Η περίπτωση του Χαλανδρίου, της Νίκαιας και του Κερατσινίου.

Η ιστορία της πόλης μας… Η ιστορία της ζωής μας!!! Η περίπτωση του Χαλανδρίου, της Νίκαιας και του Κερατσινίου.

«Η ιστορία των πόλεων είναι η ιστορία της ανθρωπότητας. Μέσα από την μορφή που διατηρεί κάθε πόλη, διαβάζεις τις αξίες, την παράδοση, τον πολιτισμό που την δημιούργησε. Τα κίνητρα των ανθρώπων, τον σεβασμό ή την ασέβεια, το θάρρος ή τον εγωισμό αυτών που την κατοίκησαν και την κατοικούν».

Αριστομένης Προβελέγγιος.

 

Οι σύγχρονες πόλεις γίνονται όλο και πιο απάνθρωπες. Το Χαλάνδρι στο οποίο ζουν  κάποιοι δεν αποτελεί εξαίρεση. Ο σύγχρονος άνθρωπος πελαγωμένος μέσα στα αναρίθμητα καθημερινά του αδιέξοδα δεν επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του, δεν αντιλαμβάνεται το φως και το χρώμα της πόλης του, δεν αισθάνεται το άρωμά της, δεν αναγνωρίζει την ιστορία της, δεν δημιουργεί και γενικά δεν ζει σωστά. Πάντα σε κάθε πόλη υπάρχουν στολίδια!!! Το θέμα είναι να τα αναγνωρίσουμε…

 

Πραξιτέλους 20 Πειραιάς. Στολίδι!!!

Ο περιηγητής στο διάβα του στο Χαλάνδρι μία μέρα συνάντησε ένα κτίριο που επισκευάζεται. Το γνώριζε από παλιά.

 

Αγίας Παρασκευής 99. Χαλάνδρι.

-      Ποιός ανέλαβε την επισκευή του?

-      Άραγε ποια μορφή θα πάρει τελικά?

-      Θα διασωθεί μόνο αυτό?

-      Τι θα γίνει με τα υπόλοιπα αξιοπρόσεκτα κτίρια στην πόλη?

-      Υπάρχουν και σε άλλες πόλεις αντίστοιχα και ποιά θα είναι η μοίρα τους?

-      Υπάρχουν οικοδομικά τετράγωνα που χαρακτηρίζουν μια εποχή όπως τα προσφυγικά?

-      Έχει μόνο οικονομική σημασία η διάσωση τους ή  μήπως και συναισθηματική αξία? Αυτόματα στο μυαλό και την ψυχή του περιηγητή γεννήθηκαν οι σκέψεις:

-      Πόσο ενδιαφέρεται άραγε ένας δήμος του Πολεοδομικού Συγκροτήματος των Αθηνών για τα νεοκλασικά κτίρια?

-      Υπάρχει καμία πρόβλεψη για αυτό στο ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας?

-      Για την βιομηχανική κληρονομιά των εγκαταστάσεων προβλέπεται τίποτα ή γαία πυρί μειχθήτω?

-      Μήπως πρέπει να δημιουργηθεί στα πλαίσια  του κάθε Δήμου ένα γραφείο που θα καταγράφει την ιστορία τον αξιομνημόνευτων κτισμάτων του και  αυτή η ιστορία να επικοινωνείται στους πολίτες του?

-      Μήπως πρέπει με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του κάθε δήμου να δημιουργηθεί ένα ταμείο, το οποίο θα μπορεί να χρηματοδοτεί τους δημότες του να περισώσουν μέσω της ανακαίνισης ή της επισκευής τα κτίρια που κατέχουν οι ίδιοι εφόσον δεν δύνανται οικονομικά?

-      Μήπως πρέπει να δημιουργηθεί εθελοντικά ομάδα πολιτών που έχει γνώσεις και δεξιότητες στην επισκευή και ανακατασκευή αυτών των κτιρίων π.χ. Νομικών, μηχανικών, εργολάβων, μαστόρων ώστε να συμβάλλει στην διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης τους παρέχοντας τεχνογνωσία?

-      Μήπως πρέπει ο δήμος να διερευνήσει την δυνατότητα χρηματοδότησης της διάσωσης αυτών των κτιρίων από Ευρωπαϊκά προγράμματα?

-      Και αν δεν υπάρξει χρηματοδότηση από αυτούς τους φορείς θα μπορούσε να συσταθεί ομάδα χορηγών κατά τα αρχαιοελληνικά πρότυπα που θα αναλάμβανε την ανάπλαση οικοδομικών τετραγώνων ιστορικής σημασίας? 

 

Πολλά τα ερωτήματα που χρήζουν απαντήσεων αλλά αυτές θα τις δώσει η ίδια η ζωή. Βλέπεις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις αλλά και ελληνικά χωριά να κοσμούνται από ενδιαφέροντα κτίρια. Είναι θέμα κάποιων ανοιχτόμυαλων ή όλης της κοινωνίας?

 

Ο Λυσίας χιλιάδες χρόνια είχε πει για κάποιο είδος συμπολιτών του: «..είναι ικανοί να αδιαφορήσουν για το δημόσιο όφελος και να τρέξουν πίσω από το δικό τους συμφέρον αφού η πατρίδα για αυτούς δεν είναι η πόλη όπου κατοικούν αλλά η περιουσία τους». Ο Δημοσθένης αντίστοιχα συνέδεσε την λειτουργία της πόλης με τους νόμους που την διέπουν: «Οι νόμοι της πόλης είναι ο τρόπος με τον οποίο ζει».

 

 

Η λογοδοσία στην κοινωνία.

Το σχολείο είναι ένα μικρό νοσοκομείο ψυχών. Και όσο οξύμωρο και να ακούγεται πρέπει να είναι ένας χώρος αγωγής. Τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί να "άγουν" τον πολιτισμό και την καλλιέργεια της ψυχής τους. Και να δίνει την δυνατότητα μέσα από την ευκαιρία της καλλιέργειας των δεξιοτήτων να ανοίγουν τα φτερά τους άπαντες. Και όχι να τρέχει αποκλειστικά η εκπλήρωση της "ύλης" των μαθημάτων. "Και αν αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις", η πολιτεία δίνει το στίγμα της αποτίμησης μόνο των ποσοτικών δεικτών και όχι των ποιοτικών!!! Να βγει η «ύλη»….

 

Μία διαφορετική προσέγγιση και προσπάθεια έγινε το μακρινό σχολικό έτος 2004-2005 στο 1ο ΤΕΕ Χαλανδρίου με την ενασχόληση της περιβαλλοντικής ομάδας με τα νεοκλασικά κτίρια της πόλης τους, τα παραδοσιακά κτίσματα στην Αρκαδία, και τα ενδιαφέροντά οικήματα στην Σύρο, με στόχο να γνωρίσουν την ιστορία των οικισμών μέσω αυτής των κτισμάτων. Κατέληξαν ουτοπικά σε προτάσεις προτείνοντας διαδρομές μέσα στην πόλη τους που να περιλαμβάνουν αυτά τα κτίρια και μάλιστα η μία να έχει σχέση με την ύπαρξη της Ρεματιάς Πεντέλης- Χαλανδρίου και της παραρεμάτιας περιοχής.

 

(όλο το κείμενο «εδώ»)

 

Στο τέλος των εργασιών του προγράμματος, η Περιβαλλοντική Ομάδα κατέθεσε τις προτάσεις της σε ημερίδα στην τοπική Κοινωνία του Χαλανδρίου ζητώντας από τους παρευρισκόμενους πολίτες να τις υπερψηφίσουν. Οι προτάσεις είχαν ως εξής:

 

1.      1.      Να πεζοδρομηθεί ένα μέρος του κέντρου της πόλης, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους πολίτες να περπατούν στις δύο διαφορετικές προτεινόμενες διαδρομές και να γνωρίσουν τα νεοκλασικά και διατηρητέα κτίρια του Χαλανδρίου.

 

 

2.       Να γίνει προσπάθεια πεζοδρόμησης μεγάλου μέρους της πόλης για να γίνει δυνατή η χρήση ποδηλάτων από τους πολίτες, επειδή το κυκλοφοριακό αποτελεί μείζον πρόβλημα. Η πεζοδρόμηση αυτή να συνδεθεί με την ανάδειξη των νεοκλασικών και διατηρητέων της πόλης μας.

3.       Το Καρέλειο Γηροκομείο να μετατραπεί σε πολυχώρο εκπαίδευσης με λειτουργία βιβλιοθήκης, διαδικτύου, αίθουσα προβολής ντοκιμαντέρ – συζητήσεων κ. λ. π.

4.       Το παλιό οινοπνευματοποιείο Δουζένη να μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο.

5.       Να διαμορφωθεί η ρεματιά «Θείο δώρο για την κοινωνία του Χαλανδρίου», σε πάρκο αναψυχής και στην παραρεμάτια περιοχή να απαγορευθεί η ανέγερση οικοδομών με ύψος πέραν των δύο ορόφων. Στην προσπάθεια καθαρισμού και διαμόρφωσής της σε πάρκο να κληθούν να συμβάλουν οι μαθητές των σχολείων του Χαλανδρίου.

6.       Να διοργανώνεται ετήσια διαγωνισμός φωτογραφίας για τους μαθητές των σχολείων της περιοχής και να βραβεύονται οι φωτογραφίες που αναδεικνύουν τα «θετικά» ή αποκαλύπτουν τα «αρνητικά» της πόλης.

7.       Να διοργανώνεται ετήσια διαγωνισμός του πιο όμορφου και πολύχρωμου κήπου στο Χαλάνδρι.

8.       Να γίνει ανάδειξη των ναΐσκων Αγίου Γεωργίου, Αγίας Βαρβάρας και Ζωοδόχου Πηγής. Στην Ζωοδόχο Πηγή η απασβέστωση και ο καθαρισμός των αγιογραφιών να γίνει από μαθητές του σχολείου μας υπό την επίβλεψη της ειδικής συντηρήτριας  αγιογραφιών κας Βουρδέρη Σπυριδούλας, που είναι μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας του προγράμματος.

9.       Να ληφθεί απόφαση στο Δημοτικό συμβούλιο της Πόλης, ώστε να αποτραπεί δια της μεθόδου της αντιπαροχής, το γκρέμισμα των μονώροφων και διώροφων σπιτιών της δεκαετίας του ΄50 διότι αυτό έχει σαν αποτέλεσμα στην θέση τους να αναγείρονται πολυκατοικίες άχαρες και απρόσωπες.

Αυτά τότε. Σήμερα?

 

Χρησιμοποιήθηκαν πόροι της Κοινωνίας και για αυτό σαν υπεύθυνος του τότε προγράμματος πρέπει να λογοδοτήσω σε αυτήν. Έπιασαν άραγε τόπο? Άφησε κάποια παρακαταθήκη στους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα? Δύσκολο να απαντήσει κανείς ειδικά όταν λείπει ο απολογισμός των τότε συμμετεχόντων μαθητών. Έστω και έτσι, καλό είναι να ξαναδιαβάσει τις προτάσεις τους και να τις ερευνήσει ο κάθε ενδιαφερόμενος. Αν μάλιστα φτάσει το άρθρο αυτό στα χέρια όσων το υλοποίησαν και  ερευνήσουν την επίδραση του σήμερα στην πόλη, τότε αναμφισβήτητα πέτυχε τον σκοπό του. Για όλους τους υπόλοιπους ευχής έργον είναι να περιηγηθούν στα ενδιαφέροντα κτίσματα που κατέγραψε τότε η ομάδα.

 

Ο σεβασμός σε όλα τα έμψυχα όντα μιας πόλης είναι εκ των ουκ άνευ. Αλλά και ο σεβασμός στα άψυχα κτίσματα της είναι υπέρμετρη αξία που μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές- αυριανούς πολίτες να ενδιαφέρονται για τα κοινά, να σέβονται την τοπική ιστορία, τις αξίες της ζωής με συνέπεια να αποδέχονται την «διαφορετικότητα» του παλαιού, να προστατεύουν τις ρίζες τους, να συνομιλούν μεταξύ τους ψάχνοντας για λύσεις διατήρησης των υπαρχόντων κτισμάτων, να μην καθοδηγούνται από κραυγές και οργή, και να μην βανδαλίζουν τα σχολεία τους ή τα κτίρια στα οποία διαβιούν καθημερινά. Οι οπαδοί της Νέας Εποχής ονειρεύονται mall και ουρανοξύστες. Ναι δεν είναι εύκολα τα όνειρα!!! Αλλά να λείπει και το μεράκι από την ζωή μας? Και τότε τι?  Και εμείς οι αφελείς, ρομαντικοί και ουτοπικοί δάσκαλοι τι προτείνουμε….

 

Μικρά και ανήλιαγα στενά.

Σε αρκετούς δήμους στο λεκανοπέδιο υπάρχουν προσφυγικοί οικισμοί με ιδιαίτερο χρώμα και αρχιτεκτονική. Κάποιοι είναι συνδεδεμένοι με την νεώτερη ιστορία της πόλης. Δεν θα έπρεπε να διασωθεί  ο οικιστικός ιστός τους?

 

Προσφυγικά στο Κερατσίνι και τον Άγιο Διονύση.

Κάποιοι στην Νίκαια, πιθανόν και αλλού έκαναν το πρώτο βήμα για αυτό…. Τόλμησαν την ανάπλαση. Ας ενισχύσουμε αυτόν τον βηματισμό.

 

 

Ένα ερείπιο στην Νίκαια….

Και τα ερείπια έχουν ψυχή κατά τον Αριστομένης Προβελέγγιο…..

 

 «Η ποίησις των ερειπίων»

Σὲ βλέπω ἐκεῖ ρημόσπιτο, σὲ βλέπω ἐκεῖ ρημάδι.

Ἀγριόχορτα στὸ δῶμά σου τὰ χρόνια ἔχουνε σπείρει.

Χιόνια, βροχὲς σ' ἐγέρασαν, ἀντάρες σ' ἔχουν φθείρει,

καὶ στέκεις καὶ ὀνειρεύεσαι στὸ μακρινὸ λαγκάδι.

Τὸ μάτι μου, ἀπ' ὀνείρατα ποιητικὰ γεμᾶτο,

ποῦ τ' ἄπειρο διάστημα γοργὰ τὸ ταξειδεύει,

καὶ λούεται μὲς στὰ κύματα ποῦ λάμπουν ἐκεῖ κάτω −

μ' ἀγάπη καὶ προτίμησι στὸ δῶμά σου σταθμεύει.

Οἱ στοχασμοί μου − ἀναλαμπές, ποῦ στέλλουν οἱ αἰῶνες

καὶ ἡ Ζωὴ − στὸ δῶμά σου ἀνεβοκατεβαίνουν,

καὶ μέσα στὰ χαλάσματα, ποῦ ἀράχνες τώρα ὑφαίνουν,

πετοῦν τῆς φαντασίας μου ᾑ ρόδινες εἰκόνες.

Τί βρίσκει στὰ συντρίμμια σου τὰ θλιβερὰ τὸ μάτι;

ποιὰ βρύσι τρέχει ἀπόκρυφη στὰ σκόρπια σου λιθάρια,

καὶ πίνει ἡ φαντασία μου κι' ὡραίους κόσμους πλάττει,

κόσμους ζωῆς στὰ κρύα σου, νεκρά σου ἀπομεινάρια;

Καὶ κἄποτε μέσ' ἀπὸ κεῖ βαρειὰ φωνὴ μοῦ κράζει:

"Ὦ σύ, ποῦ ὁ νοῦς σου μέσα 'δῶ μ' αὐθάδειαν ὀργιάζει

κ' εὐδαιμονίας ὄνειρα στὰ ἐρείπια χρυσοπλέκει,

ξέρεις μιὰ μέρ' ἂν μ' ἔκαψε τοῦ πόνου ἀστροπελέκι;"

Αριστομένης Προβελέγγιος (1914-1999).

 Έλληνας αρχιτέκτονας και πολεοδόμος. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Παρισιού κατά την χρονική περίοδο 1968-1979. Ποιητής….

 

 

Η αποκατάσταση του ερειπίου στην Νίκαια. Τι λέτε άξιζε τον κόπο?

 

Χρήσιμα links:

-         efimerida.gr/design/mikro-prosfygiko-spiti-nikaia-egine-koyklistiko?fbclid=IwAR3z2u0vcrGPwoCRxmeedIi9j4QyPEA5P7ewt0n5fhu_7cKmR5xE2jICa9s)

-         https://drive.google.com/file/d/0B-RAgVMXo2w1VlFrRTZyMVlxWjQ/view?resourcekey=0-Lqp3sRneWtjmgMc3KfngFA