ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝ - ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Εξερευνώντας τον ξεχασμένο

«Δρόμο του Μεταξιού»

στην έρημο με την βοήθεια του ιχνηλάτη Ταμερλάνου.

      Κάποτε ένας αγεωγράφητος όταν υπηρετούσα στο Ναυτικό με ρώτησε από πού είναι η καταγωγή μου και του απάντησα: από τον Πόντο.

-     Α, από την πατρίδα του Ταμερλάνου…

     Αυτό ήτανε. Μου κόλλησαν το παρατσούκλι «Ταμερλάνος». Που να φανταστώ ότι θα’ ρχότανε  η στιγμή να επισκεφθώ την χώρα του και να με υποδεχτεί το άγαλμα του……

      Έτσι και εγώ τώρα αναλαμβάνω με την σειρά μου να σας ξεναγήσω μιας και είμαι συνονόματος….

       Η περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα το Ουζμπεκιστάν πρέπει να κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια. Οι ιστορικές αναφορές  όμως πηγαίνουν πίσω στον 6ο αιώνα π. Χ. αιώνα στα χρόνια της δυναστείας των Αχαιμενιδών, όταν οι Πέρσες βασιλείς κατείχαν τότε την περιοχή της Βακτρίας, του Χορέζμ και της Σογδιανής, ενώ αργότερα ο Μέγας Αλέξανδρος κυριεύει την πόλη Μαράκανδα (Σαμαρκάνδη) το 329 π.Χ. και μένει έκθαμβος από την ωραιότητα της και οι απόγονοι του αναδεικνύουν τα Ελληνιστικά βασίλεια της Βακτριανής, όπως απέδειξε μέσα από τις ανασκαφές του ο Βίκτωρας Σαρηγιαννίδης. 

      Όμως την μεγαλύτερη αίγλη την αποκτά η περιοχή όταν οι Μογγόλοι της Χρυσής Ορδής με επικεφαλής τον Ουζμπέκ- Χαν επιλέγουν να εγκατασταθούν στην γη μεταξύ των ποταμών Όξου και Ιαξάρτη και ασπάζονται τον ισλαμισμό. Ο φοβερός διάδοχος του αν και χωλός Τιμούρ (Ταμερλάνος) επιλέγει ως  πρωτεύουσα του κράτους του την Σαμαρκάνδη και ενώνει τις διάφορες μογγολικές φυλές με την βία.  Η χώρα γίνεται το κέντρο του Ισλαμικού κόσμου. Ο εγγονός του Ουλουγκμπέγκ τον 15ο αιώνα  απογειώνει πολιτιστικά την χώρα, αφού είναι τελείως διαφορετικός από τον στρατηλάτη παππού του μιας και είναι μαθηματικός, ποιητής, αστρονόμος και  φιλόσοφος, γοητευμένος από τις  παλαιότερες εμβληματικές μορφές των γραμμάτων της περιοχής: τον Μουσά Χορεζμί (μαθηματικό του 9ου αιώνα) και τον Αμπού Ρεϊχάν –αλ Μπιρούνι (φιλόσοφο του 10ου αιώνα). Από τον 17ο αιώνα η περιοχή παρακμάζει και μάλιστα από τον 19ο αιώνα βρίσκεται τυπικά υπό τον έλεγχο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας ή της Σοβιετικής Ένωσης έως την ανακήρυξη της ως ανεξάρτητο κράτος.

      Στα μεσαιωνικά χρόνια ο Δρόμος του Μεταξιού πέρναγε από τις πόλεις- φρούρια  Χίβα, Μπουχάρα, Σαμαρκάνδη και η οικονομική ευμάρεια συνετέλεσε ώστε να κτιστούν σπουδαιότατα κτίρια και να αναπτυχθούν ταχύτατα οι επιστήμες.

      Στην Σαμαρκάνδη η μεσαιωνική πλατεία Ρετζιστάν (που ήταν εμπορικό κέντρο) πλαισιώνεται από τις μεντρέσσες (κορανικά σχολεία) Tilla-Kari, Ulugkbegk, Τίγρη, τα οποία είναι δείγματα εξαίρετης αρχιτεκτονικής του 16ου αιώνα και διασώζονται ως σήμερα. Η Unesco τα έχει ανακηρύξει Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Το αστεροσκοπείο του Ulugkbegk το γιγάντιο Μαυσωλείο της Μπιμπί Χανούμ (Κινέζας συζύγου του Ταμερλάνου), το Μαυσωλείο των Ζωντανών Βασιλιάδων (Σάχι Ζίντα) και ο τάφος του Εμίρη  Ταμερλάνου (Γκούρι Αμίρ) καθώς των δύο γιών και των δύο εγγονών του-συμπεριλαμβανομένων του προστάτη των γραμμάτων και των επιστημών Ulugkbegk- είναι ανάμεσα στα κτίσματα που θα μείνουν αξέχαστα στον επισκέπτη.

      Στην Μπουχάρα η πλατεία Λάμπι –Χάουζ με το άγαλμα του Νασρεντίν Χότζα, η σκεπαστή αγορά, ο μιναρές Καϊλάν, το τζαμί Τζουμά, το κάστρο της πόλης, το τζαμί Μπόλο Χάουζ και το απίστευτης ομορφιάς Μαυσωλείο των Σαμανιδών εκπλήσσουν τον ταξιδιώτη. 

      Τέλος στην Χίβα θα σταθεί για να θαυμάσει στην περιτοιχισμένη πόλη τα επιβλητικά κτίσματα όπως την μεντρέσσα Αμίν Χαν, τον  ημιτελή μιναρέ και  το  Ισάχ Κάλα (το κέντρο της παλιάς πόλης).

      Όσο για μένα το ταξίδι μου τέλειωσε, ανακάλυψα τους σταθμούς των καραβανιών στον Δρόμο του Μεταξιού και αν δεν συμφιλιώθηκα με τον αιμοσταγή Ταμερλάνο, εν τούτοις λάτρεψα τον επιστήμονα εγγονό του Ουλουγκμπέγκ, αποθέωσα την αρχιτεκτονική και την γεωμετρία  του τόπου και πλημμύρισε η ψυχή μου από χρώματα και μουσικές....