στο 1890-1895 και η μητέρα της Αναστασία Παπαζαρλίδου ήταν επίσης από την Τραπεζούντα. Ο Λάζαρος πηγαινοερχόταν από την Τραπεζούντα στη Γιάλτα της Κριμαίας, όπου είχε φυτεία με καπνό και κάποια στιγμή έκανε και μία βιοτεχνία κατασκευής τσιγάρων, οπότε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κριμαία. Το 1910 περίπου η Αναστασία παντρεύτηκε το Λάζαρο και τον ακολούθησε στην Κριμαία. Ο πατέρας της Αναστασίας είχε αργυροχρυσοχοεΐο στην Τραπεζούντα και ήταν πολύ ευκατάστατος. Ο αδερφός της ο Νικόλας όταν ήρθε στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στο Δρέπανο της Κοζάνης. Από τον γάμο του Λαζάρου και της Αναστασίας η γεννήθηκαν έξι παιδιά. Τα δύο πέθαναν σχετικά νωρίς και τα υπόλοιπα τέσσερα, δηλαδή ο Μιχάλης, η Μαρία (Μαρούσα), η Σόνια και ο Χαράλαμπος ήρθαν στην Ελλάδα, αρχικά στην Κοκκινιά του Πειραιά το 1938 όπου είχαν και συγγενείς. Λίγο πριν την Κατοχή αλλά και κατά τη διάρκεια της Κατοχής πήγανε και μένανε στα Γιαννιτσά. Ο Λάζαρος αναγκάστηκε να κάνει εκεί τον τσαγκάρη γιατί δεν είχανε κτήματα, και έπρεπε να ζήσουν αλλά τότε έκανε θραύση η ελονοσία και τελικά πέθανε από αυτή. Μετά την Κατοχή η μητέρα μου πήγε στην Θεσσαλονίκη, όπου παντρεύτηκε τον πατέρα μου και εγώ γεννήθηκα το 1949. Σπούδασα χημικός στο Παρίσι. Τα εγγόνια του Μιχάλη αυτή τη στιγμή ζουν στην Θεσσαλονίκη. Η Σόνια παντρεύτηκε τον Καπασακαλή και ο γιος της Γιώργος οικονομολόγος και βιοχημικός ζει αυτή τη στιγμή στο Παρίσι.

Έχουν ενδιαφέρον οι πρώτες περιπέτειες που έζησε η οικογένεια του Λαζάρου όταν αποβιβάστηκε στον Πειραιά. Η οικογένεια είχε φέρει δίπτυχη εικόνα του Ευαγγελισμού, ρωσικής τεχνοτροπίας με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και την Παναγία. Με το έτσι θέλω ο τελώνης κράτησε την μισή εικόνα. Όταν αποβιβάστηκαν στο λιμάνι ο Λάζαρος βρήκε κάτω ένα δαχτυλίδι. Το σήκωσε στα χέρια του για να το περιεργαστεί. Αμέσως τον πλησίασε ένας μαφιόζος του λιμανιού, δήθεν ότι το βρήκε πρώτος αυτός και για να το αφήσει στον Λάζαρο του ζήτησε λεφτά. Ο Λάζαρος του έδωσε ένα σημαντικό ποσό χρημάτων για να το κρατήσει, αλλά δυστυχώς το δαχτυλίδι αποδείχτηκε ψεύτικο!!! Τέτοιες κομπίνες έκαναν οι Έλληνες στους αθώους αδελφούς τους, ερχόντουσαν με άλλη νοοτροπία και αρχές... «

(Μαρτυρία του Αντώνη Καζάκου στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 7 Ιουλίου 2023 στη Παλιά Πεντέλη).

Οι συγγενείς τους που διώχθηκαν:

 

Ευσταθιάδης Ηλίας του Χαραλάμπους1869

(Евстафиади Илья Харлампиевич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Εργάτης, χωρίς καθορισμένο επάγγελμα.

Τόπος διαμονής: Γιάλτα.

Κομματική ένταξη: w/p.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Γιάλτα NKVD της Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 19 Δεκεμβρίου 1937.

Κατηγορία: Αντεπαναστατικές δραστηριότητες.

Καταδίκη: 15 Μαΐου 1939.

Κατηγορία: Αντεπαναστατικές δραστηριότητες.

Καταδίκη: 15 Μαΐου 1939.

Σώμα καταδίκης: Γιάλτα NKVD της Κριμαίας.

Άρθρο: 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ετυμηγορία: Η υπόθεση απορρίφθηκε.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 18 Αυγούστου 1958.

Φορέας αποκατάστασης: KGB υπό το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΣΣΔ

Архивное дело: ГААРК, ф.р-4808, оп. 1, д. 010475

 

Ευσταθιάδης Κωνσταντίνος του Ηλία 1905

(Евстафиди Константин Ильич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους εργαζόμενους.

Εκπαίδευση: Χαμηλότερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Υπάλληλος του Kurortstroy.

Τόπος διαμονής: Γιάλτα.

Κομματική ένταξη: w/p.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Γιάλτα NKVD της Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 27 Μαΐου 1938.

Κατηγορία: Μέλος αντεπαναστατικής εθνικιστικής οργάνωσης.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό σώμα: NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 5 χρόνια φυλάκισης.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 15 Οκτωβρίου 1957.

Φορέας αποκατάστασης: VT της Στρατιωτικής Περιφέρειας της Οδησσού.

Αρχειακό αρχείο: GAARK, f.r-4808, op. 1, δ. 09712.

Источники данных: Книга памяти Автономной Республики Крым

 

Ευσταθιάδης Κωνσταντίνος του Φωτίου1890

(Евстафиди Константин Фотиевич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα,Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Χαμηλότερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Εργαζόμενος σε παιδικό σανατόριο.

Τόπος διαμονής: Θεοδοσία.

Κομματική ένταξη: w/p.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Feodosia NKVD της Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 15 Δεκεμβρίου 1937.

Κατηγορία: Κοινωνικά επικίνδυνο στοιχείο.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό σώμα: NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 7-35 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 3 χρόνια φυλάκισης.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 13 Φεβρουαρίου 1963.

Φορέας αποκατάστασης: Στο περιφερειακό δικαστήριο της Κριμαίας..

Αρχειακό αρχείο: GAARK, f.r-4808, op. 1, δ. 09216.

Источники данных: Книга памяти Автономной Республики Крым

 

Ευσταθιάδης Λάζαρος του Δημητρίου 1881

(Евстафиди Лазарь Дмитриевич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Χαμηλότερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Εργαζόμενος Kurortstroy

Τόπος διαμονής: Γιάλτα.

Κομματική ένταξη: w/p.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Γιάλτα NKVD της Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 22 Μαΐου 1938.

Κατηγορία: Μέλος αντεπαναστατικής εθνικιστικής οργάνωσης.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό σώμα: NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 8 χρόνια φυλάκισης.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 15 Οκτωβρίου 1957.

Φορέας αποκατάστασης: VT της Στρατιωτικής Περιφέρειας της Οδησσού.

Αρχειακό αρχείο: GAARK, f.r-4808, op. 1, δ. 09712.

Источники данных: Книга памяти Автономной Республики Крым

 

Ευσταθιάδης Μουράτης του Κωνσταντίνου1885

(Евстафиди Мурад Константинович).

Τόπος γέννησης: Περιοχή Θεοδοσίας.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Κηπουρός.

Τόπος κατοικίας: Συνοικία Θεοδοσίας.

Κομματική ένταξη: w/p.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Feodοsiyaski GOPPO GPU Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 14 Μαρτίου 1930.

Κατηγορία: Εξαγορά δολαρίων ΗΠΑ.

Καταδίκη: 8 Μαΐου 1930.

Καταδικασμένο σώμα: OSO στο PP της OGPU στην Κριμαία.

Άρθρο: 59-9 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ετυμηγορία: Εκδιώχθηκε από την ΕΣΣΔ.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 31 Ιουλίου 1990.

Αρχειακό αρχείο: GAARK, f.r-4808, op. 1, δ. 018188

Источники данных: Книга памяти Автономной Республики Крым

 

Ευσταθιάδης Τριαντάφυλος του Κωνσταντίνου1891

(Евстафиди Триандофил Константинович).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: 4 τάξεις.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Μέλος του συλλογικού αγροκτήματος που πήρε το όνομά του από τον Voroshilov.

Τόπος διαμονής: Γιάλτα.

Κομματική ένταξη: w/p.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Γιάλτα NKVD της Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 22 Μαΐου 1938.

Κατηγορία: Μέλος αντεπαναστατικής εθνικιστικής οργάνωσης.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό σώμα: NKVD της ΕΣΣΔ.

 

 

Γ.1.4. Η οικογένεια Απαζίδη.

Στις αρχές του αιώνα πολλοί άνδρες της οικογένειας Απαζίδη μετακινήθηκαν από την Τραπεζούντα στην Κριμαία για καλύτερη τύχη και ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια του καπνού. Βίωσαν τις Σταλινικές Διώξεις και την γερμανική κατοχή της περιοχής, έως να μετακινηθούν στην Ελλάδα και από κει οι απόγονοί τους στην Αμερική. Ένας εκ των οποίων είναι ο ιδρυτής του Radio Trapezounta στη Βοστώνη Γιάννης Απαζίδης.

 Οι διωχθέντες:

Aπαζίδης Ιωάννης του Αλέξη 1896

(Аппазиди Иван Алексеевич).

Τόπος γέννησης: Συνοικία Τραπεζούντας.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από αγροτικούς κουλάκους.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αγρότης.

Τόπος διαμονής: Καρασουμπάζαρ.

Κομματική ένταξη: w/p.

Προληπτικό μέτρο: συνελήφθη

Ημερομηνία σύλληψης: 17 Δεκεμβρίου 1937.

Κατηγορία: Μέλος αντεπαναστατικής εθνικιστικής οργάνωσης.

Καταδίκη: 28 Σεπτεμβρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: OS υπό την NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 14 Ιανουαρίου 1964.

Αρχειακό αρχείο: Κεντρική Διεύθυνση της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας στην Κριμαία, 013242.

Источники данных: Книга памяти Автономной Республики Крым

 

Aπαζίδης Νικόλαος του Αλέξη 1894

(Аппазиди Николай Алексеевич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από αγρότες.

Εκπαίδευση: Κατώτερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αγρότης.

Τόπος διαμονής: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Περιεχόμενο μέρους: b/n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Καρασουμπαζάρ RO NKVD Κριμαία.

Προληπτικό μέτρο: Σύλληψη.

Ημερομηνία σύλληψης: 21 Μαΐου 1938.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό όργανο: OSO υπό την NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10,11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR: μέλος της ομάδας kulak, προπαγάνδα της Ελλάδας, αναταραχή κατά του Κολχόζ.

Ποινή: σε 5 έτη.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 3 Σεπτεμβρίου 1960.

Αρχείο αρχείου: GAARC, f.r-4808, op.1, d. 011300

Πηγές δεδομένων: DB «Θύματα πολιτικής τρομοκρατίας στην ΕΣΣΔ"

Αποκαταστάθηκε από την ιστορία: Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας - τόμος 1

 

Aπαζίδης Νικόλαος του Ιωάννη 1887

(Апазиди Николай Иванович).

Τόπος γέννησης: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από αγρότες.

Εκπαίδευση: Κατώτερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Μέλος του συλλογικού αγροκτήματος που πήρε το όνομά του από το 8ο Συνέδριο των Σοβιέτ.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Σταροκρίμσκι.

Περιεχόμενο μέρους: b/n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Starokrymsky GO NKVD Κριμαία.

Προληπτικό μέτρο: Σύλληψη.

Ημερομηνία σύλληψης: 26 Μαΐου 1938.

Κατηγορία: Αντισοβιετική αναταραχή.

Καταδίκη: 28 Οκτωβρίου 1938.

Καταδικαστικό όργανο: OSO υπό την NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα του RSFSR.

Ποινή: σε 5 έτη.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 27 Δεκεμβρίου 1989.

Φορέας αποκατάστασης: Εισαγγελία της περιοχής της Κριμαίας..

Αρχείο αρχείου: GAARC, f.r-4808, op. 1, δ. 016901

Источники данных: Книга памяти Автономной Республики Крым

 

Aπαζίδης Χαράλαμπος του Ιωάννη 1900

(Апазиди Харлампий Иванович).

Τόπος γέννησης: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες κουλάκους.

Εκπαίδευση: Κατώτερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Μέλος του συλλογικού αγροκτήματος που πήρε το όνομά του από τον Κλεμέντιεφ.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Σταροκρίμσκι.

Περιεχόμενο μέρους: b/n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Starokrymsky RO NKVD Κριμαία.

Προληπτικό μέτρο: Σύλληψη.

Ημερομηνία σύλληψης: 26 Μαΐου 1938.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό όργανο: OSO υπό την NKVD της ΕΣΣΔ

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR: Αντισοβιετική αναταραχή.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε στο Καζακστάν για περίοδο 5 ετών.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 16 Ιουλίου 1990.

Αρχείο αρχείου: GAARC, f.r-4808, op.1, d. 018029

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Реабилитированные историей: Автономная Республика Крым - т. 1

 

Aπαζίδης Αμάραντος του Αντωνίου1897

(Аппазиди Амаранди Антонович).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες κουλάκους.

Εκπαίδευση: Κατώτερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Εργάτης της δασοκομίας Starokrym.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Σταροκρίμσκι.

Περιεχόμενο μέρους: b/n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Starokrymsky RO NKVD Κριμαία.

Προληπτικό μέτρο: Σύλληψη.

Ημερομηνία σύλληψης: 26 Μαΐου 1938.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό όργανο: OSO υπό την NKVD της ΕΣΣΔ

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR: Αντισοβιετική αναταραχή.

Ποινή: 3 έτη.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 28 Δεκεμβρίου 1967.

Αρχείο αρχείου: GAARC, f.r-4808, op.1, d. 09236.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Реабилитированные историей: Автономная Республика Крым - т. 1

 

Aπαζίδης Χαράλαμπος του Ιωάννη 1900

(Апазиди Харлампий Иванович).

Τόπος γέννησης: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες κουλάκους.

Εκπαίδευση: Κατώτερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Μέλος του συλλογικού αγροκτήματος που πήρε το όνομά του από τον Κλεμέντιεφ.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Σταροκρίμσκι.

Περιεχόμενο μέρους: b/n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Starokrymsky RO NKVD Κριμαία.

Προληπτικό μέτρο: Σύλληψη.

Ημερομηνία σύλληψης: 26 Μαΐου 1938.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό όργανο: OSO υπό την NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR: Αντισοβιετική αναταραχή.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε στο Καζακστάν για περίοδο 5 ετών.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 16 Ιουλίου 1990.

Αρχείο αρχείου: GAARC, f.r-4808, op.1, d. 018029

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Реабилитированные историей: Автономная Республика Крым - т. 1

 

Aπαζίδης Βασίλειος του Κωνσταντίνου 1898

(Аппазиди Василий Константинович).

Τόπος γέννησης: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από αγρότες.

Εκπαίδευση: Κατώτερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Καπνοκαλλιεργητής-ιδιώτης.

Τόπος διαμονής: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Περιεχόμενο μέρους: b/n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Καρασουμπαζάρ RO NKVD Κριμαία.

Προληπτικό μέτρο: Σύλληψη.

Ημερομηνία σύλληψης: 27 Ιουλίου 1932

 Καταδίκη: 10 Νοεμβρίου 1932.

Καταδικαστικό όργανο: OSO υπό την NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR: Αναταραχή για τη διακοπή των μέτρων της σοβιετικής εξουσίας.

Ετυμηγορία: Εκδιώχθηκε από την ΕΣΣΔ.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 1 Αυγούστου 1990.

Αρχείο αρχείου: GAARC, f.r-4808, op.1, d. 018089.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Реабилитированные историей: Автономная Республика Крым - т. 1

 

Aπαζίδης Ιωάννης του Αβραάμ 1912

(Аппазиди Иван Аврамович).

Τόπος γέννησης: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από αγρότες.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Καπνοκαλλιεργητής.

Τόπος διαμονής: Συνοικία Καρασουμπαζάρ.

Περιεχόμενο μέρους: b/n.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Καρασουμπαζάρ RO NKVD Κριμαία.

Προληπτικό μέτρο: Σύλληψη.

Ημερομηνία σύλληψης: 20 Μαΐου 1938.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό όργανο: OSO υπό την NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10,11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR: μέλος της ομάδας κουλάκων προπαγάνδα της Ελλάδας.

Ποινή: 5 έτη.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 3 Σεπτεμβρίου 1960.

Αρχείο αρχείου: GAARC, f.r-4808, op.1, d. 011300.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Реабилитированные историей: Автономная Республика Крым - т. 1

 

Aπαζίδης Ιωάννης του Αβραάμ 1910

(Апазиди Николай Аврамович).

Τόπος γέννησης: Χωριό Ισχούν, περιοχή Karasubazar, Κριμαία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: ΑΣΣΔ Κριμαίας.

Καταδίκη: 2 Σεπτεμβρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 118.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Aπαζίδης Νικόλαος του Αβραάμ 1912

(Апазиди Николай Аврамович).

Παραλλαγές πλήρους ονόματος: Appazidi Nikolay Avramovich.

Τόπος γέννησης: Χωριό Ισχούν, περιοχή Karasubazar, Κριμαία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

 Καταγωγή: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αγρότης καπνοκαλλιεργητής.

Τόπος διαμονής: Χωριό Ισχούν, περιοχή Karasubazar, Κριμαία.

Άρθρο: 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 5 χρόνια φυλάκισης.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 3 Σεπτεμβρίου 1960.

Источники данных: Греческий мартиролог

Aπαζίδης Νικόλαος του Κωνσταντίνου 1888 (Апазиди Николай Константинович).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: ΑΣΣΔ Κριμαίας.

Καταδίκη: 2 Σεπτεμβρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 119.

Ποινή: 5 χρόνια φυλάκισης.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Aπαζίδης Νικόλαος του Χαραλάμπους

(Апазиди Николай Харлампиевич)

Ημερομηνία γέννησης: —

Τόπος γέννησης: Στάρυ Κριμ, Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ(?).

Τόπος διαμονής: Στάρυ Κριμ ,Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Ντεπ.

Τόπος αναχώρησης: Guryev, ΕΣΣΔ του Καζακστάν.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Σημείωση: Καταπιεσμένα μέλη της οικογένειας: πατέρας και 10 αδέλφια Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός.

 

Απαζίδη Πελαγία του Γρηγορίου 1927

(Апазиди Пелагея Григорьевна).

Ημερομηνία γέννησης: 1927.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ(?).

Τόπος διαμονής: Κρασνοντάρ.

Ημερομηνία σύλληψης: 14 Ιουνίου 1949.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 14 Ιουνίου 1949.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Dzhambul του Καζακστάν.

Τόπος εξορίας: Dzhambul περιοχή του Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 22 Απριλίου 1997.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий

 

Γ.1.5. Οι οικογένειες Δρακοντίδη και Τοπαλίδη.

Ο Νίκος Δρακοντίδης περιγράφει την ταλαιπωρία της οικογένειας του.

“Ο παππούς μου Νίκος ξεκίνησε από το χωριό Χαβίενα της Αργυρούπολης στον Πόντο. Έφυγε από κει πριν τις τουρκικές διώξεις και πήγε στην Κριμαία. Συγκεκριμένα στην Αλούστα, που ήτανε δίπλα στη Γιάλτα. Ο γιός του Κώστας ήταν ο πατέρας μου. Το 1947- 48 ο Στάλιν εξόρισε τους Έλληνες από την Κριμαία και με τρένα πού χωρούσαν είκοσι άτομα, αλλά έβαζαν μέσα ογδόντα τους πήγαν στο Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν. Δεν μπορούσαν να πάρουν αναπνοή όταν ταξίδευαν και προφανώς κάποιοι πέθαναν στον δρόμο.

Η μητέρα μου η Βασιλική Τοπαλίδου ήταν και αυτή από την Γιάλτα. Η μάνα της όμως Μαρία ήταν από την Συμφερούπολη και ο πατέρας της Βασίλης Τοπαλίδης χάθηκε κάπου στην Σιβηρία.

Ο Νίκος και η Βασιλική απέκτησαν από το γάμο τους τον Δαμιανό το 1963, εμένα το 1965, και την Όλγα το 1972. Πρώτα ήρθε ο Δαμιανός στην Ελλάδα το 1988, και ύστερα εγώ με την Όλγα το 1989. Ήρθαμε απευθείας στην Ελλάδα από το Κοκάντ. Εγώ τελείωσα Γυμναστική Ακαδημία στο Παιδαγωγικό Πανεπιστήμιο εκεί. Όλη η οικογένειά μου ήταν Πόντιοι. Στην Κριμαία δεν πήγαμε ποτέ, αλλά ο παππούς μου μέχρι το τέλος είχε τα χαρτιά για τα σπίτια και την περιουσία τους”.

 

ΔΡΑΚΟΝΤΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΔΑΜΙΑΝΟΥ 1903.

(Драконтиди Георгий Демьяович).

 

Ο λυράρης είναι ο Γιώργος Δρακοντίδης στις καλές εποχές…

Ημερομηνία γέννησης: 1903.

Τόπος γέννησης: Χωριό Χαβίενα Αργυρούπολης, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Εκπαίδευση: 3 τάξεις ελληνικού σχολείου.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Υποδηματοποιός.

Τόπος διαμονής: Αλούπκα, Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης

Τόπος υπηρεσίας: Tavdinlag, περιοχή Sverdlovsk.

Σημείωση: Μεταγενέστερη μοίρα: Πέθανε στο στρατόπεδο.1942.

Источники данных: Греческий мартиролог

 

ΔΡΑΚΟΝΤΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΔΑΜΙΑΝΟΥ 1912.

(Драконтиди Николай Демьянович).

Ημερομηνία γέννησης: 3 Φεβρουαρίου 1912

Τόπος γέννησης: Alupka, περιοχή της Κριμαίας.

Υπηκοότητα: Ελληνική

Εκπαίδευση: 7 τάξεις.

Τόπος διαμονής: Alupka, περιοχή της Κριμαίας.

Ημερομηνία σύλληψης: Ιούνιος 1944.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Εξορία.

Τόπος υπηρεσίας: Kokand, περιοχή Fergana, ΣΣΔ Ουζμπεκιστάν.

Источники данных: Греческий мартиролог

Σημείωση: Τις πληροφορίες για την τύχη των υπολοίπων μελών της οικογένειας τις επιβεβαίωσε στο αρχείο η Όλγα Δρακοντίδη, κόρη της Βασιλικής: Καταπιεσμένα μέλη της οικογένειας: Σύζυγος - Δρακοντίδη (Κωστίδη) Έλενα Γκεοργκίεβνα. Παιδιά: Δρακοντίδης Κωνσταντίνος, Δρακοντίδη Γεώργιος , Δρακοντίδη Σοφία Γεώργκιεβνα, Δρακοντίδη Άννα Γκεοργκίεβνα, Δρακοντίδη Όλγα Γεωργίεβνα, Δρακοντίδη Μαρία Γεωργίεβνα .

 

ΔΡΑΚΟΝΤΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ 1891

(Драконтиди Иван Павлович).

Ημερομηνία γέννησης: 1891.

Τόπος γέννησης: Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Χαμηλότερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Εργαζόμενος.

Τόπος διαμονής: Γιάλτα.

Κομματική ένταξη: Ακομμάτιστος.

Πού και από ποιον συνελήφθη: Γιάλτα NKVD της Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 17 Ιουλίου 1938.

Κατηγορία: Μέλος αντεπαναστατικής εθνικιστικής οργάνωσης.

Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

Σώμα καταδίκης: OS υπό την NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 5 χρόνια φυλάκισης.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 24 Φεβρουαρίου 1959.

Φορέας αποκατάστασης: VT της Στρατιωτικής Περιφέρειας της Οδησσού.

Αρχειακό αρχείο: GAARK, f.r-4808, op. 1, δ. 010674.

Η Όλγα Δρακοντίδη εξιστορεί την ιστορία της οικογένειας Τοπαλίδη πού προέρχεται από την Νικόπολη του Πόντου.

«Ο Γιώργος Τοπαλίδης αποφασίζει να ξενιτευτεί και επιλέγει ως προορισμό του την Κριμαία. Εκεί κυρίως στην Γιάλτα είχαν μεταναστεύσει πολλοί Πόντιοι από τα βόρεια χωριά της Νικόπολη. Κάποια στιγμή παντρεύτηκε την Παρθένα και απέκτησε μαζί της τον Ηρακλή, την Αικατερίνη και την Αναστασία. Ο Γιώργος αφήνει την Παρθένα έγκυο στο τέταρτο παιδί τους (τον Στέφανο) και φεύγει από την Γιάλτα για να ψάξει τα αδέρφια του. Τελικά τα βρίσκει εγκατεστημένα στο Κοκκινόχωμα Καβάλας και κανονίζει να φέρει και την γυναίκα του με τα παιδιά στην Ελλάδα. Δυστυχώς ξεσπά η επανάσταση των Μπολσεβίκων και εγκλωβίζονται στη Γιάλτα!!!

Στην Κριμαία και σε όλη τη γύρω περιοχή ξεσπούν σκληρές συγκρούσεις μεταξύ Μπολσεβίκων, Λευκών Ρώσων και αναρχικών του Μάχνο, με αποτέλεσμα οι χιλιάδες Έλληνες στα αμέτρητα ελληνικά χωριά της νότιας Ουκρανίας να βρεθούν στο μάτι του κυκλώνα. Η εκστρατεία της Αντάντ, με συμμετοχή και δύο ελληνικών μεραρχιών, είχε περαιτέρω δυσμενείς επιπτώσεις για τους ελληνικούς πληθυσμούς μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων.

Ο Γιώργος Τοπαλίδης βρίσκει τρόπο να επιστρέψει στην οικογένειά του και όλοι μαζί «παγιδεύονται» στη Γιάλτα. Ο πρώτος του γιός, ο Ηρακλής, πέθανε και το 1921 που αποκτούν με την Παρθένα ακόμα έναν γιό, του δίνουν το ίδιο όνομα. Το 1924 γεννιέται η τελευταία του κόρη, η Χαρίκλεια.  Έμειναν λοιπόν στη Γιάλτα και ακολούθησαν τη δύσκολη πορεία των χρόνων που ακολούθησαν την Οκτωβριανή Επανάσταση και τη διαδικασία μετατροπής της Ρωσίας σε κομμουνιστικό κράτος. Ο Γιώργος πεθαίνει το 1935 και μένει μόνη της η Παρθένα με τα παιδιά της. Στις 24 Ιουνίου 1944, οι Έλληνες της Κριμαίας εκτοπίζονται από το καθεστώς».

Η Χαρίκλεια Τοπαλίδου (κόρη του Γιώργου και της Παρθένας) θυμάται:

«Στις 11 το βράδυ χτύπησαν την πόρτα μας οι στρατιώτες και μας είπαν να πάρουμε ότι μπορούμε να κουβαλήσουμε, γιατί σε δέκα λεπτά πρέπει να φύγουμε. Εγώ πήρα όσες οικογενειακές φωτογραφίες μπόρεσα.

Η μητέρα της η Παρθένα αρνιόταν να εγκαταλείψει το σπίτι της και ζητούσε να την πυροβολήσουν και να τη σκοτώσουν εκεί. Τελικά κατάφεραν να την κουβαλήσουν στα φορτηγά που τους περίμεναν και είχαν φορτώσει όλους τους Έλληνες της Γιάλτας. Η Χαρίκλεια είχε μαζί της τα τρία ανίψια της, ένα δίχρονο, ένα τετράχρονο και ένα μωρό εννιά μηνών. Στο σταθμό της Συμφερούπολης τους στρίμωξαν σε βαγόνια και άρχισε η μακρά πορεία της εξορίας. Ένα μήνα κράτησε το ταξίδι με το τρένο, με άχυρα στο δάπεδο, βρόμα και ασφυκτική ατμόσφαιρα. Άρχισαν οι αρρώστιες και πέθαιναν παιδιά και ηλικιωμένοι.

Τους κατέβασαν στο Φεργκανά του Ουζμπεκιστάν, στην κεντρική Ασία, στη μέση του πουθενά, με τον ήλιο να τους χτυπά αλύπητα και την αφόρητη ζέστη να τους ταλαιπωρεί. Μετά από λίγο αντιμετώπισαν το πρώτο «καλωσόρισμα» του Ουζμπεκιστάν. Μια από τις φοβερές αμμοθύελλες της ερήμου. Κουλουριάζονταν καθισμένοι κάτω και έκρυβαν το κεφάλι τους ανάμεσα στα πόδια για να προφυλαχτούν. Η άμμος τους σκέπαζε και όταν κόπαζε η θύελλα, ήταν σαν μικροί ανθρώπινοι αμμόλοφοι.  Για μήνες έζησαν έτσι μέσα στην ερημιά, επειδή «ήταν Έλληνες προδότες της κομμουνιστικής πατρίδας». Αυτή ήταν η κατηγορία που τους βάραινε.  Άρχισαν τη ζωή τους από την αρχή, χτίζοντας μόνοι τους τα πρώτα υποτυπώδη σπίτια. Στο χωριό Σορ-Σου έζησαν τα επόμενα εννιά χρόνια, με τους άντρες να δουλεύουν σε ένα ορυχείο και να μην έχουν δικαίωμα να κινηθούν ελεύθερα ούτε σε κοντινά χωριά, επειδή ήταν Έλληνες και είχαν ελληνικά διαβατήρια.

Ο Στέφανος Τοπαλίδης έλεγε πως όταν πέθανε ένας δικός τους σε ατύχημα στο ορυχείο, πήγαν στον Ουζμπέκο επιστάτη του ορυχείου και απαίτησαν να τους βρει ξύλινα σανίδια για να τον θάψουν. Αυτός αρνήθηκε και τότε πέντε παλικάρια μπήκαν στο γραφείο του και ξήλωσαν το ξύλινο πάτωμά του για να φτιάξουν το φέρετρο. Δεν τόλμησε να τους τιμωρήσει κανένας. Μετά το θάνατο του Στάλιν, τους επιτρέπουν πια να μετακινηθούν όπου θέλουν. Έτσι το 1953 ο Στέφανος με την οικογένειά του και τη μάνα του Παρθένα εγκαθίστανται στην πόλη Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν. Εκεί πέθανε η Παρθένα το 1964. Δύο αδερφές του επιστρέφουν στη Γιάλτα της Κριμαίας, ο αδερφός του Ηρακλής στο Βιτιάζεβο-Πιονέρσκογιε της Κριμαίας και η μεγάλη αδερφή του στο Λένινγκραντ/Αγία Πετρούπολη. Η οικογένεια Τοπαλίδη ήρθε στην Ελλάδα το 1988 και εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή. Στο τελωνείο τους πήραν το χρυσό δαχτυλίδι - σφραγίδα του προ-προπάππου τους, με τα τρία σκαλισμένα γράμματα: ΤΓΣ (Τοπαλίδης Γεώργιος Στεφάνου).

Ο Στέφανος Τοπαλίδης μέχρι που πέθανε ήταν περήφανος για τη Νικοπολίτικη καταγωγή του και παίνευε τους Γαρασαρώτες για την αξιοσύνη τους: «Το έξυπνο πουλίν, απές το αβόν συρίζ`»…

 

ΤΟΠΑΛΙΔΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 1917.

(Топалиди Стефан Георгиевич).

Ημερομηνία γέννησης: 17 Ιουνίου 1917.

Τόπος γέννησης: Γιάλτα, περιοχή της Κριμαίας.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Εκπαίδευση: 7 τάξεις ελληνικού σχολείου.

Τόπος διαμονής: Γιάλτα, περιφέρεια Κριμαίας.

Ημερομηνία σύλληψης: Ιούνιος 1944.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Εξορία.

Τόπος εξορίας: Χωριό Shor-Su, περιοχή Fergana, ΣΣΔ Ουζμπεκιστάν.

Σημείωση: Τις πληροφορίες για την τύχη των υπολοίπων μελών της οικογένειας τις επιβεβαίωσε στο αρχείο η Όλγα Δρακοντίδη, κόρη της Βασιλικής: Καταπιεσμένα μέλη της οικογένειας: Σύζυγος Τοπαλίδη Μαρία Βασιλίεβνα, παιδιά: Δρακοντίδη (Τοπαλίδη) Βασιλική,Τοπαλίδης Γεώργιος, Τοπαλίδης Ιωάννης, Τοπαλίδη Βασίλης. Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψαν ζωντανοί.

Источники данных: Греческий мартиролог

Η Όλγα Δρακοντίδη μας πληροφορεί:

«Ο προπάππος μου Βασίλης Μαρνάς, μετά από πολλά χρόνια, άρρωστος και εξαντλημένος γύρισε στον τόπο της νέας μας εξορίας. Επειδή όμως ήταν αδύναμος, κάθε μέρα έρχονταν νέοι άντρες και τον πήγαιναν σηκωτό στους ώμους τους στο καφενείο για να τους μιλάει «για την Πατρίδαν", που αυτοί δεν γνώρισαν... Και ναι, είμαστε ακόμα ζωντανοί….»

 

Μαρνάς Βασίλειος του Ιωάννη.1890.

(Марнас Василий Иванович)

Τόπος γέννησης: Τουρκία, βιλαέτι Τραπεζούντας, χωριό Αμπρίκ Αργυρούπολης.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Χαμηλότερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Πωλητής του εμπορίου της Συμφερόπολης, δάσκαλος στο ελληνικό σχολείο της Συμφερόπολης.

Τόπος διαμονής: Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας, Συμφερόπολη.

Πού και από ποιον συνελήφθη: NKVD της Κριμαίας.

Ημερομηνία σύλληψης: 16 Δεκεμβρίου 1937.

Χρέωση: ASA (CRA)

Καταδίκη: 28 Οκτωβρίου 1939.

Καταδικαστικό σώμα: NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 3 χρόνια φυλάκισης.

Τοποθεσία: Vyatlag.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 28 Δεκεμβρίου 1960.

Φορέας αποκατάστασης: Περιφερειακό δικαστήριο της Κριμαίας.

Αρχειακό αρχείο: GAARK, f.r-4808, op.1, d. 09231

Источники данных: Греческий мартиролог; Книга памяти Автономной Республики Крым

 

 

Γ.1.6. Η οικογένεια Κορολή. Ο ονοματοδότης της Δροσιάς Αττικής.

«Ο Χαράλαμπος Κορολής γεννήθηκε το 1880 στο Άνω Λοντζίονος της Δέρενας της Αργυρούπολης. Εκεί ήταν ήδη χονδρέμπορος μπακαλικής.

Το σπίτι όπως σωζότανε το 1982.

Μετανάστευσε όμως στην Κριμαία για να αναπτύξει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Στην Κριμαία μετανάστευσαν και τα μικρότερα αδέλφια του ο Ακρίτας και ο Λευτέρης. Το 1918 παντρεύτηκε την Ανατολή Αβραμίδου και μαζί της απέκτησε την Αλεξάνδρα (1919), την Μαγδαληνή (1921) και τον Γεώργιο (1924), που γεννήθηκαν στην Ρωσία. Το 1920 έκτισε το σπίτι του στην Αλούστα της Γιάλτας. Μία φίλη της οικογένειας που είχε επισκεφθεί την Κριμαία έδωσε την πληροφορία ότι το σπίτι βρισκόταν κοντά στον κινηματογράφο Σπαρτάκυ, οδός Κίροβα 50.

Τα σχέδια του σπιτιού στην Γιάλτα και τα έγγραφα.

Όταν εγκαταστάθηκε στον Πειραιά το 1924 και συγκεκριμένα στο Μοσχάτο απέκτησε και τον Σπυρίδωνα (1925). Το 1925 μετακινήθηκε από το Μοσχάτο στο Κερατσίνι, γιατί είχε φουσκώσει ο Κηφισός και το σπίτι που μένανε εκεί πλημμύρισε. Την ίδια χρονιά χτίζει τον κινηματογράφο Παλλάς και σύμφωνα με την εφημερίδα «Κινηματογραφικός Αστέρας" λειτουργεί από την 1η Φεβρουαρίου του 1926 έως το 1982 ως χειμερινός, ενώ από το 1963 έως το 1981 και ως θερινός με ανοιγόμενη σκεπή.

Ο κινηματογράφος.

Τα βάσανα της οικογένειας δεν τελείωσαν!!! Οι Γερμανοί μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943, περικυκλώνουν τα σχολεία στο Κερατσίνι, όπου ήταν συγκεντρωμένοι οι Ιταλοί στρατιώτες για να τους συλλάβουν και ενώ είχε συγκεντρωθεί πλήθος πολιτών για να δει τι συνέβαινε, ο λόχος των Γερμανών έβαλε με τα όπλα αδικαιολόγητα εναντίον τους, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί εν ψυχρώ ο Γεώργιος Κορολής, μαθητής τότε. Η Οικογένεια Κορολή κατέθεσε διεκδίκηση πολεμικής αποζημίωσης στην ομοσπονδιακή δημοκρατία της Γερμανίας στις 13 Σεπτεμβρίου του 1995.

Ο Χαράλαμπος Κορολής είχε νοικιάσει και άλλο κινηματογράφο στο Κερατσίνι, Παπαναστασίου και Παπανικολή, τον οποίον τον ονόμασε Γιάλτα, που με αυτό το όνομα λειτούργησε το 1945 έως το 1946. Και εκεί όμως παρενέβη η αστυνομία και ο κινηματογράφος μετονομάστηκε σε Ελληνίς, που με αυτό το όνομα λειτούργησε από το 1950 έως το 1960. Στην συνέχεια από το 1961 έως το 1986 μετονομάστηκε σε Αλόμα.

Ο γιός του Χαράλαμπου Σπυρίδων Κορολής, ήταν ένας πολύ ενεργός Πόντιος, με δράση όχι μόνο στην Αττική (ΚΟΠΑ, Αργοναύτες Κομνηνοί, Ένωση Ποντίων Νικαίας, Ένωση Ποντίων Δραπετσώνας), αλλά και στην Μακεδονία (Παναγία Σουμελά, Ένωση Ποντίων Πανοράματος, Μέριμνα Ποντίων Κυριών).

Ο Σπυρίδων Κορολής.

Είχε επισκεφθεί τον Πόντο αρκετές φορές και μάλιστα στις 19 Αυγούστου του 1982 είχε επισκεφθεί το πατρογονικό σπίτι στο Λοντζίονος.

 Προσωπικός φίλος του Ζώρα Μελισσανίδη, με αναφορές στην φιλία τους και στο βιβλίο που έχει γραφτεί για αυτόν.

Ο Ακρίτας Κορολής εγκαταστάθηκε και αυτός οικογενειακά στο Κερατσίνι και δημιούργησε μαζί με τον αδελφό του Χαράλαμπο ένα μικρό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.

Ο Λευτέρης Κορολής δεν είχε έρθει μαζί με τα αδέλφια του στην Ελλάδα και για λόγους νομισματικούς είχε συλληφθεί στην Κριμαία και για αυτόν τον λόγο είχε κατασχεθεί το σπίτι που είχε μαζί με τα αδέλφια του εκεί. Ο Ακρίτας και ο Χαράλαμπος έστειλαν χρήματα, τον αποφυλάκισαν και έτσι και αυτός ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στα βόρεια προάστια, αγόρασε 50 στρέμματα χωράφια και καλλιεργούσε αμπέλια και έγινε ο πρώτος κοινοτάρχης στο Ρουσοχώρι, όπου μάλιστα είχαν εγκατασταθεί και αρκετοί άλλοι Πόντιοι από την Κριμαία. Μετά την συμφωνία της Γιάλτας, η αστυνομία του απαγόρευσε να αποκαλείται ο οικισμός Ρουσοχώρι και αυτός ονόμασε το χωριό πονηρά Δροσία για να του θυμίζει τα ευτυχισμένα χρόνια της Ρωσίας, με συνέπεια να αλλάξει ο τόνος και να λέγεται σήμερα Δροσιά. Παραχώρησε δεν μία έκταση στην κοινότητα για να χτιστεί μία κεντρική πλατεία που φέρει το όνομά του.

Οι Χαράλαμπος και Ακρίτας ζήτησαν το 1937 από το Ρωσικό προξενείο να αρθεί η κατάσχεση των δικών τους μεριδίων στο σπίτι τους στην Αλούστα, αλλά δεν πήραν απάντηση στο αίτημα τους».

(Μαρτυρία Χαράλαμπου και Ανατολής Κορολή στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 15 Ιανουαρίου 2023 στην Παλαιά Πεντέλη).

 

Γ.1.7. Η οικογένεια Σεβεντικίδη.

Ο Σταύρος Σιδηρόπουλος γαμπρός του Γιώργου Σεβεντικίδη μας δίνει τις πληροφορίες:

«Ο Γιώργος Σεβεντικίδης που οι γονείς του ήταν ο Δημήτρης και η Δέσποινα γεννήθηκε το 1930 στην Κριμαία."

Ο Γιώργος Σεβεντικίδης

Αδέλφια του ήταν η Κυριακή, η Ελπίδα, και η Σοφία. Το 1939 ήρθε από την Κριμαία στην Ελλάδα, μαζί με όλη την οικογένεια του. Άλλαξε το επίθετό του σε Ερωτόπουλος. Τα υπόλοιπα αδέλφια του που εγκαταστάθηκαν στο Δρέπανο της Κοζάνης διατηρούν ακόμα το επίθετο Σεβεντικίδης. Το 1954 παντρεύτηκε την Όλγα Κωνσταντινίδου, απέκτησαν μαζί την Ζωή και τον Δημήτρη και το 1964 έφυγαν οικογενειακώς για το Νόργουαλκ του Κοννέκτικατ».

Συγγενείς του Γιώργου Σεβεντικίδη είναι:

 

Σεβεντικίδης Γεώργιος του Κωνσταντίνου 1874

(Севентекиди Георгий Константинович).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταδίκη: 19 Ιανουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 11.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Σεβεντικίδης Λάζαρος του Κωνσταντίνου 1895

(Севентикиди Лазарь Константинович).

Τόπος γέννησης: Χωριό Γιάνακαν, Τραπεζούντα, Τουρκία .

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: ΑΣΣΔ Κριμαίας.

Καταδίκη: 7 Φεβρουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 44.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση)

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Σεβεντικίδης Μιχαήλ του Γεωργίου 1910

(Севентикиди Михаил Георгиевич).

Τόπος γέννησης: Χωριό Βούσκα, περιφέρεια Κράσνονταρ.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ.

Καταδίκη: 2 Φεβρουαρίου 1938

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 35.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.

 

Σεβεντικίδης Αναστάσιος του Κωνσταντίνου 1897

(Севентикиди Анастас Константинович).

Τόπος γέννησης: Θεσσαλονίκη (Ελλάδα)?

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Χαμηλότερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αποθηκάριος αρτοποιείου.

Τόπος διαμονής: Συμφερόπολη.

Κομματική ένταξη: w/p.

Πού και από ποιον συνελήφθη: UGB της NKVD της Κριμαίας.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 15 Δεκεμβρίου 1937.

Κατηγορία: Μέλος εθνικιστικής οργάνωσης.

Καταδίκη: 7 Φεβρουαρίου 1938.

Καταδικαστικό σώμα: Δύο NKVD της Κριμαίας.

Άρθρο: 58-6, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση)

Ημερομηνία αποκατάστασης: 29 Ιουλίου 1960.

Φορέας αποκατάστασης: VT της Στρατιωτικής Περιφέρειας της Οδησσού.

 

Γ.1.8. Η οικογένεια Ταϊλαχίδη.

Ο Γιάννης Ταϊλαχίδης μας διηγείται την ιστορία της οικογένειας του:

"Γεννήθηκα το 1987 στην Ζουγιά, που σημαίνει Ζωή, ελληνική λέξη στο Κιροβόσκογιε, ένα χωριό κοντά στη Συμφερούπολη της Κριμαίας. Τώρα έχουν απομείνει λίγοι πόντιοι, αλλά εκτός από το ελληνικό νεκροταφείο, υπήρχε εκκλησία και σχολείο.

Πρόλαβα και πήγα εκεί σχολείο και μετά ήρθα στην Ελλάδα το 1997. Έχω έναν αδελφό τον Αναστάσιο. Οι γονείς μου είναι ο Νικόλαος Ταϊλαχίδης και η Ελένη Μαρτίδου, αμφότεροι και οι δύο ποντιακής καταγωγής. Ο Νικόλαος γεννήθηκε το 1958 στο Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν, ενώ ο αδερφός του Παύλος γεννήθηκε το 1955. Ο πατέρας μου όταν επέστρεψε στην Κριμαία από το Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν, εγκαταστάθηκε στην Ζουγιά, σπούδασε γεωπόνος στο εκεί πανεπιστήμιο της Κριμαίας.

Ο παππούς μου ο Παύλος Ταϊλαχίδης γεννήθηκε το 1927 και παντρεύτηκε την Άννα ( Άλλα) Μιλητίδου. Ο προπάππος μου Παύλος Ταϊλαχίδης του Παναγιώτη, γεννήθηκε στο χωριό Γολή της Άρδασσας της Αργυρούπολης στον Πόντο. Με τους διωγμούς των Τούρκων η γυναίκα του και οι δύο του κόρες χάθηκαν, και αυτός βρέθηκε στην Γκεορκιέβσκαγια του Καυκάσου. Εκεί βρήκε μία άλλη γυναίκα, την Ελισάβετ Αποστολίδου, η οποία νόμιζε ότι ο άντρας της είχε χαθεί και ήτανε χήρα. Κάποια στιγμή όμως εμφανίστηκε ο πρώτος άντρας, αλλά ήδη είχε παντρευτεί τον προπάππο μου. Ήδη είχε από τον πρώτο της γάμο ένα αγόρι. Από τον προπάππο μου απέκτησε τον παππού μου Παύλο, τον Παναγιώτη, την Άννα και την Πελαγία. Από τον Καύκασο πήγανε στην Κριμαία, αλλά και αυτοί δυστυχώς μετά τις σταλινικές διώξεις βρέθηκαν στο Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν.

Η γιαγιά μου η Άννα Μηλιτίδου είχε γονείς τον Γαβριήλ και την Παρασκευή και αδέλφια την Γαλήνη, τον Βλαδίμηρο, τον Κώστα, και τον Ανέστη. Από όλους αυτούς μόνο η Γαλήνη ζει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Κερατέα.

Η μητέρα μου Ελένη Μαρτίδου γεννήθηκε το 1964 στο Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν και επέστρεψε με την οικογένειά της αρχικά στο Στάρι Κριμ και μετά στο χωριό Τσβιτόσναγια, που θα πει λουλουδάτο. Οι γονείς της ήταν ο Θεοφύλακτος- Σάββας Μαρτίδης που γεννήθηκε το 1938 στην Κριμαία και η Ελισάβετ Βανιόσοβα (Ιωαννίδου?), που γεννήθηκε το 1942 στο Κοκάντ του Ουζμπεκιστάν, και επέστρεψε κάποια στιγμή στην Κριμαία.

Το διαβατήριο της οικογένειας: Βανιόσοβ Ιωάννης γεννηθείς  το 1913, Παπαδοπούλου Ρούδη γεννηθείς το 1914 και τα παιδιά τους.

Αδέλφια της μητέρας μου είναι ο Αναστάσιος και ο Γρηγόρης που ζει στο χωριό Τσβιτόσναγια. Οι γονείς της γιαγιάς μου Ελισάβετ ήταν ο Ιωάννης Βανιόσοφ και η Ρούδη Παπαδοπούλου.

Ο Παπαδόπουλος Κωνσταντίνος με την σύζυγό του την Ανθή και τα τρία παιδιά αριστερά πάνω είναι η Ελένη, δεξιά η Ρούδη, (η προγιαγιά μου) και στη μέση η Ελισάβετ που πέθανε μικρή.

 

Η μητέρα του Σάββα Μαρτίδη ήταν η Ελισάβετ Ιωσηφίδου, που οι γονείς της ήταν ο Αναστάσιος και η Χριστίνα, κόρη του Κόκκινου, που γεννήθηκε το 1906 στο Καρασουμπασάρ της Κριμαίας και πέθανε το 1985«.

 

O Γρηγόρης Μαρτίδης, ακορντεονίστας, αδελφός της μητέρας του Γιάννη, γιος του Θεοφύλακτου Σάββα και της Ελισάβετ Βανιόσοβα. 
Σημείωση αρθρογράφου: Ο Γιάννης είναι και ο ίδιος λυράρης.

(Μαρτυρία του Γιάννη Ταϊλαχίδη στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 15 Ιουνίου του 2023 στους Αμπελόκηπους των Αθηνών).

 

Πιθανοί συγγενείς του είναι οι:

 

 Μαρτίδη (Αρχιτεκτονίδη) Έλενα του Θεοδώρου 1918

(Мартиди (Архитектониди) Елена Федоровна).

Τόπος γέννησης: περιοχή της Κριμαίας, περιφέρεια Κρασνοντάρ.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιοχή της Κριμαίας, περιφέρεια Κρασνοντάρ.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Απέλαση.

Τόπος εξορίας: Περιφέρεια Ός ΣΣΔ Κιργιζίας.

Источники данных: Греческий мартиролог

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός. Περιοχή Osh, ΣΣΔ Κιργιζίας.

 

Μαρτίδης Αναστάσιος του Γρηγορίου 1916

(Мартидис Анастас Григорьевич).

Τόπος γέννησης: χωριό Pervomaisky, περιοχή Grechesky, περιφέρεια Κράσνονταρ.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ (?).

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: «Red Partisan", συλλογικός αγρότης.

Τόπος διαμονής: Χωριό Pervomaisky, ελληνική περιοχή, περιφέρεια Κράσνονταρ.

Κομματισμός: Ακομμάτιστος.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 5 Μαρτίου 1938.

Χρέωση: GrSSR.

Καταδίκη: 26 Μαΐου 1938.

Καταδικαστικό σώμα: NKVD της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 5810 του Ποινικού Κώδικα

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Περιοχή: Κολυμά.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 11 Μαΐου 1959.

Λόγοι αποκατάστασης: βάσει της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της RSFSR.

Αρχειακό αρχείο: 27842.

Источники данных: Греческий мартиролог

 

Μαρτίδης Σάβας του Φιλοσόφου1908

(Мартидис Савелий Филосович).

Τόπος γέννησης: Σαμψούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ.

Καταδίκη: 2 Φεβρουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 31.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Ιωαννίδης Ιωάννης του Γεωργίου 1896

(Иоаниди Иван Георгиевич).

Τόπος γέννησης: χωριό Μασούρα, επαρχία Τραπεζούντας, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Τουαψέ, περιοχή Κρασνοντάρ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα του RSFSR Δικαστήριο Αζόφ-Μαύρης Θάλασσας της 09.12.1936.

Ποινή: 4 χρόνια φυλάκισης.

Περιοχή: Κολυμά.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 1992.

Источники данных: Греческий мартиролог

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός. Μαγκαντάν, 1940.

 

Ιωαννίδου Έλενα του Σάββα 1950

(Иоаниди Елена Саввовна).

Τόπος γέννησης: Σε ειδικό οικισμό.

Καταγωγή: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ, περιοχή Krymsky, χωριό Prokhladna.

Ημερομηνία σύλληψης: 1950.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 1942.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Akmola.

Τόπος εξορίας: Περιοχή Akmola.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 20 Μαΐου 1993.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог

 

 

Γ.1.9. Η οικογένεια Κοβλακά. Από τον Πόντο στην Ρωσία, στην Πτολεμαΐδα και από κει στην Αμερική!!!

Ο Χρήστος Kοβλακάς μας διηγείται:

"Η μητέρα μου ήταν η Μαρμανίδου Κυριακή του Νικολάου και της Ελισάβετ Παπαδοπούλου. Ο πατέρας της Νικόλαος ήταν από τη Ματσούκα του Πόντου, κάποια στιγμή πήγε στην Κριμαία και μείνανε εκεί. Η μητέρα μου γεννήθηκε το 1919, ενώ τα υπόλοιπα αδέλφια της ήταν ο Κώστας, η Σωτήρα, ο Γιάννης, η Ελένη και η Χρυσάννα. Όλα τα παιδιά γεννήθηκαν στην Κριμαία. Ο παππούς μου συνελήφθηκε και στάλθηκε στην εξορία και η γυναίκα του εν τω μεταξύ είχε πεθάνει. Έτσι όλα τα παιδιά ήρθαν στην Ελλάδα ορφανά. Συγγενείς της γιαγιάς μου Ελισάβετ παραμένουν ακόμα στην Κριμαία!!! Ο παππούς μου Νικόλαος ήρθε αργότερα από την εξορία και σχεδόν μόλις ήρθε πέθανε στο χωριό Γαλάνη της Κοζάνης...

Ο πατέρας μου ήταν ο Λάζαρος Kοβλακάς, γιός του Ηλία και εγγονός του Σάββα από το Λερί της Αργυρούπολης. Απόγονοι του παππού μου Σάββα αυτή τη στιγμή βρίσκονται στη Ρωσία. Ο Σάββας είχε 21 παιδιά από τρεις γάμους και ήτανε μουχτάρης στο χωριό του. Το τραγούδι « ρωμάνα επαρχάρευε», αναφέρεται στον Σάββα. Ένα από τα εγγόνια του Σάββα ήτανε και ο Κώστας Kοβλακάς. Ο Κώστας ήτανε μηχανικός, συνάδελφος του Πούτιν στην KGB, και όταν πήγα το 2004 στη Ρωσία, επειδή ήταν δεύτερος μου ξάδερφος με φιλοξένησε στο σπίτι του που ήταν ένα παλιό παλάτι πρίγκιπα του Tσάρου. Είχε δύο κόρες η μία ζει στο Παρίσι και η άλλη στη Ρωσία. Η μάνα του Κώστα και η μάνα του Κούση από την Κρυόβρυση ήταν αδερφές. Το 2014 ορίστηκε υπεύθυνος σε όλα τα έργα που έγιναν στην Κριμαία μετά την κατάληψη της από τους Ρώσους. Κάποια στιγμή ήταν και εκπρόσωπος στο Ρωσικό Κοινοβούλιο. Η γιαγιά μου, η γυναίκα του Ηλία ήταν η Ανατολή Τσεπελίδου το γένος Κοτανίδου. Ήρθε το 1922 χήρα στο Κιλκίς, πέθανε το 1968 σε ηλικία 106 χρονών"

(Μαρτυρία του Χρήστου Kοβλακά στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 12 Αυγούστου του 2023 στην Πτολεμαΐδα).

Ο παππούς του και οι συγγενείς του:

Μαρμανίδης Γεώργιος του Αμάραντου 1904.

(Марманиди Георгий Амарандович).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αγρότης, καπνοπαραγωγός.

Τόπος κατοικίας: v. Ishun, περιοχή Karasubazar, Κριμαία.

Καταδίκη: Άρθρο 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR

Ποινή: 5 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 3 Σεπτεμβρίου 1960.

 

Μαρμανίδης Κωνσταντίνος του Αμάραντου 1908.

(Марманиди Константин Амарандович).

Τόπος γέννησης: Χωριό Χαμουρί, Τραπεζούντα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Έλληνας

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αγρότης, καπνοπαραγωγός.

Τόπος κατοικίας: v. Ishun, περιοχή Karasubazar, Κριμαία.

Καταδίκη: Άρθρο 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ποινή: 5 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 3 Σεπτεμβρίου 1960.

 

Μαρμανίδης Νικόλαος του Ισαάκ 1884.

(Марманиди Николай Исакович).

Τόπος γέννησης: s. Tαναγκέλντυ, περιοχή Karasubazar, Κριμαία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Ατομικός αγρότης.

Τόπος κατοικίας: v. Ishun, περιοχή Karasubazar, Κριμαία.

Καταδίκη: Άρθρο 58-11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Καταδίκη: Εξορία για 3 χρόνια στο Καζακστάν.

Τόπος αναχώρησης: Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 20 Ιανουαρίου 1989.

Источники данных: Греческий мартиролог

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός.

 

Κοβλακίδης Θεόδωρος του Ηλία. 1925.

(Ковлакиди Федор Ильич).

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια (ιθαγένεια): ΕΣΣΔ.

Τόπος κατοικίας: Χωριό Καμπαρντίνκα, Γελεντζίκ, περιοχή Κράσνονταρ.

Ημερομηνία σύλληψης: 10 Απριλίου 1942.

Χρέωση: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 10 Απριλίου 1942.

Καταδίκη: Εξορία σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Kustanai. Καζακστάν.

Τόπος αναχώρησης: Περιοχή Kustanai του Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 25 Μαρτίου 1993.

 

Κοβλακίδης Νικόλαος του Θεοδώρου. 1951.

(Ковлакиди Николай Федорович).

Τόπος γέννησης: Σε ειδικό οικισμό.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια (ιθαγένεια): ΕΣΣΔ.

Τόπος κατοικίας: Χωριό Καμπαρντίνκα, Γελεντζίκ, περιοχή Κράσνονταρ.

Ημερομηνία σύλληψης: 1951.

Χρέωση: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 10 Απριλίου 1942.

Ετυμηγορία: Γεννημένος σε ειδικό οικισμό οικογένειας εξόριστων.

Τόπος εξορίας: Περιοχή Kustanai του Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 25 Μαρτίου 1993.

 

Κοβλακίδη Αναστασία του Θεοδώρου.1953.

(Ковлакиди Анастасия Федоровна ).

Τόπος γέννησης: Σε ειδικό οικισμό.

Εθνικότητα: Ελληνίδα.

Ιθαγένεια (ιθαγένεια): ΕΣΣΔ.

Τόπος κατοικίας: Χωριό Καμπαρντίνκα, Γελεντζίκ, περιοχή Κράσνονταρ.

Ημερομηνία σύλληψης: 1953.

Χρέωση: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 10 Απριλίου 1942.

Ετυμηγορία: Γεννημένη σε ειδικό οικισμό οικογένειας εξόριστων.

Τόπος αναχώρησης: Περιοχή Kustanai του Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 25 Μαρτίου 1993.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог

 

 

Γ.2. Οικογενειακές ιστορίες από τον Βαθύ Λιμένα της Γεωργίας σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους. Οι Σταλινικές Διώξεις των Ποντίων του Βατούμ.

 

Γ.2.1. Η οικογένεια Γαβαλίδη.

Πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι ο πρόσφυγας Σάββας Γαβαλίδης. Ο εγγονός του Σάββας και αυτός, μας διηγείται:

"Οι γονείς μου ήταν ο Πέτρος Γαβαλίδης γεννημένος το 1910 στην Τουρκία και η Ροδάμα Κωνσταντινίδου - Πετροπούλου, γεννημένη το 1922 στην Καλλιθέα της Αττικής. Παντρεύτηκαν το 1952 στην Καλλιθέα και απέκτησαν την Σοφία γεννημένη το 1953, εμένα γεννημένο το 1955 και τον Νίκο το 1961.

Ο Πέτρος Γαβαλίδης στο Βατούμ το 1937 με φίλους του.

Ο πατέρας μου Πέτρος είχε γονείς τον Σάββα Γαβαλίδη και την Σοφία Ραφαηλίδου, γεννημένη το 1879 σε κάποιο χωριό της Αργυρούπολης του Πόντου.

Τα αδέλφια του ήταν η Σωτηρία και ο Κοσμάς οι οποίοι όμως δεν είχανε παιδιά. Ο παππούς μου Σάββας στις 22 Ιανουαρίου του 1952 απέστειλε μία επιστολή στον τότε Πρωθυπουργό Σοφοκλή Βενιζέλο που εξιστορούσε την ταλαιπωρία του.

Το 1918 έφυγε από τον Πόντο άρον-άρον και κατέληξε στο Βατούμ, όπου παρέμεινε μέχρι το 1938. Εκεί πρόκοψε δουλεύοντας και όταν έπρεπε να φύγει πούλησε την περιουσία του και το αντίτιμο της το κατέθεσε σε δολάρια και ρούβλια στην Ελληνική πρεσβεία στην Μόσχα. Όταν ήρθε στον Πειραιά, τα εξαργύρωσε σε δραχμές και αγόρασε μία παράγκα στη Δραπετσώνα. Στην Ελλάδα έφτασε στις 9 Δεκεμβρίου του 1938. Δυστυχώς όμως στους βομβαρδισμούς του 1940 καταστράφηκε η παράγκα τους και μετακινήθηκαν στον Κορυδαλλό όπου νοικιάσανε ένα σπίτι. Δουλέψανε σκληρά όλη η οικογένεια και αγόρασαν ένα σπίτι στην Δραπετσώνα, όπου το παραχώρησε στην κόρη του.

Οι γονείς της μητέρας μου ήταν ο Νικόλαος που ήρθε στην Ελλάδα πρόσφυγας από τον Πόντο μάλλον και πέθανε στον Ωρωπό το 1955 και η Πελαγία Ακριτίδου, η οποία ήτανε από την Αργυρούπολη του Πόντου. Στον Ωρωπό τους έδωσαν αγροτικό κλήρο. Πρέπει όμως να είχαν έρθει από την Ρωσία, γιατί ο μεγάλος της αδελφός Ανέστης είχε γεννηθεί εκεί. Ο Δημήτρης όπως και η Παρθένα, η οποία πέθανε μικρή, γεννήθηκαν στην Καλλιθέα”.

(Μαρτυρία του Σάββα Γαβαλίδη στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 21 Μαρτίου 2023 στην Δραπετσώνα)

(Σημείωση αρθρογράφου: Ο Σάββας Γαβαλίδης είναι από το Καρέλ Κωδωνά της Χαλδείας).

 

Γ.2.2. Η οικογένεια Ηλιόπουλου.

Κάποια στιγμή στο σχολείο που είχα οργανική συνάντησα την συνάδελφο Μαρία Κελαϊδή, η οποία με μεγάλη μου έκπληξη αποδείχθηκε ποντιακής καταγωγής και η οποία πολύ πρόθυμα μου εξιστόρησε την ιστορία της οικογένειας της:

“Η γιαγιά μου Μαρία (Μαρίκα) Δημητριάδη του Αναστασίου και της Ερμοφίλης το γένος Σιμόνοφ (μάλλον Συμεωνίδη) γεννήθηκε το 1905 στο Βατούμ. Προτελευταία από τα 9 αδέρφια της, γνωρίζω μόνο το δίδυμο αδερφό της Θεόδωρο, που ήρθε στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του 80 και πέθανε λίγο αργότερα στην Αθήνα. Είχαν και μια μικρότερη αδερφή, την Αρτεμισία που πέθανε λίγο νωρίτερα από καρκίνο στη Σοβιετική Ένωση. Η αλληλογραφία της γιαγιάς ήταν στα ρωσικά , το ίδιο και τα σπάνια τηλεφωνήματα από το Βατούμ ή τη Μόσχα. Από τα μεγαλύτερα αδέρφια της γιαγιάς έχω ακουστά για τη μεγάλη της αδερφή την Ελένη που έζησε και παντρεύτηκε στη Θεσσαλονίκη. Τα μεγαλύτερα αδέρφια και η μάνα της χάθηκαν το ‘38. Η προγιαγιά μου ακολούθησε μάλλον κάποιον αγαπημένο της γιό, νομίζω τον έλεγαν Ηρακλή.

Ο προπάππους μου Αναστάσιος, (μάλλον αυτός με τα γένια στη μέση) που μιλούσε πέντε γλώσσες ρωσικά, γεωργιανά, τούρκικα, ελληνικά και γαλλικά, είχε κτήμα στο Αλχασόν, που απασχολούσε περίπου σαράντα εργάτες. Εκεί πέρασε μάλλον τα παιδικά της χρόνια η γιαγιά μου. Τελείωσε το δημοτικό σε ρωσικό σχολείο, αλλά λόγω των δύσκολων καιρών, δεν ακολούθησε τις λίγο μεγαλύτερες ξαδέρφες της (Κορνηλία και Εύχαρις) στο Γυμνάσιο στην Κωνσταντινούπολη

Μάλλον αυτές είναι οι αγαπημένες ξαδέρφες της γιαγιάς μου, που περνούσαν τα καλοκαίρια τους στο Αλχασόν. Η μια παντρεύτηκε κάποιον διπλωμάτη και έζησε στη Σαγκάη (ή σε κάποια άλλη Ασιατική πόλη) και η άλλη έζησε στο Παρίσι.

Έχω ένα κενό, πως από το αγρόκτημα στο Αλχασόν ο προπάππους μου μεταπήδησε σε άλλη εργασία, ένα βυρσοδεψείο στο Βατούμ, όπου προσέλαβε τον νεαρό τότε παππού μου Παναγιώτη Ηλιόπουλο, του Ηλία και της Ερμοφίλης, από τη Ριζούντα. Δεν γνωρίζω πότε ακριβώς παντρεύτηκαν με την γιαγιά, το ‘29 έκαναν την πρώτη κόρη, το ‘31 τη δεύτερη και το ’33 την τρίτη, τη μαμά μου, που πήρε το όνομά της και από τις δύο γιαγιάδες της.

Η οικογένεια της μητέρας μου.
Η μαμά μου είναι το μωρό αριστερά και στο κέντρο

Με τις αδερφές της και τα ξαδέρφια της+

Το ‘38 πήραν τον παππού νύχτα, το ίδιο και τους αδερφούς του εκτός από δυο που ήταν οι πιο μικροί, και τους αδερφούς της γιαγιάς εκτός από τον δίδυμο αδερφό της που είχε μια ελαφρά χωλότητα στο πόδι και κούτσαινε. Στις γυναίκες είπαν πως στέλνουν τους άντρες στη Ελλάδα και να φύγουν κι αυτές. Ταξίδεψαν με πλοίο, με τα έπιπλά τους και μετά από μια σύντομη παραμονή μερικών εβδομάδων σε ξενοδοχείο του Πειραιά με τις χρυσές λίρες που είχαν μεταφέρει κρυφά από τη Ρωσία, αγόρασαν ένα σπίτι στον Περιφερειακό του Φιλοπάππου, στο Κουκάκι. Εκεί έζησαν οι νύφες με τα παιδιά των Ηλιόπουλων που είχαν χαθεί, με τον μικρό αδερφό του παππού και τη μάνα του. Το σπίτι αυτό πουλήθηκε τη δεκαετία του 80.

Η μητέρα μου και οι αδερφές της απέφευγαν να μιλήσουν για το παρελθόν και την καταγωγή τους καθώς το είχαν ζήσει ιδιαίτερα τραυματικά, αφού μεγάλωσαν ορφανές από πατέρα, φτωχές προσφυγοπούλες. Δεν γνώριζα καν πως ξέρουν να μιλούν ρωσικά. Η μητέρα μου που ήταν η πιο μικρή, μετά από το ταξίδι με το πλοίο για την Ελλάδα έχασε τη μιλιά της για καιρό από το σοκ.

Στην Ελλάδα αντιμετωπίζονταν σαν Ρωσίδες, στο σχολείο τους στο Κουκάκι, στις γιορτές έκαναν χορευτικό νούμερο με ρωσικούς χορούς. Αρκετά προχωρημένο παιδαγωγικά για την εποχή…. Κατά καιρούς έκαναν προσπάθειες να βρουν τον παππού, μέσω του Ερυθρού Σταυρού, που όμως δεν έφερναν αποτέλεσμα. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘50 η θεία μου η Δόμνα, η μεγάλη αδερφή της μαμάς μου που ήξερε και να μιλάει και να γράφει καλά ρωσικά έγραψε γράμμα στον ίδιο τον Μολότοφ, να τους πληροφορήσει αν ο πατέρας της ζει, και αν ζει να μάθει κι αυτός πως η οικογένεια του βρίσκεται στην Αθήνα και τον αναζητά…. Σε μικρό διάστημα ήρθε απάντηση πως ο παππούς ζει , σε κάποιο μέρος στη Σιβηρία και πως επιστρέφει. Ο παππούς επέζησε στη Σιβηρία επειδή γνώριζε πως να επεξεργάζεται δέρματα. Έφτιαχνε ζεστές μπότες, κι έτσι απέκτησε το προνόμιο να έχει δική του κάμαρα και μηχανή.

Αριστερά ο παππούς μου Παναγιώτης Ηλιόπουλος το 1956, δεν γνωρίζω ποιος είναι ο άλλος δεξιά.

Το 1959 στην αυλή μας στο Κουκάκι. Όλοι Ηλιόπουλοι, εκτός από το θείο Νικήτα όρθιο δεξιά που δεν γνωρίζω το επίθετό του.
Στη μέση, όρθια πίσω από το μπαμπά της περιχαρής η μαμά μου Φούλη (από το Ερμοφίλη) Ηλιοπούλου- Κελαϊδή.

Ο παππούς μου Παναγιώτης Ηλιόπουλος πέθανε στην Αθήνα το 1967. Δυστυχώς δεν τον θυμάμαι, ήμουν έξι μηνών όταν πέθανε. Ο πατέρας μου έλεγε πως ήταν ο καλύτερος άνθρωπος που είχε συναντήσει στη ζωή του».

(Μαρτυρία της Μαρίας Κελαϊδή στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στο Χαλάνδρι στις 4 Ιουλίου του 2023).

Οι συγγενείς τους και οι Σταλινικές διώξεις τους:

Δημητριάδης Αριστείδης του Δημητρίου 1873

(Димитриади Аристид Дмитриевич).

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 123.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση)

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Δημητριάδης Γεώργιος του Ελευθερίου1893

(Димитриади Георгий Елефтерьевич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταδίκη: 19 Ιανουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 11.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση)

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Δημητριάδης Ιωάννης του Ανδρέα 1870

(Димитриади Иван Андреевич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 123.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Δημητριάδης Λεωνίδας του Παναγιώτη 1885

(Димитриади Леонид Панайотович).

Τόπος γέννησης: Σούρμενα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 120.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Δημητριάδης Νικόλαος του Αχιλλέα 1898

(Димитриади Николай Ахиллесович).

Τόπος γέννησης: Βατούμι, Αζαρία.

Καταγωγή: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ.

Εκπαίδευση: Δευτεροβάθμια, Γυμνάσιο Αρρένων Βατούμ.

Τόπος διαμονής: Σουχούμι, Αμπ.χ.αζία.

Χρέωση: GRSSR.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα.

Ετυμηγορία: Υπό κράτηση.

Τόπος υπηρεσίας: Φυλακή Dranda, Σοχούμι.

Πηγές δεδομένων: Ελληνικό Μαρτυρολόγιο

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Αφέθηκε ελεύθερος λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων.

 

Ηλιόπουλος Παναγιώτης του Ηλία 1897

(Илиопуло Панайот Ильич).

Τόπος γέννησης: Σούρμενα, Τουρκία.

Καταγωγή: Ελληνική.

Υπηκοότητα:: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Χαμηλότερη.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Τεχνίτης χειροτεχνίας, υποδηματοποιός.

Τόπος διαμονής: Μπατούμι, Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ατζαρίας.

Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 121.

Άρθρο: 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της Ρωσικής SSR της NKVD της ΕΣΣΔ της 02.07.1938.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Περιοχή: Κολυμά.

Источники данных: Греческий мартиролог

 

Ηλιόπουλος  Αλέξανδρος του Ανδρέα 1918

(Илиопуло Александр Андрееевич).

Η φόρμα έχει επεξεργαστεί από τον χρήστη, τα δεδομένα δεν τεκμηριώνονται και πρέπει να επαληθευτούν.

Τόπος γέννησης: Μπατούμι, Ατζαρία, Γεωργία.

Καταγωγή: Ελληνική.

Υπηκοότητα: Ελληνική

Εκπαίδευση: Ελλιπής δευτεροβάθμια.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Μαθητής της 10ης τάξης του σχολείου

Τόπος διαμονής: Μπατούμι, Ατζαρία.

Ημερομηνία θανάτου: 9 Νοεμβρίου 1938

Τόπος θανάτου: Βλαδιβοστόκ, στρατόπεδο διέλευσης «Δεύτερος ποταμός".

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 121.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα.

Ποινή: 5 χρόνια φυλάκισης.

Τόπος εξορίας: Περιοχή Μαγκαντάν, Dalstroy.

Πηγές δεδομένων: DB «Θύματα πολιτικής τρομοκρατίας στην ΕΣΣΔ". Ελληνική Μαρτυρολογία. Διονυσιάδης Α.

 

Ηλιόπουλος Αλέξανδρος του Γεωργίου 1900

(Илиопуло Александр Георгиевич).

Τόπος γέννησης: Ρίζε, Τουρκία.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 123.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Ηλιόπουλος Δημήτριος του Ιωάννη 1901

(Илиопуло Дмитрий Иванович).

Τόπος γέννησης: Πλάτανα, Τουρκία.

Ιθαγένεια (υπηκοότητα): Μη ιθαγένεια.

Καταδίκη: 18 Ιανουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 8.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση)

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Ηλιοπούλου Ελένη του Χριστοφόρου1932

(Илиопуло Елена Христофоровна(Феонистовна).

Τόπος γέννησης: Σταθμός Smolenskaya, περιοχή Κρασνοντάρ.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Σταθμός Smolenskaya.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Ετυμηγορία: Απέλαση.

Τόπος υπηρεσίας: Περιοχή Uryupinsk, περιοχή Pavlodar, ΣΣΔ Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 6 Απριλίου 1994

Πηγές δεδομένων: Ελληνικό Μαρτυρολόγιο.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανή.

 

Ηλιόπουλος Ιωάννης του Ηλία 1909

(Илиопуло Иван Ильич).

Τόπος γέννησης: Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Χωρίς ορισμένο επάγγελμα.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ.

Κομματισμός: Ακομμάτιστος.

Ημερομηνία εκτέλεσης: 15 Φεβρουαρίου 1938.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 31 Δεκεμβρίου 1937.

Καταδίκη: 31 Ιανουαρίου 1938

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα του διατάγματος RSFSR της NKVD της ΕΣΣΔ της 31.01.1938.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Τόπος εκτέλεσης: Κρασνοντάρ.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 26 Ιανουαρίου 1959.

Λόγοι αποκατάστασης: βάσει της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της RSFSR.

Αρχειακό αρχείο: 26873.

Источники данных: Греческий мартиролог

 

Ηλιόπουλος Ηλίας του Κωνσταντίνου 1868

(Илиопуло Илья Константинович).

Τόπος γέννησης: Ρίζε, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 123.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Ηλιόπουλος Κωνσταντίνος του Κυριάκου 1874

(Илиопуло Константин Кирьякович).

Τόπος γέννησης: Αργάζα, Τραπεζούντα, Τουρκία

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιφέρεια Κράσνονταρ.

Καταδίκη: 19 Ιανουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 13.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Ηλιόπουλος Παύλος του Χριστόφορου 1935

(Илиопуло Павел Христофорович).

Τόπος γέννησης: Σταθμός Smolenskaya, περιοχή Κρασνοντάρ.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ, σταθμός Smolenskaya.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 11 Ιουνίου 1942.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Uryupinsky της περιοχής Pavlodar.

Τόπος υπηρεσίας: Περιοχή Uryupinsk, περιοχή Pavlodar, ΣΣΔ Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 29 Ιουνίου 1994.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог

 

Ηλιοπούλου Σοφία του Ηλία 1917

(Илиопуло София Ильинична).

Τόπος γέννησης: Σταθμός Smolenskaya, περιοχή Κρασνοντάρ.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ, σταθμός Smolenskaya.

Ημερομηνία σύλληψης: Ιούνιος 1942.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 11 Ιουνίου 1942.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Uryupinsky της περιοχής Pavlodar.

Τόπος υπηρεσίας: Περιοχή Uryupinsk, περιοχή Pavlodar, ΣΣΔ Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 29 Ιουνίου 1994.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανή.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог

 

Ηλιόπουλος Σοφοκλής του Ανδρέα 1913

(Илиопуло Софокл Андреевич).

Τόπος γέννησης: Ρίζε,Τουρκία

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 123.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог

 

Ηλιόπουλος Θεόδωρος του Ιωάννη 1915

(Илиопуло Федор Иванович).

Τόπος γέννησης: Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ, περιοχή Varenikovsky, φάρμα Krasnaya.

Ημερομηνία σύλληψης: Ιούνιος 1949.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 18 Ιανουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 9.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης

Τόπος υπηρεσίας: Ντζαμπούλ, SSR.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 27 Δεκεμβρίου 1993.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός. Περιοχή Dzhambyl, 1993.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Ηλιόπουλος Χαράλαμπος του Ανδρέα 1912

(Илиопуло Харлампий Андреевич).

Τόπος γέννησης: Ρίζε, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταγωγή: Ελληνική. (Επαναπατρίστηκε το 1956).

Εκπαίδευση: Εξειδικευμένη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Οδοντοτεχνίτης.

Τόπος διαμονής: Μπατούμι, Ατζαρία.

Χρέωση: Σε εθνική βάση ("Τούρκοι").

Καταδίκη: 16 Απριλίου 1949.

Καταδικαστικό σώμα: CCA υπό το Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-6, 58-10 του Ποινικού Κώδικα της ΓΓΠΔ.

Ποινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

Τοποθεσία: Περιοχή Μαγκαντάν, Κολυμά, (Berlag).

Источники данных: Греческий мартиролог; Дионисиади А. Из турецкого огня в сталинское полымя. - Салоники: 2019.

 

Ηλιόπουλος Χριστόφορος του Ιωάννη 1915

(Илиопуло Христофор Иванович).

Τόπος γέννησης: Χωριό Georgievskoye, περιοχήΤουαψέ, Περιφέρεια Κράσνονταρ.

Υπηκοότητα:: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ.

Καταδίκη: 13 Φεβρουαρίου 1938.

Καταδικαστικό σώμα: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 55.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

 

Γ.2.3. Η οικογένεια Θεοφανίδη.

Καταγράψαμε επίσης την συγκινητική ιστορία της Μυροφόρας Θεοφανίδου.

Η Μυροφόρα Θεοφανίδου γεννήθηκε το 1931 στο Βατούμ της Γεωργίας. Οι γονείς της ήτανε ο Χρήστος θεοφανίδης από την Τσίτα των Σουρμένων και η μητέρα της Παρασκευοπούλου Ζωή από το Ρίζε. Οι γονείς της είχαν γεννηθεί και οι δύο στον Πόντο. Παντρεύτηκαν το 1925-26 στο Βατούμ και απέκτησαν πρώτα τον Χαρίλαο το 1927 και μετά αυτήν το 1931.

Νεαροί Πόντιοι στο Βατούμ.

Η μαμά της όμως κατοικούσε στο Αλχασένι, ένα αμιγώς ελληνικό χωριό έξι χιλιόμετρα μακριά από το Βατούμ, που είχε σχολείο και εκκλησία. Στο Βατούμ υπήρχε ελληνικό σχολείο αλλά το 1938 το κλείσανε. Βρισκότανε απέναντι από την Καθολική Εκκλησία, μεταξύ των οδών Σμίτα και Τιφλίδας. Δεν πρόλαβε να πάει στο ελληνικό σχολείο... Νοικιάζανε σπίτι στην οδό Μπουτιάνοβα 7. Στην αυλή αυτού του σπιτιού μένανε άλλες 13 ελληνικές οικογένειες. Θυμάται μόνο την οικογένεια Κούση από αυτές. Όταν τους εξόρισαν δεν είχε προλάβει να τελειώσει το ρώσικο γυμνάσιο στο Βατούμ.... Έπρεπε να δουλεύει μαζί με την μαμά της για να ζήσει. Έτσι είχε σταματήσει για κάποιο διάστημα και έκανε τη μοδίστρα... Άλλους Πόντιους που θυμάται από το Βατούμ είναι ο Συμεωνίδης, ο Φραγκουλίδης, ο Μαυρόπουλος, ο Μασμανίδης, ο Χαριτίδης, ο Αθανασιάδης.

Τον πατέρα της Χρήστο, τον συνέλαβαν το 1938 και τον εξόρισαν για 10 χρόνια στον Αρχάγγελο. Αφού κάθησε εκεί πέντε χρόνια αρρώστησε βαριά, και του υπέδειξαν πέντε πόλεις για να φύγει να πάει να κατοικήσει εκεί, μόνος του χωρίς την οικογένεια του!!! Αυτός επέλεξε την Άλμα Άτα. Κάποια στιγμή δεν άντεξε μακριά από την οικογένειά του και ήρθε κρυφά στο Βατούμ. Παράνομα!!! Τον πρόδωσαν όμως και όταν τον πιάσανε μόλις την δεύτερη μέρα από την άφιξη του, του είπανε:

-        «Ή αύριο φεύγεις μόνος σου ή σε πιάνουμε και σε ξαναστέλνουμε πίσω».

Αυτός έφυγε αλλά το 1949 αρρώστησε πολύ βαριά και είπε δεν αντέχω άλλο, θα γυρίσω στην οικογένειά μου. Δεν άντεξε πολύ και πέθανε... Ο Χρήστος  ήτανε εξαιρετικός επιμεταλλωτής, και η οικογένεια έχει πολλά κειμήλια που τα έφτιαξε ο ίδιος…

Τα πρώτα του ξαδέλφια τον Ανέστη και τον Δημήτρη τους στείλανε στο Μαγκατάν… Οι οικογένειές τους όμως ήρθανε στην Ελλάδα το 1939.

Σε 40 μέρες μετά την κηδεία του εξορίστηκε και η οικογένεια του. Ήταν τότε το '49... Τους στείλανε 250 χιλιόμετρα μακριά από το Τσιμκέντ... Σε χωριό!!! Κάποια στιγμή επειδή χρειαζόντουσαν επαγγελματίες τους μετακίνησαν στο Τσιμκέντ, στην πόλη δηλαδή. Δεν κάθισαν πολύ στο χωριό. Ο αδερφός της Χαρίλαος δεν είχε οικογένεια και πέθανε το 1987 στο Καζακστάν. Εκεί γνώρισε τον Χαράλαμπο Κτενίδη, που είχε καταγωγή από την Κρώμνη του Πόντου, αλλά έχει γεννηθεί και αυτός στο Βατούμ.

Η ίδρυση του Ελληνικού θεατρικού ομίλου.

Ο στυλοβάτης της θεατρικής ομάδας.

Παντρεύτηκαν και απόκτησαν την Σοφία το 1955 και τον Χρήστο το 1959. Όλη η οικογένεια ήρθε το 1990 απευθείας από το Καζακστάν στο Ελληνικό της Αττικής. Ο Χρήστος ήτανε οδοντοτεχνίτης.

(Μαρτυρία Μυροφόρας Θεοφανίδου στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 30 Ιουλίου του 2023 στο Ελληνικό της Αττικής).

 

Οι διωχθέντες συγγενείς της:

Θεοφανίδης Αλέξανδρος του Πέτρου. 1883

(Феофаниди Александр Петрович).

Τόπος γέννησης: Σούρμενα, Τουρκία.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αρ. 123.

Ποινή: 8 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Θεοφανίδης Χρήστος του Πέτρου. 1892

(Феофаниди Христо Петрович).

Τόπος γέννησης: Σούρμενα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Χαλκουργός.

Τόπος διαμονής: Βατούμι, Αζαρία.

Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αρ. 120.

Άρθρο: 58-6 του Ποινικού Κώδικα του Πρωτοκόλλου GrSSR του OSO υπό το NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ της 07/02/1938

Ποινή: 5 χρόνια στρατόπεδο εργασίας

Τόπος αναχώρησης: Kolyma (Βλαδιβοστόκ)

Источники данных: Греческий мартиролог

Σημείωση αρθρογράφου: Η οικογένεια ισχυρίζεται ότι εξορίστηκε στον Αρχάγγελο.

 

Θεοφανίδης Αλέξανδρος του Πέτρου. 1887

(Феофанидис Александр Петрович).

Τόπος γέννησης: Σούρμενα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: χαλκουργός , ‘’Κόκκινη Αζαρία’’ .

Τόπος διαμονής: Βατούμι, Αζαρία.

Χρέωση: κ. ΟΣΟ.

Άρθρο: 58-6 του Ποινικού Κώδικα της ΓΣΣΡ 15/07/1938.

Ποινή: 8 χρόνια στρατόπεδο εργασίας

Τόπος εξορίας: Κολυμά (επιστάτης Komsomolskoye, Tenlag).

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Πέθανε στο στρατόπεδο. Έφορος Komsomol, Tenlag 13.1.

Источники данных: Греческий мартиролог

 

Παρασκευόπουλος Αβραάμ του Χαραλάμπους. 1879

(Параскевопуло Абрам Харлампиевич).

Τόπος γέννησης: Αλχασένι, Βατούμι, Γεωργία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Ατομικός αγρότης.

Τόπος διαμονής: Αλχασένι, Βατούμι, Γεωργία

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αρ. 123.

Άρθρο: 58-6, Ποινικός Κώδικας ΓΓΣΣΡ ΟΣΟ 15/07/1938.

Ποινή: 8 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Τόπος εξορίας: Κολυμά (πέθανε στον σταθμό Ιρκούτσκ).

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Πέθανε στο στρατόπεδο. Τέχνη. Ιρκούτσκ 17/04/1939.

Источники данных: Греческий мартиролог

 

Παρασκευόπουλος Γεώργιος του Ιωάννη 1890.

(Параскевопуло Георгий Иванович).

Τόπος γέννησης: Ρίζε, Τουρκία.

Εθνικότητα: Έλληνας

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Εργοστάσιο ραπτικής Ντιμιτρόβα, ράφτης.

Τόπος διαμονής: Τουαπσέ,, Krasnodar kr.

Άρθρο: Άρθ. 58-10, 11 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR OSO NKVD της ΕΣΣΔ της 29/04/1938.

Πρόταση: VMN (εκτέλεση)

Τόπος εκτέλεσης: Φυλακή Τουαπσέ.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 17 Ιουλίου 1990.

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Πυροβολήθηκε.

Источники данных: Греческий мартиролог

 

Παρασκευόπουλος Δημήτριος του Κωνσταντίνου. 1883.

(Параскевопуло Дмитрий Константинович).

Τόπος γέννησης: Σούρμενα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Έλληνας.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αρ. 123

Πρόταση: VMN (εκτέλεση)

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Παρασκευόπουλος Κωνσταντίνος του Δημητρίου. 1916.

(Параскевопуло Константин Дмитриевич ).

Τόπος γέννησης: Βατούμι, Αζαρία.

Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 26 Μαρτίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 95.

Ποινή: 10 χρόνια στρατόπεδο εργασίας.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Παρασκευόπουλος Κωνσταντίνος του Ιακώβ. 1906.

(Параскевопуло Константин Яковлевич).

Τόπος γέννησης: Τουρκία.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αρ. 123

Ποινή: 10 χρόνια στρατόπεδο εργασίας

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

 

          Γ.3.1. Οι οικογένειες Σιδηρόπουλου και Κουσίδη από την Κρίμσκαγια.

Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία του ζεύγους Παναγιώτη και Αναστασίας Σιδηρόπουλου το γένος Κουσίδου, που έχουν καταγωγή από την Κρίμσκαγια της Ρωσίας όπως μας τη διηγήθηκαν:

"Με λένε Παναγιώτη Σιδηρόπουλο του Χρήστου και της Σταυρούλας Χαραλαμπίδου. Γεννήθηκα στις 15 Αυγούστου του 1951 στην Δράμα. Και οι δυο μου γονείς έχουν καταγωγή από την Σαμψούντα. Ο παππούς μου, ο Σάββας Σιδηρόπουλος γεννήθηκε το 1866 στην Σαμψούντα. Η σύζυγος του ονομαζόταν Σωτηρία Παπαδοπούλου.

 

 

Ο Σάββας Σιδηρόπουλος.

Ο Σάββας Σιδηρόπουλος με την γυναίκα του Σωτηρία και την εγγονή τους Βικτωρία από το γιο τους Διογένη.

 Ο Σάββας, η γυναίκα του Σωτηρία και ο εγγονός του Σάββας, γιός του Διογένη.

Στην Τουρκία το επίθετο του ήταν Ντερμιτζόγλου, αλλά μόλις έφτασε στην Ρωσία το άλλαξε σε Σιδηρόπουλος. Από τα παιδιά του μόνο ο Διογένης γεννήθηκε στην Τουρκία γύρω στο 1895, ενώ τα υπόλοιπα η Παρθένα, ο Γιώργος, ο πατέρας μου Χρήστος, γεννημένος το 1902, ο Ιωάννης, η Ιουλία και η Μαρία γεννήθηκαν όλα στη Ρωσία. Από αυτούς ο Διογένης πέθανε στη Ρωσία, αλλά η σύζυγος του Ελένη με τα παιδιά της Σάββα, Δέσποινα και Βικτώρια ήρθαν στην Δράμα το 1939.

Οι ευτυχισμένες στιγμές της οικογένειας.

Κάτω αριστερά με τις πλεξούδες η Ιουλία.

Με το κόκκινο η Ιουλία- με το μπλε η Μαρίκα, με το πράσινο η Ελένη, σύζυγος του Διογένη στη σχολή ραπτικής στη Ρωσία το 1930.

Αριστερά η Ιουλία

.

Με τον κόκκινο κύκλο η Ιουλία, με τον πράσινο η Μαρίκα και με μπλε η ανιψιά τους Δέσποινα του αδερφού τους Διογένη.

Με τον κόκκινο κύκλο η Μαρίκα, με πράσινο η Δέαποινα κόρη του Διογένη και με μπλε ο Σάββας, γιός του Διογένη.

Με τον κόκκινο κύκλο η Μαρίκα, με πράσινο η Ιουλία και μια φίλη τους.

Με τον κόκκινο κύκλο ο Κώστας Μαντζαρίδης, σύζυγος της Ιουλίας.

Η Παρθένα παντρεύτηκε τον Γιώργο Αλεξιάδη στη Ρωσία, ήρθε το 1922 στον Μυλοπόταμο και απέκτησε πέντε παιδιά.

Ο Γιώργος και η Αναστασία πέθαναν σε νεαρή ηλικία στην Ρωσία.

Τον Ιωάννη τον εκτέλεσαν άγνωστο γιατί, πότε και που.

Ο Ιωάννης κάτω δεξιά.

 

Τον Χρήστο, τον πατέρα μου δηλαδή τον κυνηγούσαν οι Σοβιετικοί, πολλές φορές τον απειλούσαν με σύλληψη αλλά αυτός τους ξέφευγε. Το 1937 συλλάβανε τον παππού μου Σάββα και τον εκτελέσανε. Το 1992 μας ήρθε χαρτί από την Ρωσική κυβέρνηση που ζητούσε συγνώμη....

Ένα «χαρτί» για μια ζωή…..

Έτσι λοιπόν ο πατέρας μου Χρήστος ήρθε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1939 και είχε μαζί του την μητέρα του Σωτηρία, τις αδελφές του Ιουλία και Μαρία που ήταν ελεύθερες, και την χήρα γυναίκα του μεγάλου του αδελφού Διογένη, Ελένη μαζί με τα δύο μικρότερα παιδιά της τον Σάββα και την Δέσποινα. Η μεγάλη της κόρη Βικτώρια παντρεύτηκε Ρώσο και έμεινε στην Ρωσία.

Ο πατέρας μου παντρεύτηκε την Σταυρούλα στην Δράμα και απέκτησε εμένα τον Παναγιώτη και την Ισμήνη που γεννήθηκε το 1950, η οποία παντρεύτηκε τον Χρήστο Καρακασίδη και έκανε τρία παιδιά: Τον Κωνσταντίνο, τον Σάββα και τον Δημήτρη που ζουν σήμερα όλοι στις Σέρρες.

Αντίστοιχα η σύζυγος του Αναστασία Κουσίδου μας διηγείται:

"Ο παππούς μου Αναστάσιος Κουτσόγλου ήταν αντάρτης στα βουνά της Μπάφρας. Πολύ σκληροτράχηλος άνθρωπος!!! Παντρεύτηκε την Παρασκευή στην Τουρκία και επειδή τον κυνηγούσαν οι Τούρκοι πέρασε στην Ρωσία. Στην Κρίμσκαγια. Μαζί με την γυναίκα του Παρασκευή απέκτησαν τα εξής παιδιά: Τον Σεραφείμ γεννημένο το 1896, τον Σάββα, την Σοφία και την Ελισάβετ.

Ο Σάββας και η Ελισάβετ έμειναν στην Ρωσία.

Η Σοφία είχε παντρευτεί τον Ιωάννη Χουτουρίδη, το οποίον εκτέλεσαν οι Σοβιετικοί, και έκανε μαζί του τα εξής παιδιά: Την Χρυσούλα (1931), τη Λαρίσα και την Παναγιώτα. Ήρθε μόνη της μαζί με τα παιδιά της στην Σκύδρα. Η Χρυσούλα παντρεύτηκε τον Θεοδωρίδη και απέκτησε μαζί του την Σοφία και την Ιωάννα. Ο Σεραφείμ με την σειρά του παντρεύτηκε την Αναστασία Τσακιρίδου από το Μέτσικλη του Καρς, που γεννήθηκε το 1903 και απέκτησαν τον Σάββα, γεννημένο το 1924 και την Σοφία το 1927. Ο Σεραφείμ με την γυναίκα του ήρθε το 1922 στον Πειραιά και από κει στην Δράμα. Συγκεκριμένα στα Κουδούνια, αλλά πέθανε πολύ νωρίς, μόλις το 1929.

Ο Σάββας Κουτσόγλου κάποια στιγμή άλλαξε το επίθετο του πλέον σε Κουσίδης παντρεύτηκε την Σοφία Ευθυμιάδου- Παντελίδου, που γεννήθηκε το 1931 στα Κουδούνια και αποκτήσανε μαζί: Την Αναστασία (1953), τον Σεραφείμ (1955), και την Δήμητρα (1966). Όλοι σήμερα μένουν στην Δράμα. Η Σοφία πέθανε το 1955. Η Αναστασία μετά τον θάνατο του Σεραφείμ ε στην Δράμα και παντρεύτηκε για δεύτερη φορά τον Ανδρέα Παβένκο, το 1930, ένα Ρώσο τσαρικό, που τον κυνηγούσαν και αυτόν οι Σοβιετικοί και βρήκε καταφύγιο και αυτός στην Δράμα, Απέκτησε μαζί του τέσσερα παιδιά: Τον Βασίλη, τον Κωνσταντίνο, την Μαρούσα και την Ελένη».

(Μαρτυρία Παναγιώτη και Αναστασίας Σιδηροπούλου στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στην Δράμα στις 20 Ιουνίου του 2022).

Οι Σταλινικές διώξεις των μελών των οικογενειών:

 

Σιδηρόπουλος Ιωάννης του Σάββα 1906.

(Сидиропуло Иван Саввович).

 

Ο Σιδηρόπουλος Ιωάννης, Γιάγκος.

 

Τόπος γέννησης: Σταθμός Κρίμσκαγια, Επικράτεια Κρασνοντάρ.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Καταδίκη: 19 Ιανουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αρ. 10.

Πρόταση: VMN (εκτέλεση).

Πηγές δεδομένων: Βάση δεδομένων «Θύματα πολιτικού τρόμου στην ΕΣΣΔ";

Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Σιδηρόπουλος Σάββας του Παναγιώτη 1866

(Сидиропуло Савва Панаетович).

Τόπος γέννησης: Σαμψούντα, Τουρκία.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Καταδίκη: 17 Ιανουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή του NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 5.

Πρόταση: VMN (εκτέλεση).

Πηγές δεδομένων: βάση δεδομένων «Θύματα πολιτικού τρόμου στην ΕΣΣΔ".

Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Χουτουρίδης Ιωάννης του Παύλου

(Хутуриди Иван Павлович).

Ημερομηνία γέννησης: 1893? (κατά πληροφορίες της οικογένειας).

Γενέτειρα: Αρακλί, Τουρκία.

Ιθαγένεια: Ελληνική.

Καταδίκη: 17 Ιανουαρίου 1938.

Ο καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο Αρ. 5.

Πρόταση: Εκτέλεση.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

 

Γ.4. Οι Σταλινικές Διώξεις των Ποντίων στο Μαϊκόπ και στο Τουαπσέ.

 

Γ.4.1. Οι οικογένειες Σπαθόπουλου και Μελίδη.

Ο Θόδωρος Σπαθόπουλος διηγείται:

"Λέγομαι Θεόδωρος Σπαθόπουλος. Γεννήθηκα το 1945 στην Καλλιθέα της Αττικής. Οι γονείς μου ήταν ο Βασίλειος Σπαθόπουλος γεννημένος το 1909 και η Έλλη Θεοδωρίδου γεννημένη το 1918. Οι γονείς μου παντρεύτηκαν στην Καλαμαριά το 1944. Τελείωσα δημόσιο δημοτικό στην Καλλιθέα και αργότερα το γυμνάσιο -λύκειο στην Γερμανική Σχολή. Έφυγα για σπουδές στην Γερμανία και τελείωσα μηχανολόγος-αεροναυπηγός στο Άαχεν. Μετά έκανα διδακτορικό στην αεροδιαστημική στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Επέστρεψα στην Ελλάδα στις αρχές του 1975, μετά την πτώση της χούντας και εργάστηκα στο Κέντρο Ερευνών της Αεροπορίας, δίδαξα στο Πολυτεχνείο στην Πάτρα, και από το 1983 έως το 2008 ήμουν διευθυντής Μελετών, Έρευνας και Ανάπτυξης στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία.

Ο παππούς μου ο Θόδωρος Σπαθόπουλος ήταν γόνος γνωστής αστικής οικογένειας της Κερασούντας, της οποίας πολλά μέλη δολοφονήθηκαν από τον Τοπάλ Οσμάν και σπούδασε ιατρική στην Ρωσία. Καμάρωνε ότι το πτυχίο του το είχε δώσει ο ίδιος ο Τσάρος. Ήταν γνωστός ως «ο γιατρός της Καλαμαριάς», όταν είχε έρθει στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή μετά από πρόσκληση της Ελληνικής Κυβέρνησης για να βοηθήσει στην περίθαλψη των προσφύγων, έχοντας για αρκετό διάστημα αφήσει πίσω στην Ρωσία την γυναίκα και τα δύο του παιδιά, τον Γιώργο, που ήταν ο μεγαλύτερος και τον Βασίλη, τον πατέρα μου. Αξίζει να αναφερθεί, ότι η γιαγιά μου η Αφροδίτη έχοντας χάσει την επαφή μαζί του, αποφάσισε να έρθει μόνη της με τα δυο της παιδιά από τα βουνά του Καυκάσου, συγκεκριμένα από το Μαϊκόπ όπου ήταν η κατοικία τους, καταφέρνοντας να βρει τον σύζυγο της στην Καλαμαριά μετά από μια περιπετειώδη διαδρομή μέσω Κωνσταντινούπολης. Η ανάμνηση του παππού μου για το έργο που επιτέλεσε μέχρι τον θάνατο του στην περίοδο της Κατοχής (πέθανε από πνευμονία, όταν χειμωνιάτικα σηκώθηκε τα μεσάνυχτα να επισκεφτεί ασθενή), φαίνεται και από το παρακάτω γεγονός: Κάποια στιγμή πήγαμε από την Αθήνα με αυτοκίνητο το 1987 με τον πατέρα μου για να δούμε τον αδελφό του Γιώργο στην Καλαμαριά, ο οποίος δεν ήτανε καλά. Για πολλή ώρα ψάχναμε να βρούμε το σπίτι του, επειδή είχαμε χαθεί. Ολόκληρη η περιοχή με τις νεόκτιστες πολυκατοικίες είχε αλλάξει από αυτήν που γνωρίζαμε από παλαιότερες επισκέψεις. Τελικά, μετά από πολλές προσπάθειες συναντήσαμε κάποιον άγνωστο μεσήλικα, ο οποίος προσφέρθηκε να μας καθοδηγήσει. Αυτός ρώτησε ποιόν θέλουμε να δούμε και μόλις του είπαμε το όνομα και το επίθετο μας ρώτησε:

-         «Μήπως πάτε στο γιο του γιατρού της Καλαμαριάς?»

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση, ότι κοντά στις πέντε δεκαετίες μετά τον θάνατό του υπήρχαν ακόμη άνθρωποι που συνταύτιζαν την συγκεκριμένη διεύθυνση με το σπίτι τον παππού μου. Ο θείος ο Γιώργος, ήταν παντρεμένος με την Συμέλα, αλλά δεν απέκτησε παιδιά.

Στην Ρωσία, ο πατέρας της γιαγιάς Αφροδίτης, ο Βασίλειος Μελίδης είχε καταφέρει να δημιουργήσει πολύ μεγάλη περιουσία. Την είχε αποκτήσει καλλιεργώντας καπνό στις λεγόμενες πλαντάτσιες, εκμεταλλευόμενος την παραχώρηση τεράστιων εκτάσεων που η ρωσική κυβέρνηση έδινε σαν κίνητρο για τον εποικισμό με χριστιανικούς πληθυσμούς των παρακαυκασίων περιοχών που είχε επανακτήσει κατά τον 19ο αιώνα από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Στους κύκλους της ευρύτερης οικογένειας μας γίνονταν συχνά αναφορά στο πρόσωπό του αποκαλώντας τον ως τον πιο πλούσιο Έλληνα του Καυκάσου. Ό πατέρας μου μας διηγείτο ότι όταν ήταν παιδιά, μία μέρα για να τους δείξει την περιουσία του ξύπνησε το πρωί χαράματα αυτόν και τον αδελφό του, ανέβηκαν στα άλογα για να πάνε περιμετρικά στην έκταση που καλλιεργούσαν. Όταν επέστρεψαν στο αρχικό σημείο, είχε πλέον βραδιάσει.

 Ο πατέρας μου Βασίλειος γεννήθηκε στο Κρασνοντάρ της Ρωσίας. Όπως ήδη ανέφερα, ο πατέρας του Θεόδωρος γεννήθηκε στην Κερασούντα. Η μητέρα του ήταν η Αφροδίτη Μελίδη, πρωτότοκη κόρη του Βασιλείου Μελίδη από τα Πλάτανα της Τραπεζούντας, αλλά όταν επισκέπτονταν τον Πόντο, μένανε στην Τραπεζούντα. Ο Βασίλειος Μελίδης, ήταν μία σημαντική προσωπικότητα της Ελληνικής κοινότητας στον Καύκασο. Πιθανόν να έλαβε μέρος στο ιδρυτικό συνέδριο που έγινε για την ανακήρυξη της Δημοκρατίας του Πόντου, για την στήριξη της οποίας υπήρξε χρηματοδότης. Ήταν πάντως μεγάλος χορηγός της ανέγερσης του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας.

Η στήλη έξω από το Φροντιστήριο Τραπεζούντας με τους ευεργέτες.
Σήμερα φυσικά δεν υπάρχει…

Στην τιμητική στήλη στον εσωτερικό προαύλιο χώρο του Φροντιστηρίου, το όνομα του ήταν το δεύτερο στην σειρά στον πίνακα των δέκα σημαντικότερων ευεργετών. Ο Παπαμιχαλόπουλος όταν περιηγήθηκε στον Πόντο και σαν παρατηρητής έγραφε για την ζωή των αστών στον Πόντο και τον Καύκασο, έλεγε ότι οι πλούσιοι αστοί χρησιμοποιούσαν κοπέλες από την Κωνσταντινούπολη, παιδιά πλουσίων, αλλά ξεπεσμένων οικογενειών σαν οικονόμους στα σπίτια τους και γκουβερνάντες, οι οποίες είχαν τελειώσει τότε το Ζάππειο και άλλες σχολές, γιατί δεν ήθελαν τα παιδιά τους να μιλάνε στο σπίτι ποντιακά παρά μόνο νεοελληνικά. Θεωρούσαν τότε την ποντιακή γλώσσα χωρικών. Αυτές τις κοπέλες τις είχαν σαν παιδιά τους και αργότερα τις πάντρευαν με πλούσιους συγγενείς τους. Όταν πρωτοδιάβασα αυτό το απόσπασμα, ανακάλυψα με έκπληξη ότι περιέγραφε την ιστορία της δικής μου οικογένειας. Πράγματι, στον οίκο του προπάππου μου Βασιλείου Μελίδη, ήρθε και τοποθετήθηκε οικονόμος η αδελφή της γιαγιάς μου Κασσάνδρας, η Σοφία το γένος Σπανούδη, της γνωστής μεγαλοαστικής οικογένειας της Πόλης.

Το διαβατήριο της Κασσάνδρας Σπανούδη.

Η Ευμορφύλλη  Μελίδη με τη κόρη της Αφροδίτη

Ο πατέρας της Παντελής ήταν έμπορος που ατύχησε στις επιχειρήσεις του και βρέθηκε σε μεγάλη ανάγκη. Ο Βασίλειος Μελίδης αργότερα πάντρεψε την Σοφία με ένα άλλο μεγαλέμπορο συγγενή του, τον Λεωνίδα Κογκέτσωφ (το όνομα του οποίου ήταν στην γνωστή στήλη του Φροντιστηρίου, η οποία είχε δημοσιευτεί σε τόμο του «Αρχείου του Πόντου»). Η Σοφία κάλεσε στο σπίτι των Μελιδαίων την αδελφή της την Κασσάνδρα, την άλλη μου γιαγιά, η οποία έγινε γκουβερνάντα του πατέρα μου. Την Κασσάνδρα την πάντρεψαν αργότερα με τον δάσκαλο του εκεί Ελληνικού σχολείου. Αξίζει να αναφέρω ότι η Κασσάνδρα με την Αφροδίτη ήταν συνομήλικες και έγιναν στενές φίλες. Ως εκ τούτου, όταν πολύ αργότερα ξανασυναντήθηκαν στην Ελλάδα οι δυο φίλες συμφώνησαν να παντρέψουν τα παιδιά τους, τον πατέρα μου Βασίλη και την μητέρα μου Έλλη.

Η γιαγιά μου, η Αφροδίτη Μελίδου, είχε μία βαφτισιμιά στην Καλαμαριά, η οποία μου διηγήθηκε την παρακάτω χαρακτηριστική ιστορία για τον πλούτο της οικογένειας Μελίδη. Όταν η Αφροδίτη επισκέφτηκε την Τραπεζούντα και θα έμενε στο σπίτι των Μελίδη εκεί, μόλις κατέβασαν τις πολυάριθμες αποσκευές από τις άμαξες, η νονά της την παρακάλεσε να ανεβάσει μία βαλίτσα στην κρεβατοκάμαρα της χωρίς όμως να την ανοίξει. Θυμόταν ότι ήταν τόσο βαριά που με το ζόρι μπόρεσε να το κάνει. Από περιέργεια όμως την άνοιξε να δει γιατί ήταν τόσο βαριά. Τότε είδε όταν γεμάτη χρυσαφικά, μαργαριτάρια, χρυσά αντικείμενα και έντρομη την έκλεισε αμέσως...

Ο πατέρας μου Βασίλειος Σπαθόπουλος ήρθε πρόσφυγας από την Ρωσία το 1924 στην Καλαμαριά και μεγάλωσε στην οδό Μητροπολίτου Καλλίδου, και είχε ένα μόνο αδελφό τον Γιώργο γεννημένο το 1907. Τελείωσε το Κολλέγιο Ανατόλια και επειδή ήξερε τα αγγλικά στην αρχή εργάστηκε σαν υπάλληλος στην UNRA και αργότερα στην ΔΕΗ. Μετά τον γάμο του με την μητέρα μου κατέβηκαν στην Καλλιθέα το 1944, όπου γεννηθήκαμε εγώ το 1945 και ο αδελφός μου Γεώργιος το 1952.

Η μητέρα μου, Έλλη Θεοδωρίδου γεννήθηκε στην Ρωσία, στο Τuapse του Ευξείνου Πόντου. Ήρθε στην Ελλάδα το 1938 συγκεκριμένα στην Καλλιθέα, μαζί με την οικογένειά της. Ο πατέρας της Γιώργος Θεοδωρίδης γεννήθηκε στην Χοτς -Κερασέα της Τραπεζούντας, ήταν δάσκαλος στο Τουαπσέ και είχε πεθάνει το 1936.

 

Η Ελληνική ιθαγένεια του Γιώργου Θεοδωρίδη.

 Το πιστοποιητικό του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας
του Γιώργου Θεοδωρίδη.

 Ο Γιώργος Θεοδωρίδης με την σύζυγο του.

 

Ο Γιώργος Θεοδωρίδης στην Τραπεζούντα.
Φωτογραφεία από το περιβόητο φωτογραφείο των αδελφών Κακούλη.

Μαζί με την γυναίκα του Κασσάνδρα Σπανούδη, από την γνωστή οικογένεια της Πόλης, απέκτησαν τα εξής παιδιά: Την Φιλομήλα, τον Βασίλειο, την Αικατερίνη, την Ερασμία και την Έλλη.

Τα παιδιά του ζεύγους Θεοδωρίδη στο Τουαπσέ.

Η Κασσάνδρα με τα παιδιά της: Φιλομήλα, Βασίλειο, Αικατερίνη.

Η Φιλομήλα (Μηλίτσα) παντρεύτηκε τον Παναγιώτη Μεταξά, ο οποίος διώχτηκε από τον Στάλιν, εξορίστηκε στην Σιβηρία και απεβίωσε στις αρχές του ’50 σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αν δεν κάνω λάθος, στην Καρακαντά του Καζακστάν.

 Ο Παναγιώτης Μεταξάς με την Φιλομήλα.

Ο Παναγιώτης Μεταξάς με την κόρη του Στέλλα.

 

Η Έλλη Μεταξά στα ευτυχισμένα χρόνια στη Ρωσία.

Απέκτησε μαζί του δύο κόρες: Την Έλλη και την Στέλλα, οι οποίες με τη μητέρα τους και την γιαγιά μου την Κασσάνδρα, μέναμε για πολλά χρόνια μαζί στο ίδιο σπίτι, στην Καλλιθέα. Η Έλλη πέθανε χωρίς παιδιά, η Στέλλα παντρεύτηκε τον Αθανάσιο Ιατρίδη, απέκτησε μαζί του τον Χαρίλαο και την Αιμιλία και ζει στην Καλλιθέα.

Το 1953 ήμουνα μαθητής σε ένα δημοτικό σχολείο πολύ κοντά στην εκκλησία των Αγίων Πάντων. Τότε κάθε Κυριακή τοιχοκολλούσαν μία κατάσταση του Ερυθρού Σταυρού με ονόματα αγνοουμένων στη Ρωσία που είχαν αναζητήσει συγγενείς τους. Έτσι λοιπόν, μία Κυριακή είδα το όνομα του θείου μου ότι είχε πεθάνει στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Έτρεξα αμέσως στο σπίτι νομίζοντας ότι μεταφέρω καλά νέα και είπα στην θεία μου ότι ο άντρας της πέθανε. Όπως ήταν αναμενόμενο, αντί για συγχαρητήρια, όλη η οικογένεια με κατσάδιασε δεόντως…

Η Αικατερίνη (Κάτια) παντρεύτηκε τον Μάρκο Στρατηγόπουλο από την Μαριούπολη της Ουκρανίας, απέκτησαν ένα γιο, τον Γιώργο, και μετανάστευσαν το 1952 στο Ουέλλιγκτον της Νέας Ζηλανδίας. Μας έχουν επισκεφτεί αυτός και τα δύο παιδιά του και εξακολουθούμε να κρατάμε επαφή μαζί τους.

Η Ερασμία παντρεύτηκε τον Γιώργο Φωτεινό και απέκτησε μια κόρη, την Αικατερίνη-Κασσάνδρα που ζει στην Αθήνα με τις δυο κόρες της..

Από αυτά τα παιδιά, ο Βασίλης Θεοδωρίδης σπούδαζε στο Ροστόφ και έτσι δεν μπόρεσε να ταξιδεύσει με την υπόλοιπη οικογένεια στην Ελλάδα. Κατά την περίοδο του πολέμου βρέθηκε στο Κραματόρσκ της Ουκρανίας, όπου αρρώστησε και εκεί τον περιποιήθηκε ένας παπάς. Αυτός πιθανόν από υποχρέωση παντρεύτηκε την μία κόρη του ιερέα την Μαρία και έκανε δύο κόρες μαζί της. Την Έλλη και την Έμα. Η Έμα αργότερα πήγε στην Μόσχα για σπουδές όπου γνώρισε και παντρεύτηκε ένα Ρώσο πυρηνικό φυσικό, καθηγητή Πανεπιστημίου. Ο γιος της Βασίλης μετά από προσπάθειες μου, πρωτοήρθε σε ηλικία 12 ετών για επίσκεψη στη Ελλάδα, όπως αργότερα και η αδελφή του Άννα. Πρόσφατα, μετά από πολλές προσπάθειες κατορθώσαμε οι δύο μας να απεγκλωβίσουμε την θεία του και πρώτη εξαδέλφη μου Έλλη από την εμπόλεμη περιοχή του Κραματόρσκ στην Ουκρανία, μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος. Ο ίδιος έρχεται αρκετά συχνά στην Ελλάδα με την γυναίκα του και είναι υπερήφανος για την Ελληνική του καταγωγή (από μητέρα). Την τελευταία φορά τον είχα συναντήσει σε ένα συνέδριο στο εξωτερικό.

Στα τέλη του 1988 αρχές του 1989, όταν ξεκίνησε η τελευταία κάθοδος Ποντίων από το Καύκασο, θυμάμαι ότι είχε έρθει μία συγγενής μας, θεία μου στην Ελλάδα, από την οποία ακούσαμε για πρώτη φορά ότι παρέμεινε τουλάχιστον μία οικογένεια Θεοδωριδαίων στο Τουαψέ και μάλιστα ένας απόγονος τους είχε σκοτωθεί στον πόλεμο του Αφγανιστάν.

Ο παππούς μου ο Γιώργος Θεοδωρίδης είχε έναν αδελφό, τον Μιλτιάδη, ο οποίος ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Ξάνθη και οι απόγονοι του βρίσκονται στο Μαγικό της Ξάνθης καθώς στην Νίκαια του Πειραιά, σε άλλες περιοχές της Αττικής και την Ν. Ιωνία του Βόλου.

Ο πατέρας μου απεβίωσε το 1989 και η μητέρα μου το 2006, και οι δυο τους στην Καλλιθέα. Μετά τον θάνατο του πατέρα μου, είχαμε προσλάβει γυναίκες από την Ρωσία να την προσέχουν. Είχε πάρα πολλά σπάνια και μοναδικά κειμήλια. Ορισμένα από αυτά, κυρίως κάποια παλιά εικονίσματα, είχαμε την προνοητικότητα να τα μεταφέρουμε στο σπίτι μας και να τα διασώσουμε. Δυστυχώς όμως άλλα σημαντικά, όπως το πολύτιμο οικογενειακό ευαγγέλιο, σκίτσα από το αρχοντικό των Μελίδηδων του Μαϊκόπ και κοσμήματα, ιατρικά εργαλεία του παππού μου του Θόδωρου, μάλλον κάποια από τις γυναίκες αυτές τα έκλεψε και έτσι τα χάσαμε...»

Σημείωση αρθρογράφου: Το φωτογραφικό υλικό της οικογένειας το παρεχώρησε ευγενικά ο εγγονός του Παναγιώτη Μεταξά ο Χαρίλαος Ιατρίδης.

(Μαρτυρία του Θόδωρoυ Σπαθόπουλου στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 24 Μαΐου του 2023 στο Παλαιό Φάληρο της Αττικής).

 

ΜΕΤΑΞΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΟΥ ΙΣΑΑΚ 1899

(Метакса Панайот Исаакович).

Τόπος γέννησης: Αργυρούπολη, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελλάδα.

Καταδίκη: 19 Ιανουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 10

Ετυμηγορία: Εκτέλεση.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες μας δίνει και ο ανιψιός του Θόδωρου Σπαθόπουλου , ο Χάρης Ιατρίδης για τον παππού του Παναγιώτη Μεταξά:

«Η οικογένεια Μεταξά έρχεται από το βάθος της ιστορίας. Ο Μάρκος- Αντώνιος Μεταξάς ήταν σύμβουλος και συστρατιώτης του μεγαλομάρτυρα της εθνικής ανεξαρτησίας και διέπρεψε κατά την αποφράδα εκείνη ημέρα της 29ης Μαΐου του 1953. Εμάχετο και αυτός μαζί με όλους τους γενναίους στο ρήγμα της Πύλης του Ρωμανού μέχρι της τελευταίας στιγμής. Όταν είδε πεσόντα τον τελευταίο βασιλιά του Βυζαντίου, και διαπίστωσε ότι κάθε προσπάθεια είναι απέλπιδα, κατέφυγε στο ένα από τα πλοία του Δούκα της Γένοβας Ανδρέα του Δόρια μαζί με δύο αδέλφια του και δεκαέξι άλλες επιφάνειες οικογένειες. Οι πληροφορίες αυτές αναφέρονται στο βιβλίο του Επαμεινώνδα Μεταξά. Κάποια στιγμή μέλη της οικογένειας Μεταξά εγκαταστάθηκαν στον Πόντο σε διάφορα σημεία».

Σταλινικές διώξεις πιθανώς άλλων μελών της οικογένειας:

 

ΜΕΛΙΔΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ 1921

(Мелиди Евстафий Павлович ).

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ(?).

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ.

Ημερομηνία σύλληψης: 1942.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 1942.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Osh.

Τοποθεσία: Περιοχή Osh.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 11 Απριλίου 1996.

Σημείωση: Δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με την εξαίρεση.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог

 

ΜΕΛΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 1905

(Мелиди Николай Дмитриевич).

Τόπος γέννησης: Σταθμός Nizhnebakanskaya, Krasnodar Territory

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ.

Καταδίκη: 31 Ιανουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 25.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

ΜΕΛΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 1905

(Мелиди Дмитрий Васильевич )

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Ιθαγένεια (υπηκοότητα): Μη υπηκοότητα.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Ιππασία σε συλλογικό αγρόκτημα «Ημέρα συγκομιδής".

Τόπος διαμονής: Χωριό Konsul, χωριό Smolenskaya, περιοχή Seversky, Κράσνονταρ.

Κομματισμός: Ακομμάτιστος.

Ημερομηνία εκτέλεσης: 15 Φεβρουαρίου 1938.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 31 Δεκεμβρίου 1937.

Κατηγορία: «Μέλος αντεπαναστατικής ελληνικής εθνικιστικής οργάνωσης σαμποτάζ και κατασκοπείας».

Καταδίκη: 31 Ιανουαρίου 1938

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ

Ετυμηγορία: Εκτέλεση.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 26 Ιανουαρίου 1959.

Λόγοι αποκατάστασης: βάσει της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της RSFSR.

Αρχειακό αρχείο: 26873.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Краснодарского края - т.7

 

ΜΕΛΙΔΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 1895

(Мелиди Савва Васильевич).

Ημερομηνία γέννησης: 1895

Τόπος γέννησης: Χωριό Πλάτανα, περιοχή Τραπεζούντας, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Μέλος. Συλλογικό αγρόκτημα «Ημέρα συγκομιδής".

Τόπος διαμονής: Χωριό Smolenskaya, περιοχή Seversky, Krasnodar Territory.

Κομματισμός: Ακομμάτιστος.

Ημερομηνία εκτέλεσης: 29 Ιανουαρίου 1938.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 1 Ιανουαρίου 1938.

Κατηγορία: «Μέλος αντεπαναστατικής ελληνικής εθνικιστικής οργάνωσης σαμποτάζ και κατασκοπείας».

Καταδίκη: 19 Ιανουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ.

Ετυμηγορία: Εκτέλεση.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 26 Ιανουαρίου 1959.

Λόγοι αποκατάστασης: βάσει της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της RSFSR.

Αρχειακό αρχείο: 26873

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Краснодарского края - т.7

 

ΜΕΛΙΔΗΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ1912

(Мелиди Пантелеймон Васильевич).

Τόπος γέννησης: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Ιθαγένεια (υπηκοότητα): Μη υπηκοότητα.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα/τόπος εργασίας: Εργαζόμενος του συλλογικού αγροκτήματος «Ημέρα συγκομιδής".

Τόπος διαμονής: χωριό Konsul, χωριό Smolenskaya, περιοχή Seversky, Krasnodar Territory.

Κομματισμός: Ακομμάτιστος.

Ημερομηνία εκτέλεσης: 20 Φεβρουαρίου 1938.

Προληπτικό μέτρο: Συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 31 Δεκεμβρίου 1937.

Κατηγορία: «Μέλος αντεπαναστατικής ελληνικής εθνικιστικής οργάνωσης σαμποτάζ και κατασκοπείας».

Καταδίκη: 2 Φεβρουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ.

Ετυμηγορία: Εκτέλεση.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 26 Ιανουαρίου 1959.

Λόγοι αποκατάστασης: βάσει της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της RSFSR.

Αρχειακό αρχείο: 26873

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Краснодарского края - т.7

 

ΜΕΤΑΞΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΦΑΝΗ 1890

(Метакса Анастасия Митрофановна).

Τόπος γέννησης: Θεοδοσία, Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας, RSFSR.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ.

Εκπαίδευση: Γυμνάσιο Θηλέων Θεοδοσίας το 1909.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Θεοδοσία, σχολείο Νο 2, εκπαιδευτικός.

Τόπος διαμονής: Θεοδοσία, Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας, RSFSR.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR

Ποινή: 3 έτη φυλάκισης, 2 έτη φυλάκισης (απόφαση της 3.10.1941).

Τόπος υπηρεσίας, φυλακή: Θεοδοσία, Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κριμαίας, RSFSRITL No. 10 Krasnoyarsk Territory, RSFSRexile: Krasno-Kurysh village, Kansky District, Krasnoyarsk Territory.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 9 Δεκεμβρίου 1958.

Σημείωση: Επέστρεψε ζωντανή.

Источники данных: Греческий мартиролог

Πολύ πιθανόν να είναι συγγενείς με τους προηγούμενους και οι εκτελεσθέντες:

Μεταξάς Ιωάννης του Γερασίμου Метакса Иван Герасимович (1886), Μεταξάς Κωνσταντίνος του Ηρακλέους  Метакса Константин Ираклиевич (1912, Μεταξάς Μιχαήλ του Γεωργίου Метакса Михаил Георгиевич (1900), Μεταξάς Πέτρος του Εμμανουήλ Метакса Петр Эммануилович (1895), ενώ απελάθηκε ο Μεταξάς Ηρακλής του Παναγιώτου Метакса Ираклий Панайотович (1898).

 

 Γ.5. Οι Σταλινικές Διώξεις των Ποντίων στην Ανάπα.

 

Γ.5.1. H «Καραμελού» που ήρθε από την Ανάπα.

Οι Νίκος και Λευτέρης Τσαλουχίδης διηγούνται:

"Γεννηθήκαμε στην Νίκαια. Οι γονείς μας ήταν ο Κώστας Τσαλουχίδης και η Παναγιώτα (Πολυξένη) Ιωαννίδου.

Η Παναγιώτα (Πολυξένη) Ιωαννίδου

Ο πατέρας μας γεννήθηκε το 1909 και ο πατέρας του Στέφανος ήταν μουχτάρης , δηλαδή πρόεδρος, στο χωριό του. Ο Στέφανος πέθανε πριν γεννηθεί ο πατέρας μας, ενώ η μητέρα του Χρυσούλα πέθανε και αυτή όταν αυτός ήταν μόλις ενός έτους. Άρα ο πατέρας ήταν ορφανός, δεν γνώρισε καθόλου τους γονείς του. Όταν ήταν η μητέρα του έγκυος τους κυνηγούσαν οι Τούρκοι και λόγω της κατάστασης της, δεν μπορούσε να ακολουθήσει τους υπολοίπους στην πορεία. Κάποιοι σκέφτηκαν να την αφήσουν σε ένα δάσος , αλλά οι περισσότεροι είπαν ότι δεν μπορούσαν να αφήσουν την γυναίκα του μουχτάρη τους, του Στέφανου να πεθάνει, και έτσι η Χρυσούλα εξακολούθησε την πορεία μαζί με τους υπολοίπους.  Ο πατέρας μας είχε δύο αδελφές την Παρθένα και την Κυριακή, οι οποίες μάλλον ήρθανε στην Ελλάδα με την Ανταλλαγή. Το μόνο που ξέρουμε ότι ο πατέρας μας ήταν στο αμερικάνικο ορφανοτροφείο στην Κωνσταντινούπολη και όταν ήρθε στην Ελλάδα ήρθε μαζί με τον μεγαλύτερο του σε ηλικία Φωκίωνα Δημητριάδη, τον πολύ μεγάλο σκιτσογράφο και γελοιογράφο, που ήτανε κι αυτός στο αμερικάνικο ορφανοτροφείο της Πόλης. Όταν έφτασε στην Ελλάδα για να ζήσει στην αρχή έκανε το λουστράκι στο δημοτικό θέατρο του Πειραιά, όπως πολλά προσφυγόπουλα την εποχή εκείνη, αργότερα έγινε σοβατζής και στο τέλος έμπορος υφασμάτων. Τότε όλα τα λουστράκια, που ήταν τα πιο πολλά προσφυγόπουλα συναντιόντουσαν στην οδό Ρετσίνα στον Πειραιά το πρωί και μετά διαμοιραζόντουσαν στις διάφορες περιοχές της πόλης για να δουλέψουν.

Η μητέρα μας η Παναγιώτα (Πολυξένη) γεννήθηκε το 1916 και οι γονείς της ήτανε ο Κώστας Καραφουλίδης και η Ελένη Ιωαννίδου, που γεννήθηκε το 1889. Η μητέρα μας είναι βαφτισμένη με το όνομα Πολυξένη, γιατί έτσι την ονόμασε ο νονός της στην εκκλησία. Έτσι ήταν τότε το έθιμο. Η μητέρα να μην παρευρίσκεται στην βάφτιση του παιδιού της και να μαθαίνει το όνομα του από ένα παιδί που ερχόταν από την εκκλησία. Όταν όμως φέρανε την μητέρα μας στο σπίτι στην μητέρα της Ελένη, αυτή δεν αποδέχτηκε το όνομα που δώσανε στην κόρη της, λέγοντας ξένο είναι το παιδί μου και το έβγαλαν με αυτό το όνομα? Από μόνη της την ονόμασε Παναγιώτα. Ενώ στα χαρτιά υπάρχει το όνομα Πολυξένη, εν τούτοις ποτέ κανείς δεν την φώναξε έτσι.

 

Όλοι την ξέρουνε σαν Παναγιώτα. Οι γονείς της μητέρας μας γεννήθηκαν στον Πόντο. Όταν η γιαγιά μας Ελένη ήταν δεκαέξι χρονών, δηλαδή το 1916, της έκαναν προξενιό κάποιον που ήταν στην Σιβηρία. Πήγε εκεί, τον παντρεύτηκε και μαζί του απέκτησε πέντε παιδιά. Τα τέσσερα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας όμως πέθαναν από οστρακιά και έτσι η γιαγιά μου είχε μόνο την μητέρα μου σαν στήριγμα και συντηρούνταν από το παντοπωλείο που είχε ο άντρας της, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε πεθάνει, από πολιτικούς αντιπάλους γιατί είχε ξεσπάσει η Οκτωβριανή Επανάσταση. Στο μέρος που ζούσανε έκανε τόσο κρύο που το γάλα και τα αυγά ήτανε μέσα σε τσουβάλι. Μία μέρα στο μαγαζί της που ήταν σαν υπόγειο μπήκε μέσα ένας μεθυσμένος Ρώσος και ζητούσε να κοιμηθεί εκεί. Τότε ήταν προσβολή να κοιμηθεί ένας άντρας στο σπίτι μιας χήρας. Η γιαγιά μας τότε πήρε ένα ξύλο, και άρχισε να τον κοπανάει, οπότε αυτός αναγκάστηκε να φύγει. Την άλλη μέρα η γιαγιά μου είχε μία δουλειά στην εφορία και όταν πήγε συνάντησε το μεθυσμένο της προηγούμενης βραδιάς να είναι ο έφορος ο οποίος εν τω μεταξύ είχε ξεμεθύσει και ντροπιασμένος έβαλε το κεφάλι του κάτω και την εξυπηρέτησε.

Η μητέρα όταν ήταν 14 χρόνων ήταν τόσο έξυπνη και καλή μαθήτρια, ώστε έκανε πολλαπλασιασμούς με τριψήφιους αριθμούς με το μυαλό της, χωρίς χαρτί και μολύβι. Το 1927 η γιαγιά μας με την μητέρα μας πήγανε στην Μόσχα και από εκεί μετά στην Ανάπα στην Μαύρη Θάλασσα, όπου μάλλον είχανε συγγενείς. Στην Ανάπα η γιαγιά μας έπαιρνε από τους αγρότες στις λαϊκές κάποια προϊόντα, τα καθάριζε, και έτσι τρώγανε και πουλούσαν μερικά και επιβίωναν. Κάποια στιγμή ήρθανε κάποιοι Ρώσοι από το Κόμμα και είπανε στη γιαγιά μου ότι θα στείλουν την μητέρα μας στην Μόσχα για να σπουδάσει. Η γιαγιά μου δεν είχε άλλο παιδί , φοβήθηκε ότι θα την χάσει, έτσι λοιπόν πούλησε ότι είχε και δεν είχε και με τα χρήματα αυτά αγόρασε ένα χρυσό βραχιόλι.. Η μάνα μας τραγουδούσε ένα τραγούδι που έδειχνε την απελπισία των Ποντίων που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στην Σοβιετική Ένωση, περιμένοντας το ελεύθερο για την μετοίκηση τους στην Ελλάδα.

Εμέν λέγνεμεν φιλελεύθερον Παπαδόπουλον κυρ Παντελήν,

και ατοίν λέγνεμεν σακίν εύκαιρον,

σο ποδάρ’ πα να στεκ κε πορεί.

Εγώ έκτισα με τα αίματα

Οσπίτ έμορφον κοτζάμ γιαπίν,

και ατοίν λέγνεμεν ατόν κεν τεσόν,

ντο ν’ αφτάω αοίκον ζωήν, αχ αγρήγορα για γραψέστεμεν

σον κατάλογον τη παπορί,

αδαπάν να ζει κανείς κε πορείν΄.

Εμέν λέγνεμεν φιλελεύθερον Παπαδόπουλον κυρ Παντελήν.

Αποφάσισε λοιπόν η γιαγιά μας να έρθουν στην πατρίδα τους. Την Ελλάδα!!! Έτσι λοιπόν μέσω Οδησσού, ήρθανε τον Δεκέμβρη του '29 στον Πειραιά και εγκαταστάθηκαν στην Νίκαια. Το παρατσούκλι της γιαγιά μου ήτανε Καραμελού!!!

 Ζούσανε με την μητέρα μου φτιάχνοντας καραμέλες. Τις έβαζαν πάνω σε ένα ταμπλά και βγαίνανε στον Πειραιά για να τις πουλήσουν.

Η Καραμελού και η κόρη της

Στα 17 της χρόνια, γνωρίσανε στην μητέρα μου τον πατέρα μου και παντρεύτηκαν. Μαζί απέκτησαν τέσσερα παιδιά: Τον Στέφανο (1933), τον Θόδωρα (1934), τον Ελευθέριο (1942), και τον Νίκο (1951). Όταν παντρεύτηκε η μητέρα μου τον πατέρα μου, έβγαλε η γιαγιά μου και του έδωσε λίρες που είχε ανταλλάξει με το χρυσό βραχιόλι που είχε φέρει από την Σιβηρία. Αυτό ο πατέρας μου δεν το ξέχασε ποτέ για την εμπιστοσύνη που του έδειξε η γιαγιά μου. Κάποια στιγμή η γιαγιά μου αποφάσισε μαζί με τον πατέρα μας να εμπορεύονται στις λαϊκές υφάσματα, ενώ η μητέρα μας έμενε στο σπίτι με τα τέσσερα παιδιά της, εμάς. Απέναντι στον πάγκο τους στις λαϊκές ήταν ο Ιωσηφίδης, αυτός που αργότερα είχε υφασματάδικο στον Πειραιά. Και οι δικοί μου όμως σταμάτησαν από τις λαϊκές και άνοιξαν και αυτοί ένα κατάστημα υφασμάτων… Αυτή είναι η ιστορία της Καραμελούς!!!".

(Μαρτυρία των Λευτέρη και Νίκου Τσαλουχίδη στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στην Νίκαια του Πειραιά στις 18 Μαΐου 2023).

Οι πιθανοί συγγενείς τους και οι Σταλινικές τους διώξεις:

 Καραφουλίδης Αλέξανδρος του Χαραλάμπους 1927

(Карафулиди Александр Харлампович).

Καταγωγή: Ελληνική.

Υπηκοότητα: ΕΣΣΔ.

Τόπος διαμονής: Περιοχή Κρασνοντάρ, περιοχή Seversky, σταθμός Derbentskaya.

Ημερομηνία σύλληψης: 14 Ιουνίου 1949.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 14 Ιουνίου 1949.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Talas της περιοχής Dzhambyl του Καζακστάν.

Τόπος υπηρεσίας: Περιοχή Talas, περιοχή Dzhambyl, Καζακστάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 2 Ιουνίου 1993.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог

 

Καραφουλίδης Αναστάσιος του Αθανασίου

(Карафулиди Анастас Афанасьевич).

Ημερομηνία γέννησης: —

Τόπος γέννησης: σταθμός Akhtyrskaya, περιοχή Κρασνοντάρ.

Καταγωγή: Ελληνική.

Υπηκοότητα:: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Σταθμός Ilskaya.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR.

Ετυμηγορία: VMN (Εκτέλεση).

Источники данных: Греческий мартиролог

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Πυροβολισμός. Κρασνοντάρ, 1938.

 

Καραφουλίδης Ερόστατος του Αποστόλου1883

(Карафулиди Еростати Апостолович).

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: (ΣΣΔ Γεωργίας).

Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 121.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Καραφουλίδης Χαράλαμπος του Αθανασίου1902

(Карафулиди Харлампий Афанасьевич).

Τόπος γέννησης: Σταθμός Akhtyrskaya.

Καταγωγή: Ελληνική.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αγρόκτημα Mikoyan, γεωργός.

Τόπος διαμονής: Σταθμός Ilskaya.

Κομματική ένταξη: w/p.

Τόπος θανάτου: Κρασνοντάρ.

Ημερομηνία σύλληψης: 1 Ιανουαρίου 1938.

Καταδίκη: 18 Ιανουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ.

Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα της RSFSR της NKVD της ΕΣΣΔ της 18.01.1938.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Ημερομηνία αποκατάστασης: 25 Νοεμβρίου 1958.

Αρχειακό αρχείο: 26893Ημερομηνία εκτέλεσης: 7 Φεβρουαρίου 1938.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; ГУВД Краснодарского края; Греческий мартиролог; Книга памяти Краснодарского края - подготовительные материалы

Σημείωση: Περαιτέρω μοίρα: Πυροβολισμός. Κρασνοντάρ 07.02.1938.

 

Καραφουλίδης Χρήστος του Γεωργίου 1917

(Карафулиди Христо Георгиевич).

Τόπος γέννησης: Τρίπολη, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: Περιφέρεια Κράσνονταρ.

Καταδίκη: 19 Ιανουαρίου 1938.

Σώμα καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 13.

Π Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ruοινή: 10 χρόνια φυλάκισης.

 

Καραφουλίδου Άννα του Αναστασίου 1902

(Карафулиди Анна Анастасьевна).

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Ετυμηγορία: repr. Σύμφωνα με το nat. Πρίζν.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; ГУВД Краснодарского края Ημερομηνία αποκατάστασης: 20 Δεκεμβρίου 1993.

 

Καραφουλίδου Βαλεντίνα του Γεωργίου 1948

(Карафулиди Валентина Георгиевна).

Τόπος διαμονής: Κριμαία, Συμφερόπολη.

Κατηγορία: Σε εθνική βάση (Έλληνες).

Καταδίκη: 1944.

Ετυμηγορία: Απελάθηκε σε ειδικό οικισμό στην περιοχή Φεργκάνα.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Сведения ГУВД Краснодарского края

 

Καραφουλίδης Γεώργιος του Σάββα 1870

(Карафулиди Георгий Саввич).

Ημερομηνία γέννησης: 15 Μαρτίου 1870.

Τόπος γέννησης: Τουρκία, Κιουρτούν.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Κοινωνική προέλευση: Από τους αγρότες.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Αγρότης.

Τόπος διαμονής: Krasnodar Territory, περιοχή Sochi, χωριό Srednee Razdolnoye.

Ημερομηνία θανάτου: 1938.

Τόπος θανάτου: Υπό κράτηση.

Ημερομηνία σύλληψης: 3 Ιανουαρίου 1938.

Κατηγορία: Συμμετοχή σε αντάρτικη κατασκοπεία τρομοκρατική αντεπαναστατική οργάνωση.

Ετυμηγορία: Η υπόθεση απορρίφθηκε λόγω του θανάτου του κατηγορούμενου.

Ημερομηνία απόλυσης: 25 Νοεμβρίου 1938.

Ημερομηνία αποκατάστασης: Μάρτιος 2001.

Σχόλιο για τη σύλληψη: Αποκαταστάθηκε βάσει του νόμου της RSFSR της 18.10.1991.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Краснодарского края

 

Καραφουλίδης Γεώργιος του Χριστόφορου 1908

(Карафулиди Георгий Христофорович).

Τόπος γέννησης: χωριό Ilskaya, περιοχή Seversky, Krasnodar Territory.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Εκπαίδευση: Εγγράμματος.

Επάγγελμα / τόπος εργασίας: Χωρίς ορισμένο επάγγέλμα, υποδηματοποιός.

Τόπος διαμονής: Χωριό Ilskaya, περιοχή Seversky, Krasnodar Territory.

Κομματισμός: Ακομμάτιστος.

Ημερομηνία εκτέλεσης: 7 Φεβρουαρίου 1938.

Προληπτικό μέτρο: συνελήφθη.

Ημερομηνία σύλληψης: 1 Ιανουαρίου 1938.

Κατηγορία: «Μέλος αντεπαναστατικής ελληνικής εθνικιστικής οργάνωσης σαμποτάζ και κατασκοπείας».

Καταδίκη: 18 Ιανουαρίου 1938.

Όργανο καταδίκης: Επιτροπή της NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ.

Ετυμηγορία: VMN (εκτέλεση).

Ημερομηνία αποκατάστασης: 29 Νοεμβρίου 1958.

Λόγοι αποκατάστασης: Βάσει της παραγράφου 5 του άρθρου 4 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας της RSFSR.

Αρχειακό αρχείο: 26893.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Краснодарского края - т.7

 

Καραφουλίδου Έλενα του Χαραλάμπους 1931

(Карафулиди Елена Харламповна).

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Ετυμηγορία: repr. Σύμφωνα με το nat. Πρίζν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 20 Δεκεμβρίου 1993.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; ГУВД Краснодарского края

 

Καραφουλίδου Κυριακή του Χαραλάμπους 1924

(Карафулиди Кириак Харлампович).

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Ετυμηγορία: repr. Σύμφωνα με το nat. Πρίζν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 20 Δεκεμβρίου 1993.

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; ГУВД Краснодарского края

 

 

Γ.6. Οι Σταλινικές Διώξεις των Ποντίων στην Διοσκουριάδα.

Γ.6.1. Η ιστορία της οικογένειας Πετρόπουλου από το Σοχούμι.

Συνάντησα την παλιά μου γειτόνισσα στην Χαραυγή Ευρώπη, όπου είχαν εγκατασταθεί πολλοί πόντιοι και μάλιστα ήρθανε από την Ρωσία. Θυμόμουνα ότι ήταν πόντια, αλλά δεν ήξερα από πού και ζήτησα να την συναντήσω για να μου διηγηθεί την ιστορία της οικογένειας της:

“Ονομάζομαι Ευρώπη. Ευρώπη Πετροπούλου. Κόρη του Δημήτρη Πετρόπουλου που γεννήθηκε το 1904 στο Σοχούμι και της Αγάπης Καλπίδου που γεννήθηκε το 1914.

 

Οι γονείς μου σε νεαρή ηλικία.

Ο πατέρας του Δημήτρη Πετρόπουλου Παναγιώτης είχε 90 ψαροκάικα στα οποία δούλευαν 600 άτομα προσωπικό.

Μάλιστα τότε δουλεύανε σε αυτόν έξι μήνες και έξι μήνες θα μπορούσε να μην τους πληρώνει και να κάθονται. Επειδή όμως τους αγαπούσε τους πλήρωνε για όλο το χρόνο. Είχε εξάλλου πολλά λεφτά. Όταν έγινε η Επανάσταση το προσωπικό του πήγε και είπε στους αρχηγούς ότι το αφεντικό τους ήταν πολύ καλός άνθρωπος και έτσι τον άφησαν. Η μητέρα του πατέρα μου λεγόταν Ευρώπη. Εγώ έχω το όνομα της. Ο Δημήτρης είχε άλλες δύο αδελφές: Την Ευτυχία που παντρεύτηκε τον Συμεωνίδη, και την Αικατερίνη που παντρεύτηκε τον Μιχαηλίδη.

Οι αδελφές του πατέρα μου.

Και οι δύο ήρθανε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην Κατερίνη. Ο εγγονός της Ευτυχίας είναι ο πολύ γνωστός αρχιμουσικός Βλαδίμηρος Συμεωνίδης. Ο Δημήτρης είχε μία ετεροθαλή αδελφή την Αθηνά η οποία έμεινε στη Ρωσία και δεν ήρθε στην Ελλάδα ποτέ.

Κάποια στιγμή ο Δημήτρης για να αποφύγει να στρατευτεί στη Ρωσία επειδή δεν ήθελε, έφυγε στην αρχή για την Αφρική και μετά πήγε στη Γαλλία όπου ήτανε και ποδοσφαιριστής.

 

 

Ήρθε στον Πειραιά το 1932 για να δει τις αδερφές του που ήταν ήδη στην Ελλάδα. Όταν πήγε να πάρει το τρένο για να πάει στην Κατερίνη εκεί τον συνάντησε ο Χριστόφορος Καλπίδης, που ήτανε ζαχαροπλάστης και τον ήξερε από το Σοχούμι και τον πήγε σπίτι του. Ο Χριστόφορος πέθανε από εγκεφαλικό λόγω της στεναχώριας του.

Ο Χριστόφορος Καλπίδης με τα παράσημα του από τον Τσάρο
γιατί έσωσε άλογα από τη θάλασσα σε ναυάγιο

Στο σπίτι του Χριστόφορου ο Δημήτρης γνώρισε την κόρη του την Αγάπη, την ερωτεύτηκε και την παντρεύτηκε το 1934. Μαζί της απέκτησε τον Παναγιώτη το 1934, τον Χριστόφορο το 1944 και εμένα, την Ευρώπη το 1949. Η αγάπη είχε αδέρφια την Ελένη σύζυγο του Κελεσίδη, τον Γιώργο και τον Κωνσταντίνο, που ναυάγησε κοντά στην Αμερική και έμεινε τελικά στο Σικάγο, όπου παντρεύτηκε και απέκτησε τον Χριστόφορο, την Αναστασία και τον Δημήτρη. Η οικογένεια Καλπίδη ήρθε από το Βατούμ και η γυναίκα του Χριστόφορου ήταν η Ουρανία Τσαβδαρίδη.

Στην Ρωσία ήταν πάρα πολύ πλούσιοι και ο Δημήτρης κυνηγούσε από δώδεκα χρονών και τα καλοκαίρια παραθέριζε στο Νόβι Αφιόν της Μαύρης Θάλασσας, κάνοντας παρέα με πρίγκιπες.

Η οικογένεια σε διακοπές.

Θεατρικός όμιλος στο Σοχούμι.

Κάποια στιγμή ο πατέρας του Παναγιώτης, κατόρθωσε να πουλήσει κάποια πράγματα του τα μετέτρεψε σε χρυσό και τα έδωσε στον αδελφό του που θα ερχότανε με τρένο από την Ρωσία για να τα φέρει στον Δημήτρη στην Ελλάδα. Ετοιμαστήκανε και αυτοί με λουλούδια να πάνε να τον συναντήσουνε στο τρένο. Όταν είδανε τον θείο τους, αυτός τους είπε ότι πήγε η αστυνομία και του τα πήρε. Έφερε όμως τα χαρτιά ιδιοκτησίας της περιουσίας του αδελφού του Παναγιώτη και τα έδωσε στον Δημήτρη. Διασώθηκε ένα χρυσό βραχιόλι της Ευρώπης, το οποίο είχε δώσει η γιαγιά μου στην κόρη της Ευτυχία. Ήτανε τόσο μεγάλη η αξία του που όταν το πούλησε το 1960 πήρε 350.000 δραχμές. Με αυτά τα λεφτά πήρανε σπίτι και σπούδασε δύο παιδιά. Ο πατέρας μου Δημήτρης δεν ενδιαφερόταν καθόλου για τα χρήματα... “

(Μαρτυρία της Ευρώπης Πετροπούλου στον Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 15 Μαΐου 2023 στην Χαραυγή του Πειραιά)

 

Γ.6.2. Από την Τραπεζούντα στο Σοχούμι και από κει στην Αθήνα και τη Γερμανία.

"Ο πατέρας μου Νίκος Σανδαλίδης γεννήθηκε το 1900 στην Τραπεζούντα και ήτανε καταγωγής από την Κρώμνη. Οι γονείς του ήταν η Όλγα και ο Χριστόφορος. Είχε τρία αδέλφια μεγαλύτερα: Την Σοφία, που με μεγάλωσε και έμενε μαζί μας, (εγώ την νόμιζα γιαγιά μου), τον Κώστα που είχε τελειώσει το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, αλλά πέθανε εκεί, και το Στυλιανό, που είχε πάει στη Ρωσία και πέθανε εκεί χωρίς να έρθει στην Ελλάδα. Ο πατέρας μου από μικρός πωλούσε διάφορα πράγματα στα πανηγύρια στο Πόντο. Τα αδέλφια του είχανε μία βιοτεχνία που έφτιαχνε χαρτί για τα τσιγάρα στην Τραπεζούντα.

 

Πηγαινοερχότανε στο Σοχούμι και η Οκτωβριανή Επανάσταση τον βρήκε εκεί, αλλά αυτός ήταν με το μέρος των Μενσεβίκων. Το 1930 περίπου παντρεύτηκε μία επίσης πόντια και απέκτησε μαζί της ένα κοριτσάκι την Όλγα.

 Ο Νίκος Σανδαλίδης με την γυναίκα του στο Σοχούμι.

Το 1936 φοβούμενος της συλλήψεις από το σταλινικό καθεστώς, φεύγει και έρχεται στην Ελλάδα, χωρίς την γυναίκα του γιατί είχε ρωσική υπηκοότητα... Ο μπάρμπα Νίκος δεν ήτανε ήρωας και δεν είχε θρησκευτικό συναίσθημα!!!  Όταν ήρθε στην Ελλάδα είχε μόνο ένα ξάδελφο, τον Βασίλη Μαρμάνη, που είχε μπακάλικο στην Ακαδημία Πλάτωνος και κάποια στιγμή συνάντησε την αδελφή του Σοφία, άγνωστο πως είχε έρθει στην Ελλάδα… Τότε εργαζότανε σαν πλανόδιος έμπορος στην οδό Αθηνάς στην Αθήνα. Δεν είχε καμία πληροφορία για τη γυναίκα του και το παιδί του. Το 1941- 42 φεύγει για εργασία στη Γερμανία. Το 1945 συναντιέται με τους Σοβιετικούς που εντωμεταξύ είχαν καταλάβει τη Γερμανία, και επειδή μιλούσε άπταιστα ρωσικά του υποδεικνύουν να τους ακολουθήσει πίσω στη Ρωσία. Επειδή είχε γνωρίσει κι άλλους πόντιους που είχαν έρθει το '39 και ήξερε για τις Σταλινικές διώξεις, φοβήθηκε και δεν τους ακολούθησε. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1946 και εργαζόταν πάλι σαν πλανόδιος έμπορος. Το 1952 του κάνουν συνοικέσιο την Ελισάβετ Συρανίδου που είχε γεννηθεί στο Ρίζαιο, γύρω στο 1915 (είχε έρθει στην Ελλάδα με ένα θείο της σε μικρή ηλικία από τον Πόντο), και την δεκαετία του ’80 εμφανίστηκαν και αδέλφια της που ήρθανε από την Ρωσία. Στην συνέχεια ο πατέρας μου δυσκολευότανε να επιβιώσει και έτσι στράφηκε προς τα αριστερά, ενώ ήταν έμπορος με σταθερούς πελάτες και τον πλήρωναν με δόσεις. Η μητέρα μου είχε ένα προηγούμενο γάμο, αλλά μετά παντρεύτηκε τον πατέρα μου. Εγώ γεννήθηκα το 1953. Εν τω μεταξύ ο πατέρας μου αλληλογραφούσε με την κόρη του Όλγα στο Σοχούμι που είχε τελειώσει ρωσική φιλολογία. Είχε παντρευτεί ένα πόντιο μουσικό, τον Σωκράτη Λαμπριανίδη, αλλά πέθανε νωρίς από καρκίνο. Πρόλαβε όμως να κάνει ένα γιο, τον Νίκο, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα γύρω στο 1981, και εγκαταστάθηκε μαζί με την αδελφή του πατέρα του στη Χηλή της Αλεξανδρούπολης, ενώ ο πατέρας του είχε ξαναπαντρευτεί, είχε κάνει παιδιά και έμενε στην Καβάλα".

(Μαρτυρία του Χρήστου Σανδαλίδη στο Βασίλη Κωνσταντινίδη στις 10/1/2024 στο Χολαργό Αττικής).

Πιθανός συγγενής της μητέρας του.

Συρανίδης   Κωνσταντίνος του Παναγιώτη 1902.

(Сираниди Константин Панайотович)

Τόπος γέννησης: Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Τόπος διαμονής: ΣΣΔ Γεωργίας.

Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

Καταδικαστικό σώμα: Επιτροπή της NKVD και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 120.

Ποινή: VMN (Εκτέλεση.)

Источники данных: БД «Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

 

Γ.7. Οι Σταλινικές Διώξεις των Ποντίων στο Βιτιάζεβο.

 

Γ.7.1. Ο διασωθείς ήρωας του Βιτιάζεβο Βασίλης Κουσίδης.

 

Μνήμες του πολέμου.

Η Ξένια Πόποβα από το Πιατιγόρσκ της Ρωσίας διηγείται την ιστορία του παππού της:

«Ο παππούς μου Βασίλης Κουσίδης του Μουράτη (01.10.1926.-12.04.2011) ήταν καταγωγής από την Βαρενού της Αργυρούπολης. Οι γονείς του ήταν η Ευθυμία Κυπαρίδη του Χαραλάμπους, γεννημένη το 1907, από την Κριμαία και ο Μουράτης,Κουσίδης του Μιχαήλ, γεννημένος το 1895, ο οποίος ήταν φούρναρης. Η Ευφημία πέθανε το 1936.

O Μουράτης Κουσίδης και η Ευθυμία Κυπαρίδη.

Ο μεγαλύτερος αδελφός του παππού μου ο Μιχαήλ ήταν γεννημένος το 1924, και ο μικρότερος ο Ιωάννης, που γεννήθηκε το 1931.

Ο Ιωάννης Κουσίδης.

Από το 1930, ζούσαν στην πόλη Ανάπα, στην οδό Γκόγκολ 59. Το 1934 μετακόμισαν στο χωριό Βιτιάζεβο στην οδό Σοβιέτσκαγια αριθμός 22. Η εγγονή του Μιχαήλ ζει εκεί τώρα.

Ο παππούς μου πέρασε την φρίκη της Γερμανικής Κατοχής και των μεταπολεμικών χρόνων σε στρατόπεδα εξορίας στα οποία πήγε μετά τον πόλεμο.

Ο Βασίλης Κουσίδης.

Άφησε τις αναμνήσεις του στο μεταπολεμικό ημερολόγιο του, για το έζησε σε εκείνη τη δύσκολη στιγμή της ζωής του, αλλά και τις ζωές πολλών ανθρώπων που ήταν μαζί του. Οι γραμμές του ημερολογίου του μπορεί να θεωρηθούν μια μικρή ιστορία, ίσως ο καθένας έχει τη δική του οικογενειακή ιστορία του. Στο ημερολόγιο του ο Βασίλης Κουσίδης εξιστορεί:

Από την ηλικία των δεκατεσσάρων χρονών, ολόκληρο το παραλιακό χωριό μας Βιτιάζεβο της Μαύρης Θάλασσας, ήταν υπό την κατοχή των Γερμανών και των Ρουμάνων,. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι Γερμανοί μας ανάγκασαν να σκάψουμε αντιαρματικές τάφρους σύμφωνα με τις οδηγίες τους. 6 μέτρα ύψος, 5 μέτρα μήκος και 2,5 μέτρα πλάτος.

Άνοιγμα ορυγμάτων.

Έπρεπε να τις τελειώσουν σε δύο ημέρες δύο άτομα. Για να γίνει αυτό, ήταν απαραίτητο να ξεριζώσουμε τους αμπελώνες για να προετοιμάσουμε την περιοχή, να σκάψουμε το έδαφος σε διάφορα σημεία έτσι ώστε να μην μπορεί κανείς να το δει από μακριά. Η γιαγιά μας η Αλεξάνδρα, μας περίμενε, πάντα και ανησυχούσε για τα εγγόνια της. Οι Γερμανοί και οι Ρουμάνοι λεηλάτησαν ολόκληρη την περιοχή, αφήνοντας το χωριό χωρίς φαγητό. Οι Γερμανοί μας παρακολουθούσαν μέχρι να τελειώσουμε την δουλειά μας. Μερικές φορές, εργαστήκαμε δύο ολόκληρα μερόνυχτα, και για ένα ολόκληρο χρόνο της αναγκαστικής εργασίας μας σκάψαμε εννέα χιλιόμετρα αντιαρματικών τάφρων. Στον ουρανό πετούσαν ρωσικά αεροπλάνα και πέταγαν φυλλάδια «μην βασανίζετε τον λαό", δεν βιαστήκαμε να τα διαβάζουμε, γιατί αν οι Ρουμάνοι έβλεπαν ότι τα διαβάζαμε θα είχαμε σοβαρά προβλήματα. Κάθε μέρα διθέσια αεροπλάνα πετούσαν και βομβάρδιζαν ολόκληρο το χωριό, τα οινοποιεία, ποτάμια από κρασί έρρεαν σε όλο το χωριό. Οι Γερμανοί κάποια στιγμή μου επεσήμαναν ότι ήμουν Εβραίος. Όποιος έφερνε ή υποδείκνυε έναν Εβραίο, είχε προνόμια από τους Γερμανούς και στην συνέχεια αυτοί τους πυροβολούσαν αμέσως. Έτσι με συνέλαβαν και εμένα μέχρι να αποσαφηνιστεί η εθνικότητά μου. Ο πρόεδρος της κοινότητας Κερένσκι Κυπαρίδης κλήθηκε και επιβεβαίωσε επίσημα ότι ήμουν καθαρόαιμος Έλληνας. Ελευθερώθηκα και με έστειλαν να σκάψω χαρακώματα. Μια μέρα, ενώ έσκαβα ένα αντιαρματικό χαντάκι, μια βόμβα έπεσε και χτύπησε στην αυλή του αγροκτήματος της κοινότητα και δεν εξερράγη, έτσι συγκεντρώθηκαν όλοι να σκάψουν γύρω από την βόμβα, μέχρι να έρθει ειδικός για να την εξουδετερώσει. Τέτοια ζωή έζησα μέχρι τα 15 μου...

Γερμανοί προελαύνοντες.

Σοβιετικοί αιχμάλωτοι.

Κάποια στιγμή οι Γερμανοί και οι Ρουμάνοι αποφάσισαν επειγόντως να απομακρύνουν από το χωριό. Στο σταθμό μας βάλανε σε ένα τρένο και τα βαγόνια ήταν φορτωμένα με αλεύρι Ήμουνα μαζί με τους αδελφούς μου και την γιαγιά μου. Σε κάθε βαγόνι το φρουρούσαν δύο Γερμανοί. Φτάσαμε σε ένα άγνωστο σταθμό, και μας έβαλαν σε ένα πλοίο και μεταφερθήκαμε στην Κριμαία. Στη διαδρομή πετούσαν ρωσικά αεροπλάνα για να αποτρέψουν την αποστολή ανθρώπων στη Γερμανία. Ήμασταν άυπνοι για νύχτες, σαν παράλυτοι και δεν σηκώναμε τα κεφάλια μας. Μας βομβάρδιζαν!!!  Έγινε πανικός, βόμβες παντού, εκείνο το βράδυ πέθαναν πολλοί. Το μόνο που μου απέμεινε ήταν να προσεύχομαι, και από θαύμα η οικογένεια μου σώθηκε!!! Κατέβηκα από το αυτοκίνητο και ξάπλωσα ανάμεσα στους τροχούς του αυτοκινήτου, γλυτώνοντας από τα θραύσματα των βομβών. Το πρωί η βομβιστική επίθεση σταμάτησε, το κατάλαβα όταν ο καπνός διαλύθηκε εντελώς. Μας πήγαν σε ένα χωριό που ονομάζεται Μποζάιτσι, αλλά εκεί δεν μας έδωσαν προσοχή. Οι χωρικοί νόμιζαν ότι το σκάμε με τους Γερμανούς. Και όταν έμαθαν από πού ήρθαμε και πώς φτάσαμε εδώ, τότε αμέσως υπήρξε ενδιαφέρον και σεβασμός για εμάς. Μας τάισαν, ξεχάσαμε ακόμα πότε τρώγαμε και πότε κοιμόμασταν. Μας έβαλαν στο ίδιο σπίτι. Η ιδιοκτήτρια αυτού του σπιτιού λεγόταν Γκόροβα, μας έδωσε το μισό σπίτι, βάλαμε ένα χώρισμα και ζούσαμε εκεί οι δύο οικογένειες. Στα περίχωρα του χωριού ζούσαν Γερμανοί και Ρουμάνοι. Δεν είχε περάσει ούτε μια εβδομάδα από τότε που οι Γερμανοί μας ανάγκασαν ,όλους τους αρτιμελείς κατοίκους του χωριού να σκάψουμε κοντά στο χωριό με 1,5 χιλιόμετρο απόσταση για να εγκαταστήσουν αντιαεροπορικά όπλα που διήρκεσε έναν ολόκληρο χρόνο. Ξεκίνησε το έτος 1944…. Σε αυτή την περίοδο, ξεχάσαμε τα πάντα μόνο να σωθούμε…. Μετά από λίγο, νιώσαμε ότι κάτι συνέβαινε με τους Ρουμάνους και τους Γερμανούς, άρχισαν να βάζουν σε μεγάλες στοίβες τα κλεμμένα πράγματα, να γνωρίζουν ότι εγκαταλείφθηκαν στην μοίρα τους και οι Γερμανοί κινήθηκαν προς την κατεύθυνση της Ευατορίας – Συμφερόπολης-Σεβαστούπολης, μόνο ένα μικρό μέρος των Ρουμάνων παρέμεινε στο χωριό. Οι Ρουμάνοι ανακατεύθηκαν με τους χωρικούς και σχεδόν δεν διέφεραν από αυτούς, έγιναν σαν πολίτες. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού Μποζαΐτσι πίστευαν ότι ήρθε η ειρήνη.

Αλλά κανείς δεν ήξερε ότι στην Κριμαία προς την κατεύθυνση της Σεβαστούπολης κινούνταν τιμωριτικά αποσπάσματα. Ταξίδευαν σε χωριά την νύχτα, με την εντολή όλοι οι άνδρες να σταλούν στην Γερμανία. Μια νύχτα, ένα κορίτσι δραπέτευσε από το χωριό της και έτρεξε στο χωριό μας και μας ανέφερε τι μας περίμενε, είχαμε μόνο Ρουμάνους στο σπίτι μας. Ένας πρώην αξιωματικός, μας είπε ότι πρέπει να πάμε επειγόντως στην σοφίτα. Βρήκαμε γρήγορα ένα σκαμνί και οι τρεις μας πήγαμε στην σοφίτα και ξαπλώσαμε, και η οικογένεια που μας φιλοξενούσε δεν πρόλαβαν. Έτσι πιάστηκαν από τους Γερμανούς και φορτώθηκαν σε αυτοκίνητα. Ένας από τους Γερμανούς στρατιώτες σκαρφάλωσε σε ένα σκαμνί, το οποίο βιαστικά δεν αφαιρέσαμε και πυροβόλησε μια φορά στη σοφίτα και έφυγε. Μπορούσαμε να δούμε μέσα από το παράθυρο πώς οι άνδρες απομακρύνθηκαν, έκλαιγαν, γκρίνιαζαν, γάβγιζαν τα σκυλιά - ήταν η φρίκη του πολέμου... Η υποχώρηση των Γερμανών έγινε πολύ γρήγορα, ακόμη και μερικοί Γερμανοί στρατιώτες έμειναν χωρίς διοικητές, καθώς όλοι έτρεχαν να σωθούν ανεξάρτητα από τον βαθμό που έφεραν. Θυμάμαι όταν τελείωσε η επιδρομή, φύγαμε από το σπίτι την νύχτα και κρυφτήκαμε σε ένα χωράφι, υπήρχαν μέρη όπου οι Γερμανοί φοβόντουσαν να πάνε εξαιτίας των ανταρτών που τους χτυπούσαν ως την πόλη της Σεβαστούπολης. Μας συγκέντρωσαν, και όταν είδαμε τους ένοπλους στρατιώτες και τα πούλμαν καταλάβαμε….. Συνειδητοποιήσαμε ότι οι άμαξες προετοιμάστηκαν εκ των προτέρων, τα αυτοκίνητα ήταν κλειστά με κλειδαριά. Σε κάθε αυτοκίνητο η ατμόσφαιρα έγινε αποπνικτική, σε κάποιους σταθμούς στεκόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα, μερικές φορές άνοιγε την πόρτα, ο καθένας ήθελε να αναπνεύσει αέρα, στο αυτοκίνητο άρχισε μετά από δύο ημέρες με τρεις μέρες άρχισε να εμφανίζεται ασθένεια. Η ψώρα!!! Στο αυτοκίνητο όλοι άρχισαν να έχουν φαγούρα, στα δάχτυλα, μεταξύ των δακτύλων άρχισαν να εμφανίζονται λευκά βύσματα, στην συνέχεια εμφανίστηκαν στο σώμα, οι άνθρωποι άρχισαν να υποφέρουν από την φαγούρα, μετά από τέσσερις ημέρες ξεμείναμε από τροφή, και άρχισε η πείνα. Στον δρόμο δεν μας επιτρεπόταν να τρώμε πια, κάποιοι προσπαθούσαν να μην κινούνται, κρατώντας την δύναμη τους, φώναζαν σαν μικρά παιδιά, κάποιοι τα έβαζαν με τον Θεό, οι άνθρωποι έχασαν την ψυχραιμία τους, ο πανικός άρχισε, αλλά γρήγορα ηρέμησαν... Τόσο πολύ καιρό ακίνητοι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούσαν να σηκωθούν , ήταν τρομακτικό ειδικά την νύχτα. Κακές σκέψεις ήρθαν στο μυαλό μας ότι δεν θα βλέπαμε πλέον τους συγγενείς μας και θα νοσταλγούσαμε την εποχή της κατοχής κάτω από τους Γερμανούς που δουλεύαμε πεινασμένοι, κάτω από εκφοβισμό, σε σχέση με τους δικούς μας ότι έκαναν σε μας, αλλά περπατούσαμε στην γη και αναπνέαμε τον αέρα. Μας μετέφεραν στο αυτοκίνητο για περισσότερο από δέκα ημέρες, Κάποια στιγμή οι πόρτες του αυτοκινήτου άνοιξαν, και το φως της ημέρας σχεδόν μας τύφλωσε όλους, αλλά κανείς δεν κουνιόταν. Ήταν Μάρτιος του 1944,. Ρώσοι στρατιώτες έβαλαν μια μεγάλη σκάλα και έσπρωξαν στην σκάλα τους εξαντλημένους ανθρώπους. Οι άνθρωποι μόλις ακούμπησαν το έδαφος τσιμπούσαν το γρασίδι και να το τρώνε. Πυροβολισμοί ακούστηκαν από λίγους στρατιώτες. Κατάλαβα ότι οι εργάτες περίμεναν εδώ, για τον υδροηλεκτρικό σταθμό Σεκχίν. Όλοι αντιλαμβάνονταν τι επρόκειτο να κάνουν, όλοι περίμεναν το χειρότερο μετά από τόσο απάνθρωπο εκφοβισμό σε εμάς, και στην συνέχεια μπήκαμε στους στρατώνες, αυτό θυμάμαι με δυσκολία. Μας φόρτωσαν σε ένα φορτηγάκι και μας πήγαν στο στρατόπεδο. Εγκατασταθήκαμε σε στρατώνες που είχε κουκέτες. Σε κάθε στρατώνα στην είσοδο υπήρχε ένα βαρέλι αλοιφής κερασιού (Βισνιέφσκι), που όλοι έπαιρναν και έτριβαν όλο τους το σώμα, αυτή η αλοιφή ήταν για την ψώρα. Μετά από δύο εβδομάδες υποβλήθηκα σε ιατρική εξέταση, και εξακολούθησα να αναρρώνω. Η καραντίνα πέρασε και ήρθα στην ζωή. Ήμασταν όλοι σε καραντίνα, τώρα ήρθε η ώρα να δουλέψουμε. Δεν υπήρχε ψωμί, μια απλή εξήγηση ήταν ότι το ψωμί δινόταν μόνο σε αυτούς που εργάζονταν. Από την Σεβαστούπολη είχαμε πάρει μαζί μας τα δοχεία, και μας ήταν πολύ χρήσιμα εδώ. Μας πήγαν σε αυτό το στρατόπεδο που ήταν πίσω από συρματοπλέγματα με τρεις σειρές κολώνες, στην αρχή ονομάζονταν στρατόπεδο κρατουμένων με βάση την εθνικότητα, αλλά στη συνέχεια, με όλες τις ενδείξεις κατάλαβα ότι ήταν ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε από κάποιους κρατούμενους που ήταν πίσω από τα συρματοπλέγματα. Ήταν μόλις είκοσι πέντε ετών χωρίς να έχουν ανακατευτεί με την πολιτική, δεν φοβήθηκαν να μιλήσουν μέσα από το συρματόπλεγμα μαζί μας, ήθελαν να μάθουν ποιοι ήμασταν και με ποια κατηγορία ήρθαμε εδώ. Εγώ ήξερα, δεν μπορούσε να απαντήσω για τον λόγο που εγώ αλλά και οι άλλοι Έλληνες μπήκαν σε αυτό το στρατόπεδο. Αλλά ας συνεχίσουμε την ιστορία… Αρχίσαμε να δουλεύουμε στην επικίνδυνη περιοχή του φράγματος. Εμείς συσπειρωθήκαμε, ήμασταν πέντε Έλληνες, ο Γιώργος Μουράτοφ ήταν ο μεγαλύτερος. Ο επικεφαλής του στρατοπέδου ήταν καλός άνθρωπος, ένα βράδυ συγκέντρωσε όλο το στρατόπεδο, μας είπε ότι όταν ο πόλεμος τελειώσει αυτός προσωπικά θα τους άφηνε όλους να πάνε στο σπίτι τους και δεν θα περίμενε οδηγίες από ψηλά.

Έτσι ο πόλεμος τελείωσε στις 9 Μαΐου 1945, και στις 13 Μαΐου απελευθερωθήκαμε, μόνο εκείνοι που επέζησαν…. Ο Ιβάν και η γιαγιά μου ήταν στην Κριμαία όπου τους οδήγησαν οι Γερμανοί, ενώ οι ίδιοι τράπηκαν σε φυγή.

Οι Σοβιετικοί νίκησαν.

Οι ανυπεράσπιστοι συγγενείς μου μετά στάλθηκαν στην Σιβηρία. Στο δάσος όπου ήταν γεμάτο βάλτους, εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους, έμαθα τα πάντα για αυτό αργότερα… Οι αδύναμοι άνθρωποι εξοντώθηκαν και η γιαγιά μου φυσικά δεν μπόρεσε να αντέξει και πέθανε. Ο αδερφός μου περιπλανήθηκε μέχρι που βρέθηκε στο στρατόπεδο.

Τον χειμώνα, οι παγετοί ήταν ισχυροί στην πόλη Ράιμπινσκ στο χωριό Αμπακουμόβο της περιοχής του Γιάροσλαβ, στο στρατόπεδο για μειονότητες, η ημέρα άρχιζε με το ξύπνημα στις έξι η ώρα. Η ομάδα εργασίας ήταν των τεσσάρων ατόμων και πηγαίναμε στην δουλειά με συνοδεία μουσικής. Είδαμε ανθρώπους να πέφτουν ο ένας πίσω από τον άλλο και συνεχίζαμε να τους πατάμε, να φοβόμαστε να σταματήσουμε , κρατώντας δύναμη και προχωρούσαμε για την επιβίωση. Όταν φτάναμε στον χώρο της εργασίας, ήταν αδύνατο να δουλέψουμε λόγω του ισχυρού παγετού, κανένας δεν ανέβαλε την εργασία παρά τους αυστηρούς παγετούς. Σώθηκαν φτιάχνοντας φωτιά. Δεν είχαμε καν αρκετή δύναμη για να πάρουμε το τσεκούρι και να κόψουμε κλαδιά για την φωτιά που ανάβαμε. Μετά σταματούσε και αυτή η γελοία συνοδευτική μουσική, άφηναν μόνο τους ομαδάρχες μας αυτούς που μας ξυπνούσαν και μας οδηγούσαν στην δουλειά. Ένα πρωί δεν μπορούσα να αναπνεύσω, όλο το σώμα μου πονούσε… Το βράδυ τα παιδιά ήρθανε από την δουλειά με έβαλαν σε ένα έλκηθρο και με πήγανε στο νοσοκομείο του θανάτου... Ονομαζόταν έτσι επειδή σχεδόν από αυτό δεν επέστρεψε κανείς, κάποιοι έτρωγαν αλάτι πρηζόντουσαν και πέθαναν, μερικοί σκέφτηκαν ότι είναι καλύτερα να πεθάνουν στη ζέστη στο νοσοκομείο και κοντά στον τάφο, παρά να επιστρέψουν στο στρατόπεδο, όπου θα παγώσουν. Απελπισμένοι άνθρωποι πέθαιναν, όλα αυτά που είδα και άκουσα μέσα στο νοσοκομείο. Και πάλι ο φόβος κυριάρχησε στην ψυχή μου. Σε μία από τις ημέρες του νοσοκομείου, ήρθε μια επιτροπή που αποφάσιζε ποιοί ασθενείς θα σταλούν πίσω  στο στρατόπεδο για να εργαστούν, μια γυναίκα που ήταν μαζί με ντυμένους με μαύρα ρούχα ανθρώπους ήρθε σε μένα και άρχισε να με ρωτάει από πού κατάγομαι και για την ασθένειά μου για αρκετή ώρα και πήρε τη διεύθυνσή μου που ήταν στο χωριό Βιτιάζεβο του Νομού Κρασνοντάρ και μου είπε ότι δεν δίνουν άλλο φαί περισσότερο ακόμα κι αν πεινάς. Και υποσχέθηκε να με επισκέπτεται κάθε μέρα, μου έφερνε ένα καθημερινό με λίγο γάλα και μια τηγανίτα και αργότερα μου είπε ότι σε γράμμα της στην μητριά μου στην πατρίδα της μητέρας μου στο χωριό Βιτιάζεβο της απάντησε ότι θα έστελνε ένα δέμα για μένα στο στρατόπεδο. Μετά την παραλαβή της επιστολής, η μητριά μου έφτιαξε ένα δέμα από καλαμποκάλευρο και λίγους ηλίανθους. Στη συνέχεια μου άφησε όλα τα περιεχόμενα του δέματος και μου έγραψε πώς να μαγειρεύω και πόσο ώστε να κάνουν την πέψη να λειτουργεί καλά. Αλλά δεν μπορούσα να φάω τα πάντα μόνος μου, τα μοιράστηκα με τους άλλους. Όταν ήρθε ξανά, δεν μου είχε απομείνει τίποτα σχεδόν από το δέμα. Τότε μου είπε ότι είναι απαραίτητο να φύγω γρηγορότερα, και να πει στην επιτροπή στην επόμενη να πάρω εξιτήριο, και αν μπορώ να μπω στη δουλειά. Με βοήθησε επίσης στέλνοντας με σε μια ελαφριά δουλειά που ασχολούνταν με την ύφανση καλαθιών Μέχρι τώρα οι Γιώργος Μουράτοφ Λάζαρος Παπαδόπουλος, Κώστας Ιωακειμίδης παραμένουν πάντα στην μνήμη μου, αυτοί οι πιστοί μου φίλοι και αυτός ο καλός θηλυκός άγγελος που με έσωσε!!!. Όλοι μας ήμασταν στο στρατόπεδο για μειονότητες. Στο στρατόπεδο, γνωρίσαμε τον Κώστα Κυδωνίδη αρχηγό της αστυνομίας εκεί, ο οποίος ήθελε να με πάρει αμέσως να εργαστώ σε ένα εργοστάσιο υποδημάτων, όπου και εργάστηκα μέχρι το τέλος του πολέμου, με μεγαλύτερη ακρίβεια έως λίγο πριν από την απελευθέρωσή μου. Ο Κυδωνίδης μου έδινε ένα κουπόνι που έπαιρνα με αυτό έναν χυλό και σιτηρέσιο του ψωμιού 600 γραμμάρια. Άρχισα να ζω λίγο καλύτερα, αλλά αυτό ήταν λίγο πριν το τέλος του πολέμου. Στο κατάστημα υποδημάτων έμαθα την τέχνη και όταν απελευθερώθηκα ο Κώστας μου έδωσε μια καλή συστατική επιστολή. Μετά την απελευθέρωσή μου, υπέγραψα μαζί με τους φίλους μου για να πάμε στις οικογένειές μας στο χωριό μου, το Βιτιαζέβο. Αποδείχθηκε όμως ότι η οικογένειά μου (γιαγιά Αλεξάνδρα μαζί με τον μικρότερο αδελφό μου Βάνια ) μετά την Κριμαία τους έστειλαν στη Σιβηρία, στην πόλη Στάλινσκ.

Μετά την απελευθέρωσή μας, άρχισε ο πιο βάναυσος εκφοβισμός, ήταν χειρότερος από ότι σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης με βάση την εθνικότητα. Μου έδωσαν τα έγγραφα που μου έδειξαν το τρένο, έτσι πήγα να συναντήσω την υπόλοιπη οικογένεια. Φτάνοντας στην περιφερειακή πόλη Κεμέροβο, βγήκαμε έξω από το τρένο με συνοδεία και μας πήραν όλα τα έγγραφα, εγκατασταθήκαμε σε στρατώνες με κουκέτες και μας πήγαν να εργαστούμε σε εργασία της Κομσομόλ. Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Μετά από ένα στρατόπεδο σε ένα άλλο!!!! Μου έδωσαν 300 γραμμάρια ψωμί και μια κάρτα για άλλα προϊόντα. Έβαλα την κάρτα στην τσέπη μου, αλλά μου την έκλεψαν τη νύχτα και έφυγα χωρίς μέσα επιβίωσης, δούλεψα μέχρι που έπεσα σε μια λιποθυμία από την πείνα, αλλά κανείς δεν με βοήθησε. Ποιος είχε ξύλα να δώσει για να πάρει φαγητό και στην συνέχεια να εργαστεί, ένιωσα μια απόγνωση και αποφάσισα να τρέξω. Μια γυναίκα μου έδειξε ότι αν περπατούσα παράλληλα με τους στύλους, θα έφτανα στο σταθμό Τόπκι... Ένας γέρος αποφάσισε να τρέξει μαζί μου πάρα πολύ, πήρε φαγητό με την κάρτα από το παντοπωλείο και σηκωθήκαμε την νύχτα και φύγαμε. Πήγαμε στο σταθμό του Τόπκι, περπατώντας όλη την νύχτα. Ανακαλύψαμε τι είδους φορτηγό τρένο πήγαινε στην πόλη του Στάλινσκ. Περιμέναμε και μπήκαμε σε μια από τις άμαξες και πηγαίναμε, σε κάθε σταθμό τα πάντα ελέγχονταν από στρατιώτες, αλλά ήμασταν τυχεροί που δεν μας είδανε. Σε μια στάση ο φίλος μου με τον οποίο τρέξαμε γέμισε δάκρυα και μετά χωρίσαμε. Μετά ταξίδευα μόνος, αλλά για κακή μου τύχη αποκοιμήθηκα!!! Δεν είδα την άμαξα ότι έφτανε στο σταθμό του Στάλινσκ. Ήταν 9 Μαΐου του 1945. Με ξύπνησαν οι στρατιώτες και με συνέλαβαν. Με παρέδωσαν σε κάποιον αστυνομικό εν ώρα υπηρεσίας, υπήρχαν απειλές για φυλακή, έγραψε πρωτόκολλα, αλλά ήμουν τυχερός γιατί σε μια ώρα υπήρξε μια αλλαγή φρουράς και παραδόθηκα με κάποια γιαγιά σε άλλη βάρδια .Μια μέρα αργότερα άρχισα να λιμοκτονώ και μετά από αυτό αποφάσισα να δραπετεύσω. Τα έγγραφα που είχα μαζί μου απευθύνονταν στην πόλη Στάλιν στο χωριό Εμελιανόβκα. Ο αστυνομικός που ήταν σε υπηρεσία πρέπει να με λυπήθηκε και με ρώτησε αν είχα λεφτά. Με συμβούλεψε να πουλήσω τα εσώρουχα και να πληρώσω πρόστιμο ειδάλλως η ποινή για απόδραση ήταν οκτώ έτη στην φυλακή. Δεν πίστευα ότι συμφώνησε να πουλήσω τα εσώρουχα, ο αστυνομικός πήγε μαζί μου εκεί που πωλούνται εσώρουχα μου και με τα χρήματα που πήρα κατέβαλα το πρόστιμο στο. Το πρωί μου είπε να φύγω μέχρι να έρθει η άλλη βάρδια, αλλιώς θα με πηγαίνανε σε ένα σπίτι, και μετά στην φυλακή. Μου έδωσε μια απόδειξη με το όνομά μου που επισυνάπτονταν με την έκθεση, και μου είπε πώς να πάω στην περιοχή Αμπασέβο. Στην συνέχεια παντρεύτηκε τον Νοέμβριο του 1946, την Εφροσύνη Πιρκόφσκαγια Ιβάνοβα από το χωριό Γκογκολέφσκ του Μπακορτοστάν, Πολωνή, γεννημένη το 1924.

 Η Ευφροσύνη Ιβάνοβα.

Στην συνέχεια εργάστηκε ως χειριστής περιστροφικού κλιβάνου σε εργοστάσιο τσιμέντου στο Νοβοκουζνέστ (Στάλινσκ νωρίτερα) και αργότερα έγινε διευθυντής. Τρεις κόρες του γεννήθηκαν εκεί: η Λιουντμίλα το 1949, η Ελισάβετ το 1951 και η Όλγα το 1956.

Ο Βασίλης και η Εφροσύνη Κουσίδη.

Οι κόρες τους: Λιουντμίλα, Ελισάβετ, Όλγα.

Ο Βασίλι δεν επέστρεψε στο Βιτιάζεβο, έμεινε στο Νοβοκουζνέτσκ και το 2004 μετακόμισε με όλη του την οικογένεια στο Εσσεντουκί».

(Την ιστορία την διηγήθηκε η εγγονή του Βασίλι Μουράτοβιτς Κουσίδη Ξένια Ποπόβα – Κουσίδη που ζει στο Πιατιγόρσκ στον Βασίλη Κωνσταντινίδη τον Απρίλιο του 2023).

 

Επίλογος.

Το άρθρο αυτό είναι ένα κερί μνημόνευσης όλων των ανθρώπων που αναφέρονται σε αυτό !!! Οι ιστορίες που αναφέρονται στο άρθρο είναι μία απειροελάχιστη καταγραφή των όσων συνέβησαν… Τα βάσανα και οι ταλαιπωρίες των Ποντίων της Μαύρης Θάλασσας δεν μπορεί να καταγραφούν πλήρως…

 

Παράλληλα ο αρθρογράφος οφείλει μία τεράστια ευγνωμοσύνη στους ανθρώπους που του εμπιστεύτηκαν τις Απλές Οικογενειακές Ιστορίες τους και τα Κειμήλια των Αναμνήσεων τους. Καλό Παράδεισο σε όλους τους συμπατριώτες μας που διώχθηκαν και στο Επανιδείν....

Βασίλης Κωνσταντινίδης - Ιχνηλάτης.

Μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.

Βιβλιογραφία:

Αρχιμανδρίτης Πανάρετος Τοπαλίδης: Ο Πόντος ανά τους αιώνας.  Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος: Αυτοβιογραφικές σελίδες.

https://ru.openlist.wiki/Категория:Греческий_мартиролог

https://garasari.blogspot.com/2013/11/blog-post_30.html

https://po-krymu.ru/derevnya-laki.html

https://crimeanblog.blogspot.com/2014/04/krym-voyna-foto.html