«Ελληνική Επιχείρηση» Σταλινικές διώξεις των Ποντίων. Προσκλητήριο ψυχών. Η Σταυρωμένη Ράτσα.

«Греческая операция» сталинских гонений на понтийцев.

Приглашение к душам. Распятая порода.

 ‘’Ποντίων επιφανών πάσα γη πολυθρήνητος τάφος’’.

Η «Ελληνική Επιχείρηση»

      Μέρες του χειμώνα του 1937. Σκοτάδι μαύρο. Κάποιοι ανθρωπόμορφοι λύκοι με μάτια σαν κάρβουνο ακούνε τον αδίστακτο και βλοσυρό αρχηγό τους που δεν αφήνει περιθώριο για οτιδήποτε άλλο. Οι αντιρρήσεις του οποιοδήποτε θα πληρωθεί με τη ζωή του..... 

    Είναι τέτοια η θεοποίηση του «Πατερούλη» που σε όλη τη χώρα έχουν αναρτήσει πορτρέτα του και έχουν τοποθετήσει προτομές του.

Σοχούμι: Το Δημαρχείο της πόλης και το πορτραίτο του "πατερούλη"

Πάρθηκε απόφαση. Πρέπει να ετοιμαστούν κατάλογοι. Πόσοι πρέπει να εκτελεστούν, πόσοι να εξοριστούν και για πόσα χρόνια. Οι κατηγορίες και η αλήθεια τους αδιάφορο. Δεν υπάρχει γιατί. Είναι διαταγή του «Πατερούλη» που την υλοποιεί ο Γιεζώφ. 

Η κομματική ταυτότητα του «Πατερούλη»

Ξεκινάει η Ελληνική Επιχείρηση…

Εκείνο το βράδυ σταμάτησαν να ουρλιάζουν οι λύκοι γιατί οι άνθρωποι ούρλιαζαν πιο τρομακτικά…

Αξημέρωτα σε όλη τη χώρα καμιόνια και ανέκφραστοι κομισάριοι εκτελούν εντολές. Συλλαμβάνω το άνθος των ελληνικών κοινοτήτων. Κάποιοι μάλιστα υπερβάλλουν σε αριθμούς και αγριότητα για να φανούν αρεστοί.

Το χρονικό της Πολιτικής Καταστολής

Η Επανάσταση τον Οκτώβριο του 1917 καθόρισε όχι μόνο την τύχη του ίδιου του ρωσικού κράτους, αλλά επηρέασε και την πορεία όλης της παγκόσμιας ιστορίας.

Είκοσι χρόνια αργότερα, τα γεγονότα του 1937, επηρέασαν άμεσα την τύχη των δεκάδων λαών στη Σοβιετική Ένωση που σχηματίσθηκαν στο χώρο της πρώην Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Τέλη του 1920 χαρακτηρίστηκε από τη σοβαρή συμμετοχή του κράτους στην πολιτιστική και κοινωνικο-πολιτική αυτοδιάθεση των λαών της ΕΣΣΔ. Αλλά οι Έλληνες  σαν δραστήριος λαός που ήταν γρήγορα δημιούργησε σχολεία, θέατρα, πολιτιστικούς συλλόγους, αθλητικά σωματεία και εκδοτικούς οίκους που εμφανίστηκαν όπου ζούσαν.

Ποδοσφαιρική ομάδα Σπάρτακ 1934, αποτελούμενη από Ποντίους.

Τέταρτος από αριστερά ο Χαράλαμπος Πολυματίδης.

(Ευγενική παραχώρηση της φωτογραφίας Ελισάβετ Πολυματίδου - Ψωμιάδου)

Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του ελληνικού πληθυσμού της ΕΣΣΔ υπήρχαν ακόμη και Ελληνικά συμβούλια των χωριών σε περιοχές όπου θεωρείτο  αμιγώς ελληνική εθνική περιοχή.

Στις 30 Ιουλίου του 1937 όμως εκδίδεται μια επιχειρησιακή διαταγή της NKVD  αρ.00447 σύμφωνα με την οποία ξεκίνησαν μαζικές συλλήψεις εκπροσώπων ξένων εθνικοτήτων, αλλά και Σοβιετικούς πολίτες εκείνων των εθνικοτήτων που κατείχαν εθνικά κράτη.

Την 1η Δεκεμβρίου του 1938 σε άκρως απόρρητη συνεδρίαση της  Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος τα μέλη της (Στάλιν, Καγκάνοβιτς, Βοροσίλωφ, Καλίνιν, κ.λ.π.), αποφασίζουν ότι τα ειδικά εθνικά σχολεία (Φινλανδικά, Εσθονικά, Λετονικά, Γερμανικά, Αγγλικά, Ελληνικά, κ.λπ.) στις αντίστοιχες δημοκρατίες είναι επιβλαβή και πρέπει να κλείσουν. Σε όλη τη χώρα 4.598 σχολεία με περισσότερους από 400.000 μαθητές έκλεισαν γρήγορα. Στη Γεωργία, την περιοχή του Κρασνοντάρ, την Κριμαία και τον Καύκασο περίπου 250 ελληνικά σχολεία παύουν να λειτουργούν.

 Προμηθέας - Το Ελληνικό σχολείο του Βλαδικαυκάζ. Ιδρυθέν το 1901.

Μαζί τους κλείνουν και οι παιδαγωγικές σχολές των δασκάλων τους στις πόλεις: Βατούμ, Σοχούμι, Αλκχατσίκε, Σάντα, Τσάλκα, Μαριούπολη, Ροστόφ Ον Ντον και Κριμσκ. Tο Ελληνικό τμήμα στο ραδιοφωνικό σταθμό της  Οδησσού, τα Ελληνικά εθνικά θέατρα στη Μαριούπολη, στο Σοχούμι (υπήρχαν δύο από αυτά), στο Βατούμ, οι ελληνικές εφημερίδες (Κολεκτιβιστής, Κόκκινος Καπνάς) που εξέδιδαν οι νεοφερμένοι Πόντιοι στη καινούργια πατρίδα τους.

Στις 11 Δεκεμβρίου του 1937, ο Γιεζώφ υπέγραψε την οδηγία αρ. 50215, η οποία αναφέρει ότι οι Έλληνες είναι ενεργοί κατάσκοποι - σαμποτέρ και επιθυμούν την εξέγερση στην ΕΣΣΔ, για την εξυπηρέτηση των Βρετανικών, Γερμανικών και Ιαπωνικών συμφερόντων.

Προκειμένου να περιοριστούν οι δραστηριότητες των Ελληνικών κοινοτήτων στην ΕΣΣΔ, έπρεπε:

Στις 15 Δεκεμβρίου του 1937 όλοι οι Έλληνες (Έλληνες υπήκοοι και Ελληνικής ιθαγένειας πολίτες της ΕΣΣΔ), να θεωρηθούν ύποπτοι για κατασκοπεία, σαμποτάζ, εξέγερση και εθνικιστικό αντισοβιετικό έργο και να συλληφθούν ταυτόχρονα σε όλες τις δημοκρατίες, τις πόλεις και τις περιφέρειες.

Οι Σταλινικές διώξεις των Ποντίων και των υπολοίπων λαών της ΕΣΣΔ.

Οι Πόντιοι δεν απετέλεσαν ιδιαίτερη εθνική ομάδα μέσα στις υπόλοιπες στην ΕΣΣΔ. Ακολούθησαν τη μοίρα των υπολοίπων. Πληροφορίες για τη τύχη των εκτελεσθέντων, των εκτοπισμένων και των βασανισθέντων δίνονται τμηματικά και αποσπασματικά σε διαφορετικά αρχεία και δεν αφορά όλους παρά μόνον συγκεκριμένους. Πολλές φορές μάλιστα κατά δήλωση του Γιάννη Μισαηλίδη, προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας του Γκρόζνυ, οι κρατούμενοι περιφέρονταν από γκουλάγκ σε γκουλάγκ  και με αστεία επιχειρήματα παρατεινόταν ο χρόνος κράτησης τους. Δεν υπάρχει Ποντιακή οικογένεια  που είτε παρέμεινε στη Ρωσία είτε ήρθε στην Ελλάδα και να μην έχει θύμα αυτών των διώξεων…. Χιλιάδες ερευνητές και επιστήμονες μέχρι σήμερα προσπαθούν να καταγράψουν νέες περιπτώσεις θυμάτων, ένα έργο τεράστιο μιας και η χώρα είναι αχανής.

Η τέταρτη έκδοση της βάσης δεδομένων "Θύματα της πολιτικής τρομοκρατίας στην ΕΣΣΔ" πραγματοποιήθηκε το έτος της 70ης επετείου της Μεγάλης Τρομοκρατίας - η εκστρατεία των πιο βάναυσων και σφαγών στη ρωσική ιστορία με  υπεύθυνο του έργου τον Y.Z. Rachinsky και Επιστημονικό σύμβουλο τον A.B. Roginsky.

Για πάνω από δύο χρόνια (1937-1938), πάνω από 1.700.000 άνθρωποι συνελήφθησαν με πολιτικές κατηγορίες και τουλάχιστον 725.000 από αυτούς εκτελέσθηκαν, κατά μέσο όρο το κράτος σκότωνε χίλιους από τους πολίτες του κάθε μέρα.

  

Αλλά η Μεγάλη Τρομοκρατία δεν είναι μόνο μία, αν και ήταν η πιο αιματηρή τρομοκρατική εκστρατεία της σοβιετικής κυβέρνησης.

Σε ελαφρώς μικρότερη κλίμακα, με λιγότερη σκληρότητα, τέτοιου είδους εγκλήματα διαπράχθηκαν για όλα τα εβδομήντα χρόνια, από το ίδιο το πραξικόπημα του Οκτωβρίου του 1917. Στην 90η επέτειο στις ίδιες μέρες βγαίνει ο δίσκος με τη βάση δεδομένων.

Φαίνεται ότι μετά την απαλλαγή από το κομμουνιστικό καθεστώς, οι λαοί της πρώην ΕΣΣΔ δεν έχουν άλλο πιο σημαντικό καθήκον παρά να κατανοήσουν τους λόγους και να συνειδητοποιήσουν την κλίμακα της καταστροφής που τους έπληξε. Μια απαραίτητη προϋπόθεση για την εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος είναι η πλήρης αποκατάσταση της μνήμης της τρομοκρατίας, οι λεπτομέρειες της οποίας έχουν κρυφτεί και συγκαλυφθεί εδώ και δεκαετίες. Και ειδικότερα, η διαιώνιση της μνήμης των θυμάτων.

Τέτοιες εργασίες συνεχίζονται εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες. Τα αποτελέσματα, ωστόσο, δεν είναι πολύ παρήγορα. Αντί για τα μνημεία στα θύματα των πολιτικών καταστολών που υποτίθεται ότι πρέπει να ανεγερθούν, στις περισσότερες περιπτώσεις εξακολουθούν να υπάρχουν τοιχογραφίες που τοποθετούνται στα τέλη της δεκαετίας 1980-1990. Δεν δημιουργήθηκε στη Ρωσία εθνικό Μουσείο Πολιτικής Καταστολής. Και στις εκθέσεις των τοπικών ιστορικών και τοπικών μουσείων, το θέμα των καταστολών, αν υπάρχει, δίνεται κατά κανόνα σαν το πιο ασήμαντο.

Στις πλάκες που εγκαταστάθηκαν προς τιμήν των απλών πολιτών που είτε εκτελέσθηκαν ή πέθαναν στα στρατόπεδα, δεν υπάρχει καμία αναφορά για τον τραγικό θάνατο τους.

Μόνο ένα μικρό μέρος των μαζικών ταφικών χώρων των εκτελεσθέντων εντοπίστηκαν και σηματοδοτήθηκαν με αξιοσημείωτες ενδείξεις. Και χιλιάδες νεκροταφεία κοντά σε πρώην στρατόπεδα και εργασιακούς οικισμούς χάθηκαν ανεπανόρθωτα: μετατράπηκαν σε ερημιές, οργωμένα χωράφια, κατάφυτες εκτάσεις  με δάση, νέες κατοικίες ή βιομηχανικά συγκροτήματα που χτίστηκαν στη θέση τους. Μέχρι τώρα, εκατομμύρια άνθρωποι δεν γνωρίζουν που θάφτηκαν οι γονείς τους και οι παππούδες τους.

Αλλά ίσως το πιο σημαντικό από τα ανεκπλήρωτα χρέη του Ανθρώπου είναι τα ίδια τα ονόματα των θυμάτων….

Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι χρειάζονται αυτά τα πιστοποιητικά που προκύπτουν από τις έρευνες τόσο στη Ρωσία όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου όπου ζουν οι απόγονοι τους για να βρουν τουλάχιστον κάποιες πληροφορίες σχετικά με τη μοίρα των συγγενών τους. Χρειάζεται συνεργασία των ιστορικών, τοπικών αξιωματούχων, καθηγητών και δημοσιογράφων. Αλλά ακόμα κι αν η βιογραφία ενός ατόμου περιλαμβάνεται σε ένα από τα Βιβλία της Μνήμης, είναι πολύ δύσκολο να ανακαλυφθεί: τέτοια βιβλία συνήθως εκδίδονται σε μικρές εκτυπώσεις (από 100 έως 1000 αντίτυπα) και σχεδόν ποτέ δεν πωλούνται.

Για να διατηρηθεί η μνήμη των θυμάτων και να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αποκαταστήσουν την ιστορία των οικογενειών τους, η Memorial Society (Κοινωνία της Μνήμης) άρχισε το 1998 να δημιουργεί μια ενοποιημένη βάση δεδομένων, συγκεντρώνοντας πληροφορίες από περιφερειακά Βιβλία Μνήμης που έχουν ήδη δημοσιευθεί ή έχουν προετοιμαστεί μόνο για δημοσίευση.

Τα στοιχεία που συλλέχθηκαν κατηγοριοποιούνται ως εξής:

1.   Η πρώτη μαζική κατηγορία  αφορά  άτομα που συνελήφθησαν με πολιτικές κατηγορίες από κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας (VChK - OGPU - NKVD - MGB - KGB) και καταδικάστηκαν από δικαστική ή οιονεί δικαστική αρχή (CCA, "τρόικα", εκτελέσεις, διάφοροι όροι φυλάκισης σε στρατόπεδα και φυλακές.

Σύμφωνα με διάφορες προκαταρκτικές εκτιμήσεις, από το 1921 έως το 1985, 5 έως 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία. Στο δίσκο αυτή η κατηγορία των καταπιεσμένων εκπροσωπείται ευρύτερα. Υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο από αυτούς.

Λιγότερο αντικατοπτρίζονται στη βάση δεδομένων τα θύματα της καταστολής της προγενέστερης περιόδου μέχρι το 1929: Οι πρώτες καταστολές της σοβιετικής κυβέρνησης, που αφορούν το 1917-1918 και η εποχή του εμφυλίου πολέμου είναι  λιγότερο τεκμηριωμένη, πολύ κατακερματισμένη και ασαφής. Και είναι απίθανο να μπορούν να γίνουν οι σωστές εκτιμήσεις των στατιστικών στοιχείων της «Κόκκινης Επανάστασης», γιατί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου υπήρξαν συχνά μαζικά αντίποινα εναντίον  της «τάξης εχθρών», τα οποία φυσικά δεν καταγράφηκαν στα έγγραφα. Τα αριθμητικά στοιχεία που αναφέρονται στη βιβλιογραφία κυμαίνονται από 50-100 χιλιάδες έως περισσότερα και  από ένα εκατομμύριο άτομα.

2. Μια άλλη μαζική κατηγορία πολιτικά καταπιεσμένων ανθρώπων είναι οι χωρικοί που είχαν εκτοπιστεί διοικητικά από τον τόπο διαμονής τους κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του καθεστώτος διότι έπρεπε να «καταστραφούν οι κουλάκοι ως τάξη».

Συνολικά, από το 1930-1933, σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, από 3 έως 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους.

3.  Η τρίτη μαζική κατηγορία των θυμάτων της πολιτικής καταστολής είναι οι άνθρωποι που απελάθηκαν πλήρως από τους τόπους παραδοσιακής εγκατάστασης τους στη Σιβηρία, την Κεντρική Ασία και το Καζακστάν. Η πιο διαδεδομένη από αυτές τις διοικητικές απελάσεις ήταν κατά τη διάρκεια του πολέμου, το 1941-1945. Μερικοί εκδιώχθηκαν προληπτικά ως δυνητικοί συνεργοί του εχθρού (Κορεάτες, Γερμανοί, Έλληνες, Ούγγροι, Ιταλοί, Ρουμάνοι), άλλοι κατηγορήθηκαν για συνεργασία με τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια της κατοχής (Τάταροι, Καλύκοι, λαοί του Καυκάσου κλπ). Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που απελάθηκαν και εντάχθηκαν στον "εργατικό στρατό" ανήλθε σε 2,5 εκατομμύρια άτομα. Σήμερα σχεδόν δεν υπάρχουν βιβλία μνήμης αφιερωμένα σε απελαθείσες εθνικές ομάδες.

Το επίσημο έγγραφο εκτοπισμού και η μετάφρασή του

    Ως σπάνια παραδείγματα, μπορεί κανείς να ονομάσει το βιβλίο της μνήμης του Kalmyk, το οποίο συντάχθηκε όχι μόνο από έγγραφα, αλλά και από προφορικές έρευνες και το βιβλίο της μνήμης,

Συγκρίνοντας τις 2,6 εκατομμύρια αναφορές που συγκεντρώθηκαν έως σήμερα με προσεκτικές και μετριοπαθείς γενικές στατιστικές εκτιμήσεις, φτάνουμε στο θλιβερό συμπέρασμα ότι σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις, αποδείχθηκε ότι  καταγράφηκαν τα ονόματα περίπου του 20% του συνολικού αριθμού των θυμάτων του κρατικού τρόμου στην ΕΣΣΔ.

Ο όρος αυτός απορρέει από το νόμο της Ρωσικής Ομοσπονδίας «για την αποκατάσταση των θυμάτων της πολιτικής καταπίεσης» της 10/8/1991. Τον Μάρτιο του 1940 υπήρχαν τουλάχιστον 456 στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στη σοβιετική επικράτεια. Ο Σολτζενίτσιν υποστηρίζει ότι μεταξύ 1928 και 1953 «περίπου σαράντα με πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι κλείστηκαν στο Αρχιπέλαγος των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας με βαριές ποινές».

Σύμφωνα με πιο εμπεριστατωμένες εκτιμήσεις, ο αριθμός αυτός υπολογίζεται σε 6.000.000 με 15.000.000 για την περίοδο 1934-1953.

Την ίδια περίοδο 1.053.829 πέθαναν στα στρατόπεδα των Γκουλάγκ («Главное управление исправительныхтрудовых лагерей»), Γενική Διεύθυνση Διορθωτικών Στρατοπέδων Εργασίας), σύμφωνα με τα σοβιετικά αρχεία που μελετήθηκαν από ερευνητές τη δεκαετία του ‘90. 

Εκτίμηση είναι  ότι σε όλη τη χώρα υπήρχαν πάνω από 30.000 στρατόπεδα, χωρισμένα σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τον αριθμό των κρατουμένων που κρατούνταν. Τα μεγαλύτερα στρατόπεδα αποτελούνταν από περισσότερους από 25.000 κρατούμενους το καθένα, τα μεσαίου μεγέθους στρατόπεδα που κρατούνταν από 5.000 έως 25.000 κρατούμενοι, και τα μικρότερα  αλλά  και τα πιο πολλά στρατόπεδα εργασίας που λειτουργούσαν με λιγότερους από 5.000 ανθρώπους το καθένα κάτω από απάνθρωπες συνθήκες.

Εκατομμύρια χωρικοί - αγρότες που αντιδρούσαν αποτέλεσαν τα πρώτα «τάγματα εργασίας» για την εξόρυξη των φυσικν πόρων στα ορυχεία του μακρινού Βορρά, όπως η περιοχή της Σιβηρίας (Κολίμα) που είναι  πλούσια σε αποθέματα χρυσού, ασημιού, χαλκού, πετρελαίου, ξυλείας και άνθρακα, όπου οι θερμοκρασίες τον χειμώνα έφταναν κάτω από τους -50 βαθμούς Κελσίου.

Τις συνθήκες διαβίωσης της περιγράφει η Άννα Αχμάτοβα:

«Σε αυτούς τους καιρούς μόνον οι νεκροί,

μπορούσαν να χαμογελούν λυτρωμένοι.

Από τα βάσανά τους»

(«Ρέκβιεμ» 1935-1940).

Αρχάγγελος

Στον Αρχάγγελο που βρίσκεται 250 χιλιόμετρα βόρεια του αρκτικού κύκλου η ψυχρή περίοδος διαρκεί περίπου 280 μέρες τον χρόνο. Οι χιονοθύελλες την σφυροκοπούν για περισσότερες από 130 ημέρες και το απόλυτο σκοτάδι την καλύπτει για δύο μήνες. Για σημαντικό μέρος του χρόνου το λιμάνι ήταν κλειστό από τους πάγους, αν και σήμερα λόγω βελτιώσεων στα παγοθραυστικά, μένει ανοικτό όλο το χρόνο. Η μέση θερμοκρασία κινείται στους -13 βαθμούς Κελσίου, με το ιστορικό χαμηλό να αγγίζει τους -53. 

Η πόλη αντιστάθηκε στην μπολσεβίκικη κυριαρχία από το 1918 έως το 1920 και ήταν προπύργιο του Λευκού (Τσαρικού) Στρατού που υποστηριζόταν στρατιωτικά από την υπό βρετανική ηγεσία μιας συμμαχικής αποστολής, συμπεριλαμβανομένου ενός βορειοαμερικανικού αποσπάσματος γνωστού ως Πολική Αρκούδα. Κοντά στη πόλη ήταν επίσης  το στρατόπεδο συγκέντρωσης Mudyug.

Εκτός από την περιοχή του Αρχάγγελου και του ποταμού Κολίμα οι Πόντιοι εξόριστοι βρέθηκαν και στις  περιοχές της Βορκουτά, του Μουρμάνσκ, και του Μαγκαντάν. 

Βορκούτα

Η Βορκούτα (ρωσ.: Воркута) είναι πόλη της Ρωσίας, βόρεια από τον αρκτικό κύκλο. Το 1937 το Σταλινικό καθεστώς ολοκλήρωσε εδώ την εκκαθάριση της τροτσκιστικής αριστερής αντιπολίτευσης. Το 1941 η πόλη και το σύστημα στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας που ήταν γύρω από την πόλη συνδέθηκε με τον υπόλοιπο κόσμο με σιδηρόδρομο. Η Βορκουτά έγινε πόλη στις 26 Νοεμβρίου 1943. Ήταν το μεγαλύτερο κέντρο στρατοπέδων Γκουλάγκ στην ευρωπαϊκή Ρωσία.

Μαγκαντάν

Το Μαγκαντάν (ρωσικά: Магадан) είναι ρωσικό λιμάνι στην Οχοτσκική θάλασσα (ΒΔ Ειρηνικός), ευρισκόμενο ακριβώς 5.900 χιλιόμετρα ανατολικά της Μόσχας Το κλίμα στο Μαγκαντάν είναι υποαρκτικό. Το χειμώνα συνήθως συμπληρώνονται μέχρι και έξι μήνες με το θερμόμετρο συνεχώς κάτω του μηδενός. Ως συνέπεια αυτού, το λιμάνι κλείνει τους τέσσερις πρώτους μήνες του έτους αφού η θάλασσα παγώνει (σε περίπτωση ανάγκης, χρησιμοποιούνται παγοθραυστικά). Η μέση θερμοκρασία κυμαίνεται από -22 °C το Γενάρη μέχρι +12 τον Ιούλιο. Στο εσωτερικό της ενδοχώρας της περιφέρειας οι κατώτατες θερμοκρασίες είναι ακόμα πιο ακραίες. Η πόλη ιδρύθηκε το 1933 από τον Εντουάρντ Μπέρζιν, διευθυντή της Ντάλστροϊ. Η Ντάλστροϊ ήταν ο οργανισμός που διαχειριζόταν τα προϊόντα των σταλινικών στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας και σκοπός της νέας πόλης ήταν να αποτελέσει πύλη εισόδου (για τους κρατούμενους) και εξόδου (για τα πολύτιμα μέταλλα) των γκούλαγκ. Η τραγική ιστορία του Μαγκαντάν εξακολουθεί να στοιχειώνει το ρωσικό συλλογικό υποσυνείδητο. Ο δρόμος Μ56 που συνδέει την πόλη με το Γιακούτσκ, μήκους 2.032 χιλιομέτρων, αποκαλείται Δρόμος των Οστών, επειδή όσοι κατάδικοι πέθαιναν κατά την κατασκευή του θάβονταν επί τόπου κάτω από το χωμάτινο οδόστρωμα.

Μούρμανσκ

Το Μούρμανσκ (ρωσικά: Му́рманск) είναι πόλη στο βορειοδυτικό τμήμα της Ρωσίας που βρίσκεται 125 μίλια (200 χιλιόμετρα) βόρεια του Αρκτικού Κύκλου και είναι  ένα σημαντικό λιμάνι στον Αρκτικό ωκεανό. Είναι κτισμένο 12 χλμ. από τη θάλασσα Μπάρεντς  κοντά στα σύνορα της Ρωσίας με τη Νορβηγία και τη Φινλανδία. Το Μούρμανσκ ιδρύθηκε το 1915 κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με το όνομα «Μούρμαν» (Мурманами), δηλαδή Νορβηγικό ή βόρειο στα ρωσικά, ως λιμάνι ανεφοδιασμού στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και ήταν μια βάση για τις βρετανικές, γαλλικές και αμερικανικές εκστρατευτικές δυνάμεις ενάντια στους Μπολσεβίκους το 1918. Στο Β ' Παγκόσμιο Πόλεμο το Μουρμάνσκ χρησίμευσε ως το κύριο λιμάνι για αγγλοαμερικανικές νηοπομπές που μετέφεραν πολεμικές προμήθειες στις ΗΠΑ μέσω του Αρκτικού Ωκεανού.

Οι δημοσιευμένες λίστες περιλαμβάνουν πληροφορίες από σχεδόν όλα τα βιβλία μνήμης που δημοσιεύονται στα ρωσικά, καθώς και ένα μεγάλο μέρος των πληροφοριών που δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί. Παρ' όλα αυτά, τα δεδομένα που παρουσιάζονται είναι τόσο ελλιπή ώστε να μην μιλάμε για ελλείψεις, αλλά για κατακερματισμό.

Στις λίστες αυτές, δηλαδή στο Ελληνικό Μαρτυρολόγιο, περιλαμβάνονται και 10267 ονόματα (μέρος του συνολικού αριθμού των θυμάτων), κατά κύριο λόγο Ποντίων που επιβάλλεται να τύχουν έρευνας από Ελληνικές και Ρωσικές αρχές.

Οι Ποντιακοί σύλλογοι σε πόλεις όπως το Πιατιγόρσκ και το Βλαδικαυκάζ  προσπαθούν να συντάξουν καταλόγους συμπολιτών τους που υπήρξαν θύματα του καθεστώτος.

Βλαδικαυκάζ: Η στήλη των θυμάτων.

Οι Ελληνικοί σύλλογοι όλης της Ρωσίας, αλλά και η Ελληνική Κυβέρνηση έχουν την υποχρέωση να ζητήσουν επίσημα την έκφραση της  συγνώμης για τα θύματα  από το κράτος που διαδέχτηκε την ΕΣΣΔ. Δηλαδή τη Ρωσία.

Ιβάν Τζουχά. Ο ερευνητής με το τεράστιο έργο.

Ο Ιβάν Τζουχά γεννήθηκε το 1952 στην περιοχή του Ντόνετσκ. Αποφοίτησε από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας με την ειδικότητα του γεωλόγου και εξειδίκευση στη γεωμορφολογία. Είναι ο συντάκτης του έργου "Greek Martyrology" («Ελληνική Μαρτυρολογία», δηλαδή η  Ιστορία της Καταστολής των Ελλήνων στην ΕΣΣΔ κατά τη Σταλινική περίοδο). Έχει συγγράψει 8 βιβλία αντίστοιχου περιεχομένου στα ρωσικά, ενώ έργα του έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες και δημοσιεύθηκαν στην Ελλάδα, τη Γερμανία, την Ουκρανία και τη Πολωνία. Με βάση το βιβλίο του "Ελληνική Επιχείρηση" το ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι "Mega" έκανε ένα ντοκιμαντέρ.

Πραγματοποίησε 13 ταξίδια στο ποταμό Κολιμά, όπου στα αρχεία του στρατοπέδου βρέθηκαν τα ονόματα περισσότερων από 930 Ελλήνων που εξορίσθηκαν εκεί. Με πρωτοβουλία του για 4 χρόνια υπήρξε Έρανος για την ανέγερση ενός Μνημείου, αφιερωμένο στους Έλληνες στο κέντρο του Μάγκανταν. Επισκέφθηκε πρώην στρατόπεδα στις περιοχές: Νορίλσκ, Βορκουτά, Ίντα, Ούχτα, Αρχάγγελσκ, Κεμέροβο, Μινσκ, Βόλογκντα, Κρασνογιάρσκ, της Καρελίας και της Δημοκρατίας του Καζακστάν. Ταξίδεψε για την έρευνα του στις εσχατιές της γης όπως στο Maldyak, στο Turukhansk, στο Hadjigair, στους ποταμούς Γενεσέι και  Κολιμά.

Έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στην έρευνα για τη παρουσία των Ελλήνων σε αυτές τις περιοχές και ειδικά στα θύματα της Σταλινικής περιόδου. Ξεκίνησε να δημοσιεύει τα αποτελέσματα των ερευνών του εκδίδοντας βιβλία από το 1993 και μέχρι το 2019 έφερε στο φως τη μαρτυρική ύπαρξη Ποντίων σε γκουλάγκ λόγω των διώξεων από τη NKVD τη περίοδο 1937-1938 και  τις απελάσεις των Μαυροθαλασσιτών Ελλήνων από το 1942 έως το 1949 στη Κεντρική Ασία. Η προσφορά του ανεκτίμητη και μάλιστα χωρίς καμία υστεροβουλία ή προσωπικό όφελος. Η έρευνα του πρέπει να βρεθεί τρόπος να γίνει γνωστή στο ευρύτερο Ελληνικό κοινό.

Η έρευνα του Τζουχά για τους Πόντιους της Αμπχαζίας.

Μετά το διάταγμα του Γιεζώφ σε όλες τις περιοχές της Αμπχαζίας και της γειτονικής Ατζαρίας, ξεκίνησαν οι συλλήψεις. Προκειμένου να περιοριστούν οι δραστηριότητες των Ελληνικών κοινοτήτων στην ΕΣΣΔ έπρεπε:

Στις 15 Δεκεμβρίου του 1937 όλοι οι Έλληνες (Έλληνες υπήκοοι και Ελληνικής ιθαγένειας πολίτες της ΕΣΣΔ), να θεωρηθούν ύποπτοι για κατασκοπεία, σαμποτάζ, εξέγερση και εθνικιστικό αντισοβιετικό έργο και να συλληφθούν ταυτόχρονα σε όλες τις δημοκρατίες, και τις περιφέρειες. Με αυτή την εντολή σε όλες τις περιοχές της Αμπχαζίας και της γειτονικής Ατζαρίας, οι συλλήψεις ξεκίνησαν τη νύχτα της 14ης προς την 15 Δεκεμβρίου και σχεδόν ολοκληρώθηκαν μέχρι τον Ιανουάριο  του 1938.

Το «σχέδιο» για τους Έλληνες της Γεωργίας εφαρμόστηκε κατά γράμμα. Οι πρώτες τρεις ημέρες ήταν η αιχμή των συλλήψεων: 15, 16 και 17 Δεκεμβρίου. Ο αριθμός των ατόμων που συνελήφθηκαν ταυτίζεται με τον αριθμό των ενταλμάτων σύλληψης. Η NKVD κάθε Δημοκρατίας της Ένωσης είχε τη δική της συνεχή αρίθμηση των ενταλμάτων. Στη Γεωργία οι αριθμοί  από το 2001 έως και το 4000 δόθηκαν στη  NKVD της Αμπχαζίας.

Ταυτότητα κρατουμένου: Καλαϊδόπουλος.

Ο Τζουχά εξηγεί σε άρθρο του:

«Κρίνοντας από τους αριθμούς  από τις 18 έως τις 22 Δεκεμβρίου η NKVD της Αμπχαζίας δεν πραγματοποιεί συλλήψεις. Αλλά  μέσα σε μια εβδομάδα συνέλαβε τουλάχιστον 374 άτομα. Στις 2 Ιανουαρίου του 1938  οι συλλήψεις αρχίζουν και πάλι στην Αμπχαζία.

Φυσικά δεν ήταν όλοι αυτοί που συνελήφθησαν τότε Έλληνες, αλλά αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία. Η NKVD της Αμπχαζίας λειτούργησε κατά τον εξής τρόπο. Κατά τις πρώτες δύο ή τρεις εβδομάδες μετά την ανακοίνωση της απόφασης, τα πρόσωπα με ιθαγένεια που ανήκαν σε διαφορετικές εθνικές ομάδες και για τα οποία εκδόθηκε διαταγή ή οδηγία συνελήφθησαν. Οι συλληφθέντες μεταφέρθηκαν στις μονάδες του NKVD στις πόλεις. 

Εκεί περίμεναν για τις  ποινές τους.

Ποιος είναι για το εκτελεστικό απόσπασμα και ποιος είναι για εγκλεισμό  σε στρατόπεδο…

Οι ποινές αποφασίζονταν στη Μόσχα.

Αυτή ήταν πρακτικά η μεγαλύτερη τρομοκρατία.

Ποινές χωρίς καν δίκη….

Από το Σοχούμι στη Μόσχα έστελναν τα πιστοποιητικά που αφορούσαν τη σύλληψη του οποιουδήποτε, η οποία σε μια συνοπτική μορφή αντανακλούσε τα «εγκλήματά του» και ανέφερε τη πρόταση του τοπικού ηγέτη της NKVD. Θα μπορούσε να είναι είτε στην πρώτη κατηγορία (εκτέλεση) ή στη δεύτερη (εγκλεισμός  σε στρατόπεδο, υνήθως 10 χρόνια ή  λιγότερο συχνά σε 8).

Χαρακτηριστικό της «Ελληνικής Επιχείρησης» στην Αμπχαζία (και στη Γεωργία στο σύνολό της), ήταν χαμηλό το ποσοστό όσων καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ενώ στην περιοχή του Ντόνετσκ και την περιοχή του Κρασνοντάρ (όπου 5.368 και 3.977 Έλληνες αντίστοιχα συνελήφθησαν) και από αυτούς το 95% των συλληφθέντων εκτελέστηκαν, στη Γεωργία το ποσοστό των ποινών στην πρώτη κατηγορία ήταν μόνο 46% από τους περίπου 800 Έλληνες που συνελήφθησαν. Από αυτούς τουλάχιστον 390 εξορίστηκαν και πήγαν σε περιοχές του ποταμού Κολιμά (Kolyma) στη βορειοανατολική Σιβηρία. Κάποιοι δεν άντεξαν τις κακουχίες και πέθαναν πριν καν προλάβουν να φτάσουν στα στρατόπεδα εγκλεισμού τους.

Ανάμεσά τους είναι ο πατέρας και ο γιος Αναστασιάδη  από το χωριό Όντισι. Ούτε ο εβδομηνταενιάχρονος Λάζαρος, ούτε ο γιος του Ηλίας έφτασαν στον Κολιμά. Στη πραγματικότητα οι καταδικασμένοι ήταν σκλάβοι που έπρεπε να εργαστούν στα ορυχεία χρυσού του Κολιμά ή να κόβουν κορμούς πεύκων κάτω από απάνθρωπες συνθήκες…..

Μια ενδιαφέρουσα ιστορία οικογένειας που συνδέεται με το Μαγκαντάν είναι αυτή της οικογένειας Ονουφριάδη.

Τρία αδέλφια συλλαμβάνονται και εξορίζονται μόνο με το αιτιολογικό ότι… είναι  Έλληνες.

Η Γαλήνη εκλιπαρεί σε ιδιόχειρο γράμμα της να της επιτρέψουν να εργάζεται στο στρατόπεδο με το σύζυγο της.

Η Σοβιετική διοίκηση επαινεί σε πιστοποιητικό της  που αναφέρει ότι η παραγωγή του συγκεκριμένου εργάτη είναι στο 160%...............

Ή απονέμει μετάλλιο στον Ονουφριάδη Γεώργιο του Δανιήλ……

Η Σοβιετική Ένωση σε έγγραφα της παραδέχεται ότι η Καραγγιαννίδου Γαλήνη ήταν εξόριστη στο Μαγκαντάν και ότι ο Ονουφριάδης Γεώργιος εκτέλεσε το χρόνο εξορίας του στο Μαγκαντάν.

Ονουφριάδης Αναστάσιος του Δανιήλ (1912)

(Онуфриади Анастас Данилович)

Γενέτειρα: Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

Καταδικαστικό όργανο: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 120.

Ποινή: 10 χρόνια εγκλεισμός σε στρατόπεδα.

Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ονουφριάδης Γεώργιος του Δανιήλ (1911). (Онуфриади Георгий Данилович).

Αριθμός Βιβλιαρίου εκτόπισης:  2688.

Γενέτειρα:  Τραπεζούντα, Τουρκία.

Υπηκοότητα: Ελληνική.

Ιθαγένεια: Χωρίς ιθαγένεια.

Εκπαίδευση: Κομμωτής.

Κατοικία: Γαντιάδι, περιοχή Αμπχαζίας, Γεωργία.

Σύλληψη: Συνελήφθη15 Δεκεμβρίου 1937.

Κατηγορία:

Ποινή: 10 χρόνια  εγκλεισμός σε στρατόπεδα.

Τόπος εξορίας: Μαγκαντάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 1959.

Σημείωση: Καταπιεσμένα μέλη της οικογένειας: σύζυγος: Καραγιαννίδη Γκαλίνα (1924), αδέλφια: Λάζαρος, Γεώργιος.

Περαιτέρω μοίρα: Επέστρεψε ζωντανός.

Ονουφριάδης Λάζαρος του Δανιήλ (1890)

(Онуфриади Лазарь Данилович)

Αριθμός Βιβλιαρίου εκτόπισης: 136.

Γενέτειρα: Μουσέκα, Τουρκία.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Ιθαγένεια (ιθαγένεια): Ελληνική.

Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

Επάγγελμα/τόπος εργασίας: εργοστάσιο καπνού, εργαζόμενος.

Τοποθεσία: Πιλένκοβο, Γκαγκρίνσκι, Αμπχαζία.

Δίωξη: Σ.Ε.Ο.

Άρθρο: 58-10 Ποινικός Κώδικας grssR 15.07.1938.

Ποινή: 10 χρόνια εγκλεισμός σε στρατόπεδα.

Τόπος εξορίας : Κολυμά (Βλαδιβοστόκ).

Σημείωση: Πέθανε στο στρατόπεδο. Βλαδιβοστόκ 29 Ιανουαρίου 1939.

Источники данных: Греческий мартиролог

Примечание: Дальнейшая судьба: Умер в лагере. г.Владивосток 29.01.1939

Τι και αν ξεκληρίστηκαν οικογένειες… Έστω και σε αυτές της συνθήκες η Σταυρωμένη Ράτσα μεγαλούργησε…. Το παιδί που γεννήθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης – εργασίας  στις πολικές εσχατιές της γης έγινε γιατρός. Μια βαθειά υπόκλιση στο μεγαλείο της ψυχής αυτών των ανθρώπων….

Ονουφριάδης Αναστάσιος του Γεωργίου(1995).

(Онуфриади Анастас  Георгиевич )

Γεννημένος: 19 Αυγούστου 1955.

Γενέτειρα: Μαγκαντάν.

Εθνικότητα: Ελληνική.

Ιθαγένεια: Ρωσική.

Εκπαίδευση: Κρατικό Ιατρικό Ινστιτούτο Saratov το 1981.

Τοποθεσία: Chunsky, Περιοχή Ιρκούτσκ, Ρωσία, 665514.

Κατηγορία: Γεννημένος στις φυλακές των γονέων του.

Ποινή: Ήταν με τη μητέρα του.

Τόπος γέννησης: Μαγκαντάν.

Ημερομηνία αποκατάστασης: 26 Μαρτίου 2001.

Φορέας αποκατάστασης: Αστυνομικό Τμήμα Περιφέρειας Μαγκαντάν.

Πηγές δεδομένων: BD "Θύματα πολιτικού τρόμου στην ΕΣΣΔ"? Το Αστυνομικό Τμήμα της Περιφέρειας Μαγκαντάν. Έλληνας μάρτυρας

Σημείωση: Καταπιεσμένα μέλη της οικογένειας:  Ο Πατέρας του είναι ο  Ονουφριάδης Γεώργιος του Δανιήλ (1911).

Περίπου οι μισοί από τους Έλληνες στα στρατόπεδα της περιοχής του ποταμού Κολιμά δεν επέτρεψαν στην πατρίδα τους. Οι τάφοι τους είναι διάσπαρτοι σε όλη την περιοχή έως το  Μάγκανταν».

Χάρτης ελληνικών ενταφιασμών στην περιοχή Γιακόντιν της περιοχής Μάγκανταν.

(Η περιοχή με την υψηλότερη πυκνότητα των «Ελληνικών Στρατοπέδων»)

 Ένας σταυρός μπορεί να σημαίνει ένας έως και 20 θάνατοι από το κρύο, την πείνα και τις αφόρητες συνθήκες εργασίας.

Ένα κοινό μνημείο για όλους τους Έλληνες εξόριστους, το πρώτο χτισμένο στο πλαίσιο της έρευνας του «Ελληνικού Μαρτυρολογίου» βρίσκεται στο κέντρο της περιοχής Μάγκανταν. Στο πανό αναγράφονται  περισσότερα από 900 ονόματα, το ένα τρίτο από τα οποία είναι τα ονόματα των Ελλήνων της Αμπχαζίας (Σοχούμι) και  της Ατζαρίας (Βατούμ).

Προσκλητήριο ψυχών.

«Μ’ ανασπάλ΄ς  τ΄ αποθαμέντ΄ ς»….

«Μην ξεχνάς τους πεθαμένους»..…

Ξημερώνει το μεγάλο Ψυχοσάββατο. Πήρα ένα πρόσφορο έγραψα τα ονόματα των προγόνων μου σε ένα χαρτί. Όμως κάτι δεν μου πήγαινε. Πήρα ένα δεύτερο χαρτί και ένα άλλο πρόσφορο και έγραψα ένα μόνο όνομα: Ιωάννης. Ο παππούς εκ μητρός, που όχι μόνο δεν γνώρισα, αλλά όλη η οικογένεια δεν ήξερε τι είχε απογίνει. Κάπου στα 1937-38 τον συνέλαβαν στο σπίτι του στο Γκρόζνι της Τσετσενίας.

Ιωάννης Παπαδόπουλος – Κεσίσογλου
(Кешишев-Попандапуло Иван)

Αργότερα σε έρευνα του Ιβάν Τζουχά που έψαξε για τη τύχη του, του απάντησαν ότι δεν υπήρξε...

Τον εκτέλεσαν, τον βασάνισαν, τον εξόρισαν? Κανείς δεν έμαθε ποτέ τίποτα. Μα πάντα στην οικογένεια ήταν απαγορευμένο θέμα συζήτησης. Κανείς από τους δικούς μου δεν ήθελε να μιλήσει για αυτό. Πόναγε τόσο πολύ. Αβάσταχτα. Κάτι με έσπρωξε να παρακολουθήσω τον όρθρο τις βυζαντινές ώρες. Αυτές που ο ουρανός είναι ανοιχτός και δέχεται τις ευλαβείς παρακλήσεις. Κοντά μου είναι ένα μοναστήρι. Ψηλά στο Πεντελικό. Εκεί που οι αρχαίοι λατόμοι σμίλευαν κάθε μέρα το μάρμαρο για να δημιουργήσουν το μεγαλύτερο μνημείο της ανθρωπότητας.

Σκοτάδι βαθύ. Ανεβαίνω στο βουνό. Στο χέρι μου κρατάω τα δύο πρόσφορα και τα δύο χαρτιά με τα ονόματα. Πλησίασα αξημέρωτα την πόρτα του Μοναστηριού και κάποιες μαυροφορεμένες μορφές καλόγηρων με κοίταξαν όχι με τρόμο αλλά με προσμονή. Σαν να με περίμεναν.....

Μπήκα μέσα και άρχισα να παρακολουθώ τη θεία λειτουργία, μα η ψυχή μου πέταγε. Οι ίδιες μαυροφορεμένες μορφές με συνόδευαν σε ένα τόπο σαν την Εδέμ. Άκουσα μία γλυκιά φωνή που είχα δεκαετίες να την ακούσω. Του θείου Χαραλάμπου. Του θείου της γιαγιάς μου που ήρθε το 1952 από τη Σιβηρία στον Πειραιά. Στο κρεβάτι που έφερε από εκεί κοιμάμαι κάθε βράδυ.

 - "Ήρθε η ώρα παιδί μου να κάνουμε το μνημόσυνο για τις ψυχές των πεθαμένων μας. Ειδικά για αυτούς που χάθηκαν. Για αυτούς που οι δικοί τους αγνοούν τι απέγιναν...

Για αυτούς που το τρίπτυχο

Γέννηση- Ζωή- Θάνατος,

 παραμένει ανολοκλήρωτο. Άνθρωποι δικοί μας ήτανε και αυτοί…".

 -"Μα θείο οι πλάτες μου είναι αδύναμες. Πώς μπορώ εγώ ένας ασήμαντος άνθρωπος χωρίς γνώσεις και ικανότητες να γράψω για όλους αυτούς"?,

 ψέλλισα  σχεδόν τρέμοντας από την ευθύνη.

 - "Δεν πειράζει, θα ξεκινήσεις όπως μπορείς. Ένας ιχνηλάτης είσαι. Ενημέρωση θα κάνεις στον κόσμο για όσους ξέρεις ή τους βρεις σε δημοσιευμένα αρχεία και ίσως αποτελέσεις την αρχή. Ένα κόκκο άμμο σου ζητάω να προσθέσεις στην έρευνα της τύχης τόσων και τόσων δικών μας ανθρώπων και πρόσφερε ένα αναμμένο κερί για τη ψυχή τους. Προσπάθησε.... Ποτέ ένα ανθρώπινο έργο δεν είναι τέλειο... Μη φοβάσαι. Κανείς δεν θα σε παρεξηγήσει…. Στις καταστάσεις των ονομάτων που έχεις υπάρχουν και λάθη. Αναφέρονται σαν τόποι γέννησης η Θεσσαλονίκη ή η Αθήνα. Και αυτοί οι άνθρωποι ούτε καν ταξίδεψαν ποτέ τους εκεί. Ίσως επειδή είχαν ελληνικά διαβατήρια. Όμως υπάρχουν πολλές οικογένειες που αγνοούν την τύχη των δικών τους. Πολλοί μετακινήθηκαν από τα χωριά τους και πήγαν στις μεγάλες πόλεις πριν μεταναστεύσουν στη Ρωσία. Φύγαμε από τα χωριά μας και πήγαμε στο Εσσεντουκί, στο Πιατιγόρσκ, στο Κισλοβόντσκ, στο Βλαδικαυκάζ, στο Γκρόζνυ, στο Βατούμ, στο Σοχούμ και με την εργατικότητα μας προκόψαμε…

Εσσεντουκί

Πιατιγόρσκ

Κισλοβόντσκ

Γκρόζνυ

Βλαδικαυκάζ

Βατούμι: Ο Άγιος Νικόλαος στο κέντρο της Ελληνικής παροικίας

Σοχούμι: Το Δημαρχείο της πόλης

Σοχούμι: Το ξενοδοχείο "Ορντού" (Κοτύωρα) ιδιοκτησίας Στεφάνου Στεφανίδη

Και ύστερα ήρθε η λαίλαπα. Πόσες οικογένειες δεν αποστερήθηκαν τους δικούς τους… Είναι και αυτές θύματα… Είναι ώρα να ξανασμίξουν οι οικογένειες που διασκορπίστηκαν σαν τα φύλλα στον άνεμο. Επικοινώνησε τα αρχεία μιας και είναι πολλοί που δεν τα γνωρίζουν. Ξέρεις τα επίθετα των συγχωριανών μου. Οι περισσότεροι από αυτούς  κατέληξαν στην Αγροσυκιά της Πέλλας", μου είπε με απίστευτη γλύκα και ηρεμία.

Μεμιάς οι γλυκές μαυροφορεμένες μορφές οδηγούσαν με τάξη αργά μία-μία σκιά που ερχόταν στο φως, μέσα από τις υπόλοιπες που παρέμεναν στο βάθος στο σκοτάδι και ενώ κάποια άλλη σεβάσμια μορφή σαν να ήταν αναγνώστης, ψάλτης ή ηγούμενος, κρατούσε στα χέρια του ένα βιβλίο με εκατοντάδες σελίδες και ξεκίνησε διαβάζοντας ονόματα να παρουσιάζει ξεχωριστά τη κάθε σκιά  που ερχόταν στο προσκήνιο μέσα από το πλήθος. Κάποιες μου φάνηκαν να ανήκουν σε  γνωστούς  η συγγενείς μου. Άκουσα τη φωνή του μοναχού να μου λέει:

Φίλιππος Φιλιππίδης

«Είναι ο Φίλιππος Φιλιππίδης, ο αδελφός της γιαγιάς σου γεννημένος στη Χάκαξα της Αργυρούπολης. Η γυναίκα του Αναστασία Ελευθεριάδου το γένος Ταργοντσίδου και τα παιδιά του Ευγενία και Αλέξανδρος ήρθαν το 1939 από το Κισλαβόσκι στη Λαμπρινή της Νέας Ιωνίας. Ήταν ευκατάστατος, διέθετε τέσσερις οικίες, η μία εκ των οποίων είχε φούρνο και ζαχαροπλαστείο στο ισόγειο. Όταν του πήραν την επιχείρηση λόγω των γνώσεων του δούλεψε σαν διευθυντής σε κρατική επιχείρηση. Ο ίδιος ήρθε στην Ελλάδα μετά την εξορία στην οικογένειά του το 1952».

Ο Φίλιππος Φιλιππίδης  τη μέρα του γάμου του.

Φιλιππίδης Φίλιππος του Αλεξάνδρου (1898)

(Филипиди Филипп Александрович)

·       Υπηκοότητα: Ελληνική.

·       Τόπος γέννησης: Σαλονίκη? Στη πραγματικότητα στη  Χάκαξα της Χαλδείας.

·       Εργασία: Υπάλληλος.

·       Συνελήφθη: 14 Μαρτίου 1938.

·       Ποινή: Απέλαση στο βόρειο Καζακστάν για 5 χρόνια.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

 Και μετά από αυτόν συνέχισε :

« Όλοι αυτοί που θα δεις  τώρα είναι από το χωριό του προπάππου σου τη Χάρσερα. Τόσοι πολλοί από αυτό το ιστορικό χωριό της Αργυρούπολης…… Έφυγαν από το χωριό τους για αναζήτηση καλύτερης τύχης…. Έφτασαν μέχρι τη Σιβηρία. Και την βρήκαν… Ας ξεκινήσω:

Είναι ο Παναγιώτης Ιωσηφίδης, γεννημένος στη Χάρσερα της Αργυρούπολης. Παντρεύτηκε την αδελφή του παππού σου Άννα Παπαδοπούλου - Κεσίσογλου. Δεν γύρισε ποτέ.... Η γυναίκα του και τα παιδιά του Μιχαήλ, Ελισάβετ και Ελένη ήρθαν το 1939 από το Γκρόζνι και εγκαταστάθηκαν στον Κορυδαλλό. Έχει διασωθεί το γράμμα του που έστειλε στη μητέρα του στη Χάρσερα στα 1915 όταν πήγε για αναζήτηση εργασίας δίπλα στα αδέλφια του  στη Ρωσία. Τα υπόλοιπα αδέλφια του ήρθαν απευθείας από τον Πόντο στην Αγροσυκιά Πέλλας το 1924. Η οικογένεια  του αγνοεί τη τύχη του…»

 Παναγιώτης Ιωσηφίδης με την οικογένεια του στη Χάρσερα.

Ιωσηφίδης Παναγιώτης του Ευσταθίου (1895)

(Иосифиди Панайот Евстафьевич)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Χαλδείας.

·       Τοποθεσία: ( Γκρόζνυ, Τσετσενία ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: 10 χρόνια

·     Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ιωσηφίδης Δημήτριος του Σπυρίδωνα(1900)

(Иосифиди Дмитрий Спиридонович)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Χαλδείας.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική. Υπηρέτησε στο RCCA το 1918-1920.

·       Εργασία: Δούλευε σαν τσαγκάρης.

·       Έζησε: Τσιτά.

·       Συνελήφθη στις 20 Δεκεμβρίου 1934.

·       Κατηγορούσα αρχή: ειδική συνάντηση στο NKVD της ΕΣΣΔ στις 27 Ιουλίου 1935, ob.: Art. 58-6 του ποινικού κώδικα της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

·       Ποινή: 5 χρόνια φυλάκιση.

·     Αποκαταστάθηκε στις 10 Μαρτίου του 1990 από το γραφείο του στρατιωτικού κατήγορου της υπηρεσίας.

·       Источник: Книга памяти Читинской обл.

«Είναι ο αδελφός της προγιαγιάς σου.  Στο Εσσεντουκί είχε φούρνο μαζί με το σπίτι του στο κέντρο της πόλης χτισμένο το 1900. 

Μετά την εξορία του ήρθε στη Καλλιθέα και συνάντησε την υπόλοιπη οικογένεια του.

Ο εγγονός του, ο Απόστολος Αποστολίδης προσέφερε πολλά σαν μέλος αρκετών Ποντιακών συλλόγων, στην Επιτροπή Ποντιακών Μελετών και σαν γραμματέας στο Ίδρυμα Παλιννοστούντων  Ομογενών».

Ο Στάθης Ιωσηφίδης και ο εγγονός του Απόστολος Αποστολίδης μπροστά στο σπίτι του στο Εσσεντουκί.

Ιωσηφίδης Ευστάθιος του Γεωργίου (1870)

(Иосифиди Евстафий Георгиевич)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Χαλδείας

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Ελληνική Κατώτερης εκπαίδευσης

·       Επάγγελμα: Αρτοποιός.

·       Έζησε: Εσσεντουκί.

·       Συνελήφθη στις 15 Δεκεμβρίου  1938.

·       Ποινή: 3 χρόνια εξορίας στο Βόρειο Καζακστάν.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

Ιωσηφίδης Γεώργιος του Δημητρίου (1905).

(Иосифиди Георгий Дмитриевич)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Χαλδείας.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Γιατρός.

·       Έζησε: Κισλοβόντσκ.

·       Καταδικάστηκε: 1937

·       Источник: Красноярское общество "Мемориал"

Ιωάννης Βασιλειάδης

«Είναι ο Γιάννης Βασιλειάδης, γεννημένος στη Χάρσερα της Αργυρούπολης. Παντρεύτηκε την κόρη του Ιωάννη Ευσταθιάδη, μα εκτελέστηκε αμέσως μαζί με τα δύο του αδέλφια…. Την ίδια μέρα εκτελέστηκαν και οι τρεις αδελφοί…. Ένα πελώριο γιατί….  Η γυναίκα του Μαγδαληνή και τα παιδιά του Αβραάμ τριών  χρονών και Γεώργιος ενός ήρθαν το 1939 από το Γκρόζνι και εγκαταστάθηκαν στην Ανάσταση του Πειραιά. Η οικογένεια του μέχρι τώρα δεν γνώριζε τι είχε γίνει, όπως και για τα αδέλφια του… Οι οικογένειες των αδελφών του εγκαταστάθηκαν στα Γιαννιτσά. Ο γιός του Αναστασίου Αβραάμ έφυγε το 1945 και πήγε στο Γκρόζνυ όπου γεννήθηκε, ενώ επέστρεψε οριστικά το 1990 στην Ελλάδα».

Βασιλειάδης Ιωάννης του Αβραάμ (1906)

(Василиади Иван Авраамович)

·       Γενέτειρα: Ομάλια, Χάρσερα Χαλδείας.

·       Τοποθεσία: (Γκρόζνυ,Τσετσενία, ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Βασιλειάδης Αναστάσιος του  Αβραάμ (1899)

(Василиади Анастасий Авраамович)

·       Γενέτειρα: Ομάλια, Χάρσερα Χαλδείας.

·       Τοποθεσία: (Γκρόζνυ,Τσετσενία, ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Βασιλειάδης Ευριπίδης του Αβραάμ (1894)

(Василиади Еврипиди Авраамович)

·       Γενέτειρα: Ομάλια, Χάρσερα Χαλδείας.

·       Τοποθεσία: ( Γκρόζνυ,Τσετσενία, ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

« Στην ίδια οικογένεια ανήκουν και οι παρακάτω».

Βασιλειάδης Βασίλειος του Δημητρίου (1874)

(Василиади Василий Дмитриевич)

·       Γενέτειρα: Αργυρούπολη? (Ομάλια, Χάρσερα Χαλδείας).

·       Μόρφωση: Ελληνική Κατώτερης εκπαίδευσης.

·       Επάγγελμα: Αρτοποιός.

·       Πόλη: Εσσεντουκί.

·       Σύλληψη: Συνελήφθη στις 5 Ιανουαρίου 1937.

·       Ποινή: 5 χρόνια  εγκλεισμός σε στρατόπεδα.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

Βασιλειάδης Νικόλαος του Δημητρίου(1869)

(Василиади Николай Дмитриевич).

·       Γενέτειρα: (Ομάλια, Χάρσερα Χαλδείας), Τουρκία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη: Εσσεντουκί.

·       Σύλληψη: Συνελήφθη στις 4 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικάστηκε: 12 Αυγούστου, 1939 με βάση τα άρθρα 58-10 του ποινικού κώδικα.

·       Ποινή: Η υπόθεση απορρίφθηκε λόγω του θανάτου του.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

Βασιλειάδης Κωνσταντίνος του Χαραλάμπους(1905)

(Василиади Константин Харлампович)

·       Γενέτειρα: Τραπεζούντα Τουρκία με καταγωγή από τη Χάρσερα.

·       Πόλη: (Γκρόζνυ, Τσετσενία- ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

«Είναι ο Ιωάννης Ευσταθιάδης γεννημένος στη Χάρσερα της Αργυρούπολης, άντρας της αδελφής του προπάππου σου. Εγγράμματος και πανέξυπνος. Είχε επιχειρήσεις στο μακρινό Βλαδιβοστόκ πριν παντρευτεί τη γυναίκα του στο Γκρόζνυ. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε τον Αρχάγγελο, στο νησί Σολοφκί, εκεί που ήταν και ο Σολζενίτσιν.

Ήρθε στην Ελλάδα το 1951 και βρήκε τη γυναίκα του Ξανθίππη και τα παιδιά του Σοφία, Μαγδαληνή και Γεώργιο στην Ανάσταση του Πειραιά. Τι ειρωνεία… Ο Πειραιάς που κατέληξε στη ζωή του, είναι αδελφοποιημένη πόλη - λιμάνι με τον Αρχάγγελο…. Έδωσε εξαιρετικές πληροφορίες για το χωριό του τη Χάρσερα στο Χρήστο Σαμουηλίδη στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Επέζησε χάρις την εφευρετικότητα του. Πολυμήχανος σαν Οδυσσέας. Δούλευε στο φούρνο και στο ραφτάδικο των στρατοπέδων και κατόρθωσε να επιβιώσει. Εικάζεται ότι απόγονοι του ζουν στον Αρχάγγελο. Ο αδελφός του Ιορδάνης εκτελέστηκε, αλλά οι οικογένειες των υπολοίπων αδελφών του εγκαταστάθηκαν στα Γιαννιτσά…..».

Ο Ιωάννης Ευσταθιάδης με τον αδελφό του Ιορδάνη και την οικογένεια του στην Ελλάδα

Το κοινό σπίτι των Γιάγκου  Ευσταθιάδη και Στάθη Παπαδόπουλου
στο Γκρόζνυ στη οδό Γκαρατσεβόσκα.
Στη φωτογραφία ο γιός του Γιάγκου Ζώρας.

Ευσταθιάδης Ιωάννης του Ιγνατίου (1896)

(Евстафиади Иван Игнатьевич)

·       Γενέτειρα: Ομάλια, Χάρσερα Χαλδείας.

·       Τοποθεσία: (Γκρόζνυ, Τσετσενία, ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: 10 χρόνια.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ευσταθιάδης Ιορδάνης του Ιγνατίου (1902)

(Евстафиади Иордан Игнатьевич)

·       Γενέτειρα: Ομάλια, Χάρσερα Χαλδείας.

·       Τοποθεσία: (Γκρόζνυ, Τσετσενία, ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ευσταθιάδης Ηλίας του Σάββα(1896)

(Евстафиади Илья Саввич)

·       Γενέτειρα: Μπαϊπούρτη. Στη πραγματικότητα κατάγεται από τα Ομάλια της Χάρσερας.

·       Πόλη: Πιατιγόρσκ.

·       Καταδίκη: Συνελήφθη στις 15 Δεκεμβρίου του 1937.

·       Ποινή: 10 χρόνια εγκλεισμός σε στρατόπεδο.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

«Είναι ο Στάθης Παπαδόπουλος γεννημένος στη Χάρσερα πρώτος ξάδερφος του παππού σου. Χάθηκε στη Σιβηρία. Κάποια περίοδο ήταν μαζί με τον Ιωάννη Ευσταθιάδη. Η γυναίκα του Παρθένα ήρθε το 1939 στην Ελλάδα με τα παιδιά της Ξένη, Ελισάβετ, Ελένη, Καλλιόπη και Ξένο και εγκαταστάθηκαν στη Δραπετσώνα. Κατά πληροφορίες του Ιωάννη Ευσταθιάδη ήταν μαζί του σε γκουλάγκ στον Αρχάγγελο. Η οικογένεια του αγνοεί τι απέγινε…».

Ο Στάθης Παπαδόπουλος νιόπαντρος με τη γυναίκα του Παρθένα, τη  μητέρα του και τη κόρη του Ξένια.

Παπαδόπουλος Еυστάθιος του Μιχαήλ (1888)

(Попандопуло Евстафий Михайлович)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Χαλδείας.

·       Τοποθεσία: (Γκρόζνυ, Τσετσενία, ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: 10 χρόνια.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

«Είναι ο Δημήτρης Παπαδόπουλος- Κεσίσεφ, πρώτος ξάδερφος του παππού σου. Γιος του Χαρσερέτη Κωνσταντίνου. Μηχανικός αεροπλάνων και πιλότος. Ανώτατος αξιωματικός της αεροπορίας. Κομισάριος στο Κισλαβόσκι και συμφοιτητής του Τρότσκι  και  του Βοροσίλωφ στη Στρατιωτική Ακαδημία της Μόσχας. Εκτελέστηκε ενώ η γυναίκα του ήταν έγκυος στο δεύτερο γιο του. Αθωώθηκε μεταθανατίως… Οι γιοί του, ο ένας ζει στη Μόσχα και ακολούθησε τα βήματα του και ο άλλος είναι γιατρός στην Οδησσό. Η οικογένεια του χωρίστηκε. Από τα αδέλφια του ο Ζαχαρίας, η Βαρβάρα και ο Μιχαήλ ήρθαν στην Ελλάδα, ενώ αυτός και ο Θεόδωρος παρέμειναν στη Ρωσία, όπου πήγε μετά και ο Ζώρας σαν πολιτικός πρόσφυγας».

Οι Ζώρας και Μίτιας (Δημήτρης Παπαδόπουλος) με τη στολή του.

Κεσίσεφ–Παπαδόπουλος Δημήτριος του Κωνσταντίνου (1907)

(Кешишев-Попандапуло Дмитрий Константинович)

·       Γεννήθηκε: Στις 05/1907 στο Κισλοβόντσκ.

·       Ιθαγένεια: Σοβιετική, αλλά Ελληνικής καταγωγής (από τη Χάρσερα  Χαλδείας).

·        Μόρφωση:Τριτοβάθμια εκπαίδευση,· μέλος του MAC από 1931?  Ανώτατος αξιωματικός, στρατιωτικός μηχανικός στη 40η μοίρα των  αεροπορικών  ταξιαρχίιών. Ζούσε στη Περιφέρεια Vitebskaya, περιοχή Vitebsky.

·        Σύλληψη: Συνελήφθη στις 11 Ιουλίου 1937.

·       Κατηγορούσα αρχή: Καταδικάστηκε από την  Επιτροπή του NKVD της ΕΣΣΔ και τον εισαγγελέα της ΕΣΣΔ στις 22 Νοεμβρίου 1937, OBV.: 64, 68, 71, 76 του ποινικού κώδικα του BSSR-ένα μέλος του POV. Καθαιρέθηκε από τον βαθμό του πριν την εκτέλεση του.

·       Απόφαση δικαστηρίου:  Εκτέλεση στις 3 Δεκεμβρίου.

·       Αποκατάσταση: Στις 13 Αυγούστου του 1957 από το στρατιωτικό δικαστήριο της BVO.

·       Источник: Белорусский "Мемориал

«Είναι ο Νικόλαος Παπαδόπουλος - Κεσίσεφ, ξάδελφος του παππού σου, αδελφός της Ευδοκίας, ελεύθερης σκοπεύτριας που σκοτώθηκε στη Κριμαία».

Ο Νικόλαος Παπαδόπουλος μέσα στον Προμηθέα, το Ελληνικό σχολείο του Βλαδικαυκάζ σε εκδήλωση.

Κεσίσεφ – Παπαδόπουλος Νικόλαος του Κωνσταντίνου (1905)

(Кешишев Николай Константинович)

·       Γεννήθηκε: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική. (Με καταγωγή από τη Χάρσερα  Χαλδείας).

·       Μόρφωση: Πρωτοβάθμια εκπαίδευση (οι συγγενείς του δηλώνουν ότι είχε ανωτέρα).

·       Σύλληψη:  Συνελήφθη στις 8 Ιουνίου 1938.

·       Καταδικάστηκε:  με βάση τα άρθρα 58-10.

·       Ποινή: σε τρία χρόνια φυλάκιση.

·       Αποκατάσταση:  Στις 19 Ιανουαρίου 1940.

·       Источник: Книга памяти Республики Башкортостан

«Όλοι αυτοί που θα δεις είναι από τη Χάρσερα. Συντοπίτες σου….».

 Φουλίδης Γεώργιος του Θεοδώρου (1885)

(Фулиди Георгий Федорович)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα  Χαλδείας, Τουρκία.

·       Υπηκοότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια : Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: εγγράμματος.

·       Επάγγελμα-εργασία: πωλητής τροφίμων, πωλητής.

·       Κατοικία: Εσσεντουκί.

·      Σύλληψη: Συνελήφθη15 Δεκεμβρίου 1937.

·      Κατηγορία : Άρθρο 58-10 του ποινικού κώδικα της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

·       Ποινή: 10 χρόνια στρατόπεδα.

·       Τόπος εξορίας: Kolyma (Βλαδιβοστόκ).

Φουλίδης Αθανάσιος του Θωμά (1883)

(Фулиди Афанасий Фомич)

·       Γενέτειρα: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ. Η καταγωγή του ήταν από ΧάρσεραΧαλδείας.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Ανώτατη εκπαίδευση.

·       Πόλη: Εσεντουκί.

·       Ημερομηνία σύλληψης: 15 Δεκεμβρίου 1937.

·       Ποινή: 5 χρόνια  εγκλεισμός σε στρατόπεδο.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Ставропольского края

Φουλίδου Άννα του Σάββα(1893)

(Фулиди Анна Савовна)

·       Γενέτειρα: Ελλάδα. Η καταγωγή της  ήταν από Χάρσερα Χαλδείας.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: 5η τάξη.

·       Επάγγελμα: Πωλήτρια.

·       Πόλη: Κισλοβότσκι.

·       Ημερομηνία σύλληψης: 16 Δεκεμβρίου 1937.

·       Ποινή: 3 χρόνια  εγκλεισμός σε στρατόπεδο.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Ставропольского края

Φουλίδης Ιωάννης του Γεωργίου  (1899)

(Фулиди Иван Георгиевич)

·       Γενέτειρα: Πιατιγόρσκ. (Με καταγωγή από Χάρσερα).

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Εργασία: Μη κομματικός Σύμβουλος.

·       Διεύθυνση: Μόικα 36.

·       Πόλη: Λένινγκραντ.

·       Ημερομηνία σύλληψης: Συνελήφθη στις 15 Δεκεμβρίου 1937.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και το Γραφείο του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ με τα άρθρα 58-6 του RSFSR.

·       Καταδίκη: Στις 25 Ιανουαρίου 1938.

·       Ποινή: Εκτέλεση στις 4 Φεβρουαρίου 1938.

·       Ταφή: Λένινγκραντ.

·       Источник: Ленинградский мартиролог т.8 (готовится к печати)

Τσαϊρίδης Συμεών του Ευθυμίου (1877)

(Чаириди Семен Ефимович)

·       Γενέτειρα: Γεννήθηκε το 1877 στη Θεσσαλονίκη, Ελλάδα. (Στη πραγματικότητα Χάρσερα Χαλδείας).

·       Υπηκοότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια : Ελληνική.

·       Μόρφωση:  Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

·       Έζησε: AKTOBE περιοχή Τζουρούν

·       Σύλληψη: Συνελήφθη στις 27 Ιανουαρίου 1938.

·       Καταδικάστηκε: Με βάση τα άρθρα 58-6 του ποινικού κώδικα της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

·       Ποινή: 5 χρόνια  που αναμορφώθηκε στις 2 Απριλίου 1939 NKVD στην περιοχή Aktyubin.

·       ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΟΔΕΙΚΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ.

·       Источник: Сведения ДКНБ РК по Актюбинской обл

Τσαϊρίδης  Κωνσταντίνος του Συμεών(1909)

(Чаириди Константин Семенович)

·       Γενέτειρα:  Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ, Οσετία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική. (Γιος του προηγούμενου με καταγωγή από τη Χάρσερα).

·       Μόρφωση: Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

·       Έζησε: AKTOBE περιοχή Μουγκοτζάρ.

·       Σύλληψη: Συνελήφθη στις 25 Φεβρουαρίου 1938  στην περιοχή Aktyubin.

·     Καταδικάστηκε: Με βάση  τα άρθρα 58-10 του ποινικού κώδικα της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

·       Πρόταση: Αποκαταστάθηκε στις 24 Ιουλίου  1989. E-PVS ΕΣΣΔ OT 16.01.1989.

·       Источник: Сведения ДКНБ РК по Актюбинской обл.

Τσαϊρίδης Σοφοκλής του Χαραλάμπους (1911)

(Сауриди Софокл Харлампиевич)

·       Τόπος γέννησης: Νταγκεστάν, Μακατσκαλά. (Με καταγωγή από τη Χάρσερα).

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

·       Εκπαίδευση: Κολλέγιο κατασκευών.

·       Επάγγελμα: Πλοίαρχος.

·       Τοποθεσία: Μπακού.

·       Σύλληψη: Συνελήφθη  στις 13 Ιουνίου 1949.

·       Κατηγορία: Με βάση την ιθαγένεια (Έλληνες).

·       Καταδίκη: 1949.

·       Ποινή: Ειδικός διακανονισμός, εξορία στη περιοχή Μιργκαλίμσαϊ, Νότιο Καζακστάν.

·       Ημερομηνία απελευθέρωσης: Μάρτιος 1956.

·       Λόγοι απελευθέρωσης: Με βάση το διάταγμα της Σοβιετικής Εθνοσυνέλευσης «Για την άρση των περιορισμών στη νομική κατάσταση για τους Έλληνες, τους Βούλγαρους, τους Αρμένιους και τις οικογένειές τους  που εξορίσθηκαν  σε ειδικό οικισμό» της 27ης Μαρτίου 1956.

·       Источники данных: Греческий мартиролог 

Κώστας Αποστολίδης

«Είναι ο Κώστας Αποστολίδης γεννημένος στη Χάρσερα.
Εγγράμματος.
Είχε τελειώσει το Φροντιστήριο Αργυρούπολης. 

Δάσκαλος στο Βλαδικαυκάς, από τους ιδρυτές του ελληνικού σχολείου και του ελληνικού θεατρικού τμήματος στην πόλη. Μεγάλη φυσιογνωμία και προσφορά στον Ελληνισμό της Ρωσίας. 

Απόγονοι του ζουν στην Ελλάδα (Αθήνα) και στο Βλαδικαυκάζ».

Αποστολίδης Κωνσταντίνος του Γεωργίου (1893)

(Апостолиди Константин Георгиевич)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Υπηκοότητα: Ελληνική.

·       Επάγγελμα/εργασία: Σχολείο Δάσκαλος Νο. 18

·       Τοποθεσία: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ.

·       Καταδίκη: 4 Οκτωβρίου, 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: η τρόικα του NKVD SOASSR.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Республики Северная Осетия - Алания.

Αποστολίδης Κωνσταντίνος του Παναγιώτη (1890)

(Апостолиди Константин Панайотович)

·       Γενέτειρα: Θεσσαλονίκη, Ελλάδα? (Στη πραγματικότητα Χάρσερα Αργυρούπολης).

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

·       Επάγγελμα - τόπος εργασίας: Πωλητής.

·       Πόλη: Κισλόβοντσκ.

·       Ημερομηνία σύλληψης: 16 Δεκεμβρίου 1937.

·       Δίωξη: ASA (CRA).

·       Καταδίκη: 29 Οκτωβρίου 1939.

·       Καταδικαστικός φορέας: Ειδική συνεδρίαση της NKVD της ΕΣΣΔ και του Εισαγγελέα της ΕΣΣΔ. Άρθρο: 58-10.

·       Ποινή: 3 χρόνια  εγκλεισμός σε στρατόπεδο στο Вятлаг (Βιατλάγ).

·       Σημείωση: Επέστρεψε ζωντανός.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Ставропольского края; Греческий мартиролог

Διαμαντίδης Κωνσταντίνος του Ονούφριου(1883)

(Диамантиди Константин Онуфриевич)

·       Γενέτειρα: Τραπεζούντα, Τουρκία. (Στη πραγματικότητα Χάρσερα Χαλδείας).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Καταδίκη: 17 Ιανουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο 5.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Διαμαντίδης Κωνσταντίνος του Πέτρου(1895)

(Диамантиди Константин Петрович)

·       Γενέτειρα: Τραπεζούντα, Τουρκία. (Στη πραγματικότητα Χάρσερα Χαλδείας).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Καταδίκη: 17 Ιανουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο 5.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Καλαϊτζίδης Μιχαήλ του Κοσμά (1895)

(Калайджиди Михаил Кузьмич)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Υπηκοότητα: Ελληνική.

·       Καταδίκη: 4 Οκτωβρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: η τρόικα του NKVD SOASSR.

·       Ποινή: 10 χρόνια.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Республики Северная Осетия - Алания.

Στην ίδια οικογένεια ανήκουν και οι:

Καλαϊτζίδης Ματθαίος του Μιχαήλ (1901)

(Калайджиди Матвей Михайлович)

·       Πόλη: Περιφέρεια Αρμπελάνοβκα. Βλαδικαυκάζ - Ορζονικίτσε.

·       Επάγγελμα: Λογιστής της κονσερβοποίησης.

·       Καταδικαστικός φορέας: η τρόικα του  NKVD SOASSR.

·       Καταδίκη: 4 Οκτωβρίου 1938.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источник: Книга памяти Республики Северная Осетия - Алания.

Καλαϊτζίδης  Στέφανος του Μιχαήλ (1902)

(Калайджиди Степан Михайлович)

·       Πόλη: Περιφέρεια Αρμπελάνοβκα Σουβόροβσκα, Βλαδικαυκάζ - Ορζονικίτσε.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική

·       Επάγγελμα: ηλεκτρολόγος.

·       Καταδικαστικός φορέας: η τρόικα του  NKVD SOASSR.

·       Καταδίκη: 4 Οκτωβρίου 1938

·       Ποινή: Εγκλεισμός σε στρατόπεδο για 10 χρόνια.

·       Источник: Книга памяти Республики Башкортостан

Χαραβίδης Ηρακλής του Ευσταθίου (1884)

(Харавиди Ираклий Ефстафиевич)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Χαλδείας.

·       Πόλη διαμονής: Μπακσάν (KBASSR).

·       Σύλληψη: Συνελήφθη το 1937.

·       Καταδίκη: 22 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ.

·       Κατηγορία: Πράκτορας ενός ξένου κράτους υπέρ του οποίου δρούσε ως κατάσκοπος στην ΕΣΣΔ.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση στις 3 Μαρτίου 1938.

·       Αποκατάσταση: Στις 6 Σεπτεμβρίου 1957 από απόφαση του στρατιωτικού Δικαστηρίου της στρατιωτικής περιφέρειας  Βορονέζ.

·       Источник: Книга памяти Кабардино - Балкарской Республики - подготовительные материалы

Χαραβίδης Κωνσταντίνος του Σαλμάν (1949)

(Харавидис Константин Салманович)

·       Καταγωγή: Από τη Χάρσερα Χαλδείας.

·       Αποκατάσταση:  Στις 10 Σεπτεμβρίου, 2005.

·       Источник: МВД Чеченской Республики

·       Λειψόπουλος Νικόλαος του Χριστοφόρου (1896). (Липсопуло Николай Христофорович).

·       Γενέτειρα: Χάρσερα (Αργυρούπολης), Τουρκία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική

·       Υπηκοότητα:  ΕΣΣΔ.

·       Πόλη: Ορζονικίτσε - Βλαδικαυκάζ.

·       Καταδίκη: 20 Φεβρουαρίου 1938.

·       Κατηγορούσα αρχή: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 76.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Λαζαρίδης Λάζαρος του Παναγιώτη (1896)

(Лазариди Лазарь Панайотович)

·       Γενέτειρα: Θεσσαλονίκη, Ελλάδα ? (Στη πραγματικότητα Χάρσερα Χαλδείας).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη:  Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ

·       Κατηγορούσα αρχή: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 71.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Μουρατίδης Ιωάννης του Παναγιώτη ή Ιβάν Μουρατάντοβ (1895)

(Муратиди Иван Панайотович)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Υπηκοότητα: Ελληνική

·       Επάγγελμα/εργασία: Σε λεβητοστάσιο, "βιομηχανία".

·       Τοποθεσία: (Γκρόζνυ, Τσετσενία ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου  1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Αρχείο: "Grozna εργαζόμενος" 20 Φεβρουαρίου 1990.

Κοσιφίδης Ιωάννης του Κωνσταντίνου (1896)

(Косифиди Иван Константинович)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη, εργασία: (Ορτζχονικίτζε σιδηρόδρομος).

·       Καταδίκη: 20 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 76. Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Μακρίδης Σπυρίδων του Ιωάννη(1889)

(Макриди Спиридон Иванович)

·       Γενέτειρα: Θεσσαλονίκη (?).  Στη πραγματικότητα Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική

·       Μόρφωση: Στοιχειώδης εκπαίδευσης

·       Πόλη: Πιατιγόρσκ.

·       Καταδίκη: Συνελήφθη στις 5 Φεβρουαρίου 1938

·       Ποινή: 5 χρόνια εγκλεισμός σε στρατόπεδο.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

Μακρίδης Γεώργιος του Κωνσταντίνου(1889)

(Макриди Георгий Константинович)

·       Γενέτειρα: Τουρκία. Στη πραγματικότητα Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική

·       Καταδίκη: 18 Ιανουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 9.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Πετρίδης Ευστάθιος του Πέτρου(1882)

(Петриди Евстафий Петрович)

·       Γενέτειρα: Τραπεζούντα, Τουρκία. Στη πραγματικότητα Χάρσερα Αργυρούπολης.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική

·       Πόλη: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ

·       Καταδίκη: 29 Μαρτίου 1938

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 99.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Σιδηρόπουλος Δημήτριος του Νικολάου (1896)

(СидиропулоДмитрий Николаевич)

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Υπηκοότητα: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Στοιχειώδης .

·       Επάγγελμα - εργασία: πωλητής

·       Πόλη: Κισλοβόντσκ

·       Ημερομηνία σύλληψης: 18 Δεκεμβρίου 1937.

·       Ποινή: 3 χρόνια εγκλεισμός σε στρατόπεδο.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Ставропольского края

Σιδηρόπουλος Περικλής του Λαζάρου (1888)

(Сидиропуло Периклий Лазаревич)

·       Γενέτειρα: Τουρκία. Στη πραγματικότητα  Χάρσερα Αργυρούπολης,.

·       Ημερομηνία σύλληψης: Συνελήφθη στις 16 Δεκεμβρίου 1937.

·       Ποινή: 5 χρόνια εγκλεισμός σε στρατόπεδο.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

 Ταργοντσίδης Γεώργιος του Ονούφριου (1897)

(Тарганджиди Георгий Ануфриевич)

·       Γενέτειρα: Διάκονα Χάρσερας Χαλδείας.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη: Ορζονικίτσε - Βλαδικαυκάζ.

·       Καταδίκη: 29 Μαρτίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 99.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ταργοντσίδης Γεώργιος του Ονούφριου (1900)

(Тарганджиди Георгий нуфриевич)

·       Γενέτειρα: Διάκονα ΧάρσεραςΧαλδείας.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη: Εσσεντουκί.

·       Ημερομηνία σύλληψης: 4 Φεβρουαρίου 1938.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Ставропольского края

Ταργοντσίδης Ιωάννης του Αβραάμ (1882)

(Тарганджиди Иван Аврамович)

·       Γενέτειρα: Διάκονα Χάρσερας Χαλδείας.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Μόρφωση: Εγγράμματος.

·       Πόλη: Εσσεντουκί.

·       Ημερομηνία σύλληψης: 5 Ιανουαρίου 1938.

·       Ποινή: 10 χρόνια εγκλεισμός σε στρατόπεδο.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Ставропольского края

Στεφανίδης Ιωάννης του Γεωργίου (1893)

(Стефаниди Иван Георгиевич )

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Τοποθεσία: (Γκρόζνυ, Τσετσενία - ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου, 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84. Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

Στεφανίδης Ιωάννης του Ιωάννη  (1912)

(Стефаниди Иван Иванович)

Οικοδόμος στο επάγγελμα, ήταν παντρεμένος με Ρωσίδα, απέκτησε και ένα γιό, τον Αλέξανδρο, ο οποίος πέθανε σε βρεφική ηλικία λίγο μετά αφού τον συνέλαβαν. Απόγονοι του αδελφού του είναι στο χωριό Γέφυρα έξω από τη Θεσσαλονίκη.

Η γαμήλια φωτογραφία του Στεφανίδη Ιωάννη του Ιωάννη με την Μακρίδη Κυριακή του Γεωργίου, με καταγωγή από τη Χάρσερα, που έγινε στο Γκρόζνυ

 O Στεφανίδης Ιωάννης του Ιωάννη μαζί με τον αδελφό του Νικόλαο

·       Τόπος γέννησης: Γκρόζνι, Τσετσενία, καταγωγής από τη Χάρσερα.

·       Πόλη: (Γκρόζνυ, Τσετσενία- ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Στεφανίδης  Κωνσταντίνος του Βλάση (1902)

(Стефаниди Константин Власович)

Η σύζυγος του ονομαζόταν Ευθυμία, αλλά δεν απέκτησε παιδιά

·       Γενέτειρα: Χάρσερα Αργυρούπολης, Τουρκία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ.

·       Καταδίκη: 20 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας : Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 76.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Τσελεπίδης Αριστείδης του Αβράαμ(1890)

(Целипиди( Аристид Аврамович)

·       Γενέτειρα: Τραπεζούντα, Τουρκία. (Στη πραγματικότητα είναι από τη Χάρσερα).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική

·       Τοποθεσία: Γεωργιανή Δημοκρατία.

·       Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο αριθ. 123.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Να απελαθεί από την ΕΣΣΔ.

Μεταλλίδης Μιχαήλ του Ιωάννη (1889)

(Металиди Михаил Иванович)

·       Γενέτειρα: Κοτύωρα, Τουρκία. (Στη πραγματικότητα είναι από τη Χάρσερα).

·       Πόλη: (Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Ποινή: 10 χρόνια ITL

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Μεταλλίδης Κωνσταντίνος του Χριστόφορου (1893)

(Металиди Константин Христофорович)

·       Γενέτειρα: Τουρκία. (Στη πραγματικότητα είναι από τη Χάρσερα).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Καταδίκη: 18 Ιανουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο αριθ. № 8.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Μεταλλίδης Κοσμάς του Κωνσταντίνου (1888)

(Металиди Козьма Константинович)

·       Γενέτειρα: Τραπεζούντα. (Στη πραγματικότητα είναι από τη Χάρσερα).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

·       Σύλληψη: Συνελήφθη στις 16 Δεκεμβρίου 1937.

·       Απόφαση δικαστηρίου: 10 χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδο.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

Μεταλλίδης Παναγιώτης του Γεωργίου (1901)

(Металиди Панайот Георгиевич)

·       Γενέτειρα: Τουρκία. (Στη πραγματικότητα είναι από τη Χάρσερα).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Σύλληψη: Συνελήφθη στις 15 Δεκεμβρίου 1937.

·       Απόφαση δικαστηρίου: 5 χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδο.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

Χριστοφορίδης Αβραάμ του Παντελεήμονα (1909)

(Христофариди Абрам Пантелеевич)

·       Γενέτειρα: Τουρκία. (Στη πραγματικότητα είναι από τη Χάρσερα).

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: χωρίς καμία εκπαίδευση.

·       Πόλη: Μινεράλνυε Βόντι.

·       Σύλληψη: Συνελήφθη στις 17 Ιουλίου 1937.

·       Καταδικάστηκε: 29 Οκτωβρίου 1939

·       Απόφαση δικαστηρίου: 5 χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδα.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

«Και όλοι αυτοί είναι από το χωριό του παππού σου που έχεις το όνομα του, τη Χάκαξα της Αργυρούπολης».

Η τοποθεσία των χωριών της Αργυρούπολης Χάρσερα και Χάκαξα

Ανδρεάδης Αχιλλέας του Θεοδώρου(1890)

(Андриади Ахилей Федорович)

·       Γενέτειρα:  Χάκαξα Χαλδείας, Τουρκία.

·       Τόπος διαμονής: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία .

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή του NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ιορδανίδης Αβραάμ του Ισαάκ (1882)

(Иорданиди Авраам Исаакович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας, Τουρκία.

·       Τόπος διαμονής: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία .

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή του NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ιορδανίδης Χριστόφορος του Ισαάκ (1896)

(Иорданиди Христофор Исаакович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας, Τουρκία.

·       Τόπος διαμονής: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία .

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή του NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ιορδανίδης  Ιωάννης του Γεωργίου (1907)

(Иорданиди Иван Георгиевич)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας, Τουρκία.

·       Τόπος διαμονής: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία .

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή του NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

 

Ηλιάδης Σοφοκλής του Γεωργίου (1902)

(Илиадис Софоклис Георгиевич)

Πολυμελής οικογένεια. Οι συγγενείς του γύρισαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στο Τσοτύλι, στη Χαραυγή του Κερατσινίου και στο Καρυοχώρι Εορδαίας.

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας, Τουρκία.

·       Τόπος διαμονής: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία .

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή του NKVD και Εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, Πρωτόκολλο αριθ. 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: 10 χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδο.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Μαυρίδης Γαβριήλ του  Ιωσήφ (1900)

(Мавриди Гавриил Иосифович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Τόπος διαμονής: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία.

·       Οδός: Γκαρατσεβότσκα.

·       Εκπαίδευση: Αναλφάβητος.

·       Επάγγελμα: Αρτοποιός.

·       Διαμονή: Άρθρο 10παράγραφος 2 του 2019

·       Σύλληψη: 15 Δεκεμβρίου 1937.

·       Καταδίκη: 29 Μαρτίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 99.

·       Άρθρο: 58-10 του Ποινικού Κώδικα.

·       Απόφαση δικαστηρίου 10 χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδο .

·       Τόπος προορισμού: Κολυμά, (Nizh. Al-Ujah).

·       Σημείωση: Πέθανε στο στρατόπεδο στη περιοχή Uria Jagodninsky στις 21 Μαρτίου 1939.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Книга памяти Ставропольского края; Греческий мартиролог

Ποπαδόπουλος Γεώργιος του  Στυλιανού (1900)

(Попандопуло Георгий Стилианович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Απασχόληση: Εργαζόμενος.

·       Τόπος διαμονής: Κισλοβόσκι.

·       Σύλληψη: 16 Δεκεμβρίου 1937.

·       Απόφαση δικαστηρίου: 5 χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδο.

·       Источник: Книга памяти Ставропольского края

Παπαδόπουλος Γεώργιος του Νικολάου(1893)

(Попандопуло Георгий Николаевич)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Τόπος διαμονής: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία.

·       Σύλληψη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου: 10  χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδο.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Παπαδόπουλος Ιωάννης του Παναγιώτη (1896)

(Попандопуло Иван Панаэтович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Πόλη: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Επάγγελμα: Λογιστής "Soyuzzagotplot"

·       Καταδικαστικός φορέας:  Τρόικα, NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ.

·       Σύλληψη: 4 Οκτωβρίου 1938.

·       Απόφαση δικαστηρίου: Εκτέλεση.

·       Источник: Книга памяти Республики Северная Осетия - Алания.

Παπαδόπουλος Ιωάννης του  Γεωργίου (1907)

(Попандопуло Иван Георгиевич)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Επάγγελμα: Λέκτορας στο  Κρατικό Γεωργικό Ινστιτούτο.

·       Πόλη: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ.

·       Καταδικαστικός φορέας: Τρόικα NKVD.

·       Σύλληψη: 4 Οκτωβρίου 1938.

·       Απόφαση δικαστηρίου:  Εκτέλεση.

·       Источник: Книга памяти Республики Северная Осетия - Алания.

Παπαδόπουλος Ευκλείδης του Στυλιανού (1903)

(Попандопуло Евклиди Стилианович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ.

·       Σύλληψη: 20 Φεβρουαρίου 1938.

·      Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 76.

·       Απόφαση δικαστηρίου:  Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Παπαδόπουλος Ιωάννης του Στυλιανού (1891)

(Попандопуло Иван Стилианович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Ιθαγένεια:  Ελληνική.

·       Πόλη: Ορζονικίτσε- Βλαδικαυκάζ.

·       Σύλληψη: 20 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 76.

·       Απόφαση δικαστηρίου:  Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Παπαδόπουλος Απόστολος του Ισαάκ (1906)

(Попандопуло Апостол Исакович)

·       Γενέτειρα: Χάκαξα Χαλδείας.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Πόλη: Γκρόζνυ, Τσετσενία-Ινγκουσιετία.

·       Σύλληψη: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Καταδικαστικός φορέας: Επιτροπή NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84.

·       Απόφαση δικαστηρίου:  10 χρόνια εγκλεισμός σε  στρατόπεδο.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

Ο Γιάννης Τσεμπερλίδης

«Και τώρα είναι οι συγγενείς των φίλων σου από άλλες περιοχές του Πόντου, ξεκινώντας από τη πολυμελή οικογένεια Τσεμπερλίδη από το Σαραντάρ της Χαλδείας. Κάποιοι είχαν πάει στη Τραπεζούντα πριν αναχωρήσουν για τη Ρωσία. Ύστερα πολλά μέλη της οικογένειας διασκορπίστηκαν σε διάφορες πόλεις στη Ρωσία. Στην Ελλάδα οι απόγονοι  τους εγκαταστάθηκαν στη Πτολεμαΐδα, στο Βόλο, στην Αθήνα.

Ο Γιάννης Τσεμπερλίδης δεν πρόλαβε καν να πάει εξορία και πέθανε στην φυλακή της Τασκένδης. Οι γιοί του Γιάννη και της πρώτης του γυναίκας Συμέλας ήταν ο Σωκράτης και ο Αλκιβιάδης. Από τη δεύτερη γυναίκα του Μαρία Ορφανίδου από τη Κορόνυξα της Αργυρούπολης, ο Γιάννης απέκτησε τον Νικόλαο, τον Ανέστη και την Παρθένα οι οποίοι ήρθαν στην Ελλάδα το 1939 και μέσω Αθηνών κατέληξαν στη Πάτρα.

Οι γιοί του Σωκράτης  και Αλκιβιάδης

Μια άλλη ηρωίδα Πόντια μάνα. Με το αγέρωχο βλέμμα της μάζεψε τα κομμάτια της ψυχής  της και τα έφερε μαζί με τα παιδιά της στην Ελλάδα. Σε όλες αυτές τις χήρες ηρωίδες Πόντιες μάνες  δεν οφείλουμε μόνο το «ζην» αλλά και το «ευζην».  Πολλές Πόντιες που άφησαν πίσω τους γονείς, συζύγους, αδελφούς, παιδιά δεν ξαναγέλασαν ποτέ.  Η Μαρία Τσεμπερλίδη μαζί με το γιό της Ανέστη και την εγγονή της Μαριάννα.

Ο Σωκράτης Τσεμπερλίδης, πήρε από ανάγκη (κατόπιν οικογενειακής συζήτησης) τη ρωσική υπηκοότητα για να μπορέσει να φοιτήσει στο πολυτεχνείο  και δυστυχώς δεν επέζησε από την εξορία».

Σωκράτης Τσεμπερλίδης του Ιωάννη(1910)

(Чемберлиди Сократ Иванович)

·       Ημερομηνία γέννησης: 1910

·       Τόπος γέννησης: πόλη Τραπεζούντα, Τουρκία.

·       Ιθαγένεια (ιθαγένεια): ΕΣΣΔ

·       Τόπος διαμονής: (Τασκένδη Σιδηρόδρομος)

·       Απόφαση: 7 Μαΐου 1938.

·       Ο καταδικαστικός φορέας: η Επιτροπή του NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο αριθ. 110

·       Καταδίκη: 10 χρόνια ITL.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

«Ο Αλκιβιάδης επέζησε της εξορίας, γύρισε Τασκένδη, αλλά  δεν του επετράπη η είσοδος στην πόλη για άλλα 5 ή 6 χρόνια και έμενε στα περίχωρα. Πέθανε στη Τασκένδη. Η ρωσίδα σύζυγος του Αλκιβιάδη Βάλια του χάρισε τον Σωκράτη που ζει στο Ταύρο και τη Λένα που είναι φαρμακοποιός στις Ροβιές που ήρθαν το 1990 στην Ελλάδα».

Αλκιβιάδης Τσεμπερλίδης του Ιωάννη (1915)

(Чемберлидис Алкивиад Иванович)

·       Ημερομηνία γέννησης: 14 Οκτωβρίου 1915

·       Τόπος γέννησης: χωριό Sarandar, επαρχία Χαλδείας, Τουρκία

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Δευτεροβάθμια.

·       Επάγγελμα / τόπος εργασίας: ηλεκτρολόγος στο εργοστάσιο επισκευής ατμομηχανών ατμού της Τασκένδης,

·       Τόπος διαμονής: Τασκένδη, Ουζμπεκιστάν.

·       Απόφαση: Art. 58 UKZSSR

·       Καταδίκη: 10 χρόνια ITL

·       Τόπος αναχώρησης: Monchegorsk, Vorkutlag , μετά το πέρας της περιόδου εξέδωσε αναφορά στο ανακοινωθέν αρ. 2114 του τμήματος Vorkuin του Camp.

·       Ημερομηνία αποκατάστασης: 8 Μαΐου 1961.

Άλλοι συγγενείς τους είναι:

Τσεμπερλίδης Χαράλαμπος του Γρηγορίου (1892)

(Чемберлиди Харлампий Григорьевич)

·       Ημερομηνία γέννησης: 1892.

·       Τόπος γέννησης: s. Σαραντάρ,  Χαλδεία, Τουρκία

·       Τόπος διαμονής: (Αυτόνομη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Τσετσενίας - Ινγκουσε)

·       Απόφαση: 26 Φεβρουαρίου 1938.

·       Ο καταδικαστικός φορέας: η Επιτροπή του NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο αριθ. 84

·       Καταδίκη: 10 χρόνια ITL.

Τσεμπερλίδης Γεώργιος του Παύλου (1898)

(Чемберлиди Георгий Павлович)

·       Ημερομηνία γέννησης: 1898

·       Τόπος γέννησης: s. Ελεβή Τραπεζούντα, Τουρκία.

·       Τόπος διαμονής: (Αυτόνομη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Τσετσενίας-Ινγκουσιετίας)

·       Απόφαση: 26 Φεβρουαρίου 1938

·       Ο καταδικαστικός φορέας: η Επιτροπή του NKVD και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο αριθ. 84

·       Καταδίκη: 10 χρόνια ITL.

Τσεμπερλίδης Αριστείδης του Γρηγορίου(1889)

(Чемберлиди Аристид Григорьевич)

·       Γενέτειρα: Αθήνα, Ελλάδα (?)

·       Τοποθεσία: (Τσετσενία-Ιγκουσιετία ACSR).

·       Καταδίκη: 26 Φεβρουαρίου, 1938.

·       Ο καταδικαστικός φορέας: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο 84

·       Πρόταση VMN: Εκτέλεση.

«Άλλη μια μεγάλη οικογένεια μαρτύρων είναι η οικογένεια Κερδεμελίδη».

Το γενεαλογικό δένδρο της οικογένειας  Κερδεμελίδη

Κωνσταντίνος Κερδεμελίδης (1886)

(Кердемелиди Константин Кердемелидьевич)

Γεννήθηκε στη Τραπεζούντα το 1896 από αγρότες γονείς.

Πριν από τη σύλληψη του ζούσε στην Αλούπκα Σάρα της Γιάλτας, χωρίς να ασκεί  αρχικά κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα.

Αργότερα όμως είχε μαγαζί στο δρόμο προς τη Γιάλτα. Η σύλληψη του έγινε στις  28 Μαΐου 1938, μαζί με τους γιούς του Θεόδωρο και Χριστόφορο. (Γιάλτα ΦΕΚ NKVD της Κριμαίας, άρθ. 58-10, 11 του ποινικού κώδικα της Ρωσικής Ομοσπονδίας ως μέλος μιας επαναστατικής εθνικιστικής οργάνωσης, και που καταδικάστηκε στις 29.10.1939 σε 5 έτη). Η αποκατάσταση του έγινε στις 13 Φεβρουαρίου του 1960 από το περιφερειακό δικαστήριο της Κριμαίας. (GAARK, φ.π. 4808, op.1, 011137).

 Источник: Книга памяти Автономной Республики Крым

(Πηγή: βιβλίο της μνήμης της αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας).

Ο Κωνσταντίνος Κερδεμελίδης παντρεύτηκε την Ευτυχία Αμαραντίδου μια πολύ δυναμική γυναίκα, η οποία στα δύσκολα χρόνια κράτησε την οικογένεια και ήταν αυτή που αποφάσισε να μεταναστεύσουν στη Νέα Ζηλανδία. Κάποια εγγόνια του αδελφού της Αριστοτέλη μετά την Άρδασα Εορδαίας μετανάστευσαν και αυτά στις ΗΠΑ. Ποιος είπε ότι η Οδύσσεια των Ποντίων δεν συνεχίζεται…..

Όταν οι «Ρωσσοπόντιοι» φορούσαν τα τσολιαδίστικα και ας μην είχαν γνωρίσει την Ελλάδα…… Ο πατριάρχης της οικογένειας Κωνσταντίνος Κερδεμελίδης με τη γυναίκα του Ευτυχία Αμαραντίδου, τους γονείς του, και τα παιδιά του. Ο Θόδωρος και ο Χριστόφορος είναι ντυμένοι τσολιάδες.

Κερδεμελίδης  Θεόδωρος (1915)

(Кердемелиди Федор Константинович)

Γιος του Κωνσταντίνου που συνελήφθη την ίδια μέρα με την ίδια κατηγορία και του απαγγέλθηκε η ίδια ποινή με το πατέρα του.

Ο  Θεόδωρος Κερδεμελίδης  με τη γυναίκα του Μαρίκα

Κερδεμελίδης Χριστόφορος (1916)

(Κердемелиди Христофор Константинович)

Γιος του Κωνσταντίνου που συνελήφθη την ίδια μέρα με την ίδια κατηγορία και του απαγγέλθηκε η ίδια ποινή.

Ο γάμος της Άννας με τον Γιώργο Συμεωνίδη στην Αλούπκα.
Η τελετή περιελάμβανε και τη λύρα

Όταν τελείωσε η εξορία τους ο πατέρας και οι γιοί του πήγανε στο Κοκάντ που είχαν εξορίσει την υπόλοιπη  οικογένεια και από εκεί φύγανε στην Ελλάδα το 1948 και μετά στη Νέα Ζηλανδία το 1951.

Σήμερα οι απόγονοι τους ζουν στο Christchurch στη  Νέα Ζηλανδία.

Η  άφιξη στη  Νέα Ζηλανδία. Η Οδύσσεια των Ποντίων συνεχίζεται……

Άλλα μέλη της ευρύτερης μαρτυρικής οικογένειας είναι:

o   Κερδεμελίδης Ανδρέας του Μιχαήλ (1909)

o   Κερδεμελίδης Ιωάννης του Μιχαήλ (1902)

o   Κερδεμελίδης Παναγιώτης του Μιχαήλ (1914)

o   Κερδεμελίδης Παύλος του Ιωάννη (1911)

o   Κερδεμελίδης Πέτρος του Ιωάννη (1912)

o   Κερδεμελίδης  Αύγουστος του Ανδρέα (1933)

o   Κερδεμελίδης Νικόλαος του Ανδρέα (1937)

o   Κερδεμελίδη Κυριακή, σύζυγος του Αντρέα, μητέρα τριών παιδιών

Εκτός από τον Αύγουστο και τον Νικόλαο οι υπόλοιποι καταδικάστηκαν με την ίδια κατηγορία των προαναφερομένων συγγενών τους, στην ίδια ποινή και έτυχαν της ίδιας αποκατάστασης…

Στην ίδια οικογένεια ανήκουν και οι:

o   ο Κερδεμελίδης Βασίλειος του Ιωάννη(1908)

o   η σύζυγος του Κερδεμελίδη Μαρία και οι κόρες τους

o   Κερδεμελίδη Ειρήνη (1936)

o   Κερδεμελίδη Ναρσέη (1938)

o   Κερδεμελίδη  Αναστασία(1934) και η οποία οικογένεια εκτοπίστηκε στη Φεργκάνα του Ουζμπεκιστάν.

Ο Γιάννης Χουτουρίδης

«Είναι ο Γιάννης Χουτουρίδης.  Γεννήθηκε στην Τουρκία και αφού πολέμησε τους Τούρκους κατέφυγε στην Ρωσία. Παντρεύτηκε τη Σοφία Κουσίδου και απέκτησαν τρία κορίτσια: την Λαρίση, την Παναΐλα και την Χρυσούλα. Έζησε με την οικογένειά του στο Ναβαροσίσκι. Ήταν φιλήσυχος και φιλάσθενος  άνθρωπος και δεν είχε καμιά εμπλοκή, από οποιαδήποτε μεριά, στις πολιτικές αλλαγές που έγιναν στη Ρωσία. Η Παναΐλα παντρεύτηκε τον Ιωάννη Ξενίδη και απέκτησε έναν γιο, τον Ελευθέριο Ξενίδη. Η Χρυσούλα παντρεύτηκε τον Ευάγγελο Θεοδωρίδη και απέκτησαν δύο κόρες, την Ιωάννα και Σοφία. Η Λαρίση παντρεύτηκε τον Παναγιώτη Γιαγιτζόγλου και δεν απέκτησαν παιδιά. Εν ζωή βρίσκεται μόνο η Χρυσούλα. Ζήσαν/ζούνε όλοι στην Σκύδρα Πέλλας. Η  γυναίκα του και οι κόρες της ήρθαν στην Ελλάδα το 1939.  Η οικογένεια αγνοούσε τη τύχη του……».

Χουτουρίδης Ιωάννης του Παύλου

(Хутуриди Иван Павлович)

·       Ημερομηνία γέννησης: 1893? (κατά πληροφορίες της οικογένειας).

·       Γενέτειρα: Αρακλί, Τουρκία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Καταδίκη: 17 Ιανουαρίου 1938.

·       Ο καταδικαστικός φορέας : NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο Αρ. 5.

·       Πρόταση: Εκτέλεση.

·       Источники данных: БД "Жертвы политического террора в СССР"; Греческий мартиролог - www.greek-martirolog.ru

«Είναι ο Γεώργιος Σαμλίδης. Παντρεύτηκε τη Θεοδοσία Τανιμανίδου στο Πετιγόρσκι το 1919  και έκαναν τέσσερα παιδιά. Μετά τα γεγονότα της Σιβηρίας, ήρθε η γυναίκα του  με τα παιδιά τους το 1940, στη Θεσσαλονίκη, στην περιοχή Χαριλάου και από τότε δεν τον είδαν ξανά. Ήταν λογιστής, εγγράμματος σε πολύ μεγάλο φούρνο, που τροφοδοτούσε όλο το Πιατιγόρσκι. Η οικογένεια του αγνοούσε τη τύχη του...».

τα 4 παιδιά του Γεωργίου Σαμλίδη,

πάνω η Πελαγία, ο Νικόλαος και η Αντιγόνη
και κάτω αριστερά η Χριστίνα.

Γεώργιος Σαμλίδης του Κυριάκου (1889)

(Самлиди Георгий Кириакович)

·       Ημερομηνία γέννησης: 1889.

·       Τόπος γέννησης: Λικάστ, Τουρκία.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: αναλφάβητος.

·       Επάγγελμα / Τόπος εργασίας: Μεταφορέας.

·       Τόπος διαμονής: Πιατιγόρσκ.

·       Ημερομηνία σύλληψης: 21 Ιουλίου 1938.

·       Ετυμηγορία:  Εγκλεισμός σε στρατόπεδο για 3 έτη. Η οικογένεια του στην Ελλάδα αγνοούσε τη τύχη του…. Ούτε φυσικά ο ίδιος τους ξαναείδε….

·        Источник: Книга памяти Ставропольского края

Ο Γεώργιος Σαμλίδης με τα παιδιά του και την αφιέρωση.
Τα παιδιά του μεγάλωσαν χωρίς τη στοργή του στην Ελλάδα
χωρίς να μάθουν τίποτα για αυτόν. Ένα πελώριο γιατί……….

Ο τάφος του Νίκου Σοφιανίδη

«Είναι ο Σοφιανίδης Νικόλαος.

Η γυναίκα του Σουσάνα και τα παιδιά του Χαράλαμπος, Ιωάννης και Γεώργιος ήρθαν στην Αθήνα μόνοι τους το 1937, χωρίς να τον ξανασυναντήσουν, μιας και αυτός τελειώνοντας την εξορία του στη Σιβηρία δεν πρόλαβε να ταξιδέψει για Ελλάδα, πέθανε και θάφτηκε στο νεκροταφείο στο Σοχούμι, ανάμεσα σε συγγενείς του…»

Συγγενής του Τέλης Σοφιανίδης
στο σπίτι τους τη δεκαετία του ’80

Σοφιανίδης Νικόλαος του Ιωάννη (1885)

(Софианиди Николай Иванович)

·       Γεννημένος: 1885.

·       Γενέτειρα: Σοχούμι, Αμπχαζία.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Καταδίκη: 20 Ιουνίου 1938.

·       Καταδικαστικό όργανο: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο αριθ. 120.

·       Ποινή: 8 χρόνια OFL.

Μουρατίδης Δημήτριος του Κωνσταντίνου (1888)

(Муратиди Дмитрий Константинович)

·       Τόπος γέννησης: Αλχασένι, Βατούμ,  Ατζαρία, Γεωργία.

·       Υπηκοότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια: ΕΣΣΔ.

·       Εκπαίδευση: στοιχειώδης.

·       Επάγγελμα - εργασία: Στα εργαστήρια του Δημοτικού Συμβουλίου του Μπατούμι, κλειδαράς.

·       Καταδίκη: 5 Ιουλίου 1938.

·       Καταδικαστικό όργανο: NKVD Επιτροπή και ο εισαγγελέας της ΕΣΣΔ, πρωτόκολλο αριθ. 123

·       Άρθρο: 58-10 UC GRSSR, SSO, 15.07.1938.

·       Ποινή: 10 χρόνια.

·       Τόπος εξορίας: Kolyma (Μάγκανταν, Promcombinate).

·       Σημείωση: Πέθανε στο στρατόπεδο Μάγκανταν 16 Μαρτίου του 1945.

·       Источники данных: Греческий мартиролог

Δημήτρης Μουρατίδης

«Είναι ο Δημήτρης Μουρατίδης που γεννήθηκε το 1888 στο Αχαλσόν (Νέα Σπίτια). Η καταγωγή του ήταν από τη Σάντα της Αργυρούπολης. Παντρεύτηκε την Ευτυχία Κουρτίδου και απέκτησε την Βάλια, τον Θόδωρα και τον Κωνσταντίνο. Από τη μικρή ηλικία των 12 ετών διέσχιζε πεζός τη διαδρομή από το ορεινό χωριό του μέχρι την πόλη  μετά τα μεσάνυχτα, ώστε να βρίσκεται νωρίς το πρωί στο Βατούμ στην τεχνική σχολή των μηχανοδηγών όπου φοιτούσε. Ήταν ιδιαίτερα ευφυής και θα μπορούσε να είχε σπουδάσει, αλλά ακολούθησε το επάγγελμα του μηχανοδηγού για να μπορεί να βοηθήσει τα μικρότερα αδέλφια του να σπουδάσουν. Υπηρέτησε στο Ρωσικό στρατό στην Οδησσό το 1908 και κέρδισε επαίνους από το Ρώσο στρατηγό που επιθεώρησε το Σύνταγμα του, στο οποίο υπηρετούσε.

Ο Αρχιστράτηγος χάιδεψε τον ώμο του, του έσφιξε το χέρι  και του είπε:

"Αν ο Ρωσικός στρατός αποτελούνταν από τέτοιους λεβέντες, η Ρωσία θα ήταν ανίκητη".

Στο διάστημα των εμφυλίων σπαραγμών έσωσε πολλές φορές Αρμένιους διωκόμενους προστατεύοντας τους από τη μανία Τούρκων ατάκτων που λυμαίνονταν τις περιοχές του Καυκάσου.

Τα χρόνια 1925-1926 πήρε μέρος στην κατασκευή διυλιστηρίου(Αζνέφτ) από νάφτα του Αζερμπαϊτζάν, τα προϊόντα του οποίου εξαγόταν από το Βατούμ στο εξωτερικό τράνζιτο.

Το 1931 πήρε μέρος στην κατασκευή νεώτερης τεχνολογίας διυλιστηρίου που είχαν μεταφέρει από την Αμερική στο Βατούμ. Για το κατόρθωμα του αυτό ονομάστηκε ήρωας στη Ρωσία.

Το 1926-27 αγόρασε ένα πετρώδες κτήμα 10 στρεμμάτων στο χωριό Αχαλσόν και το μετέβαλε στο πιο αποδοτικό χωράφι του χωριού.

Στα '37 όμως συνελήφθη γιατί κάποιος τον κατηγόρησε ότι έβρισε τον Στάλιν σε ένα εστιατόριο. Δυστυχώς εξορίστηκε στο Μαγκαντάν και εκεί τελικά πέθανε.

Το σπίτι του στο Βατούμ (κόκκινο). Αριστερά στη φωτογραφία. Τη πόρτα την έχει φτιάξει ο ίδιος.

(Οι φωτογραφίες περιέχονται στο βιβλίο της Βάλιας Μουρατίδου "Εκατόχρονη Οδύσσεια").

Οι πληροφορίες είναι από τα βιβλία: «Μια γιαγιά αφηγείται» και «Εκατόχρονη Οδύσσειa», της κόρης του Βασιλικής (Βάλια), η οποία γεννήθηκε το 1922 και σε ηλικία 17 ετών ήρθε στην Ελλάδα.

Οι συγγενείς του μετοίκησαν στο Καταχά Πιερίας».

«Ήθελα να κλείσω με την ιστορία της Οδύσσειας της οικογένειας του φίλου σου, του Τάσσου του Τερζίδη χημικού, διδάκτορα του πανεπιστημίου του Παρισιού και πολύ γνωστού στον Ποντιακό χώρο. Περιέγραψε την όπως στην λέω για να καταλάβει ο κόσμος τι τράβηξαν οι άνθρωποι σου και να αντιληφθείς ότι καμία άλλη ράτσα δεν πέρασε τόσα πολλά και όμως επιβίωσε. Τα παιδιά των Αργοναυτών, του Προμηθέα και του πολυμήχανου Οδυσσέα κουβαλάνε στο DNA τους την ψυχή, την αντοχή και τη δημιουργία των προγόνων τους.

Ο Γεώργιος,Τερζίδης με καταγωγή από τη Χερροίαννα παντρεύτηκε τη Δέσποινα το γένος Παναγιωτίδου με καταγωγή από  τη Σαμψούντα και απέκτησαν οκτώ συνολικά παιδιά  και από αυτά μόνο τέσσερα  επέζησαν. Ο Γιάννης  γεννημένος το 1899, η Μαρία το 1912, ο Ανέστης το 1915 και ο Μάρκος το 1919. ( Στα χαρτιά  το 1920).

Η Οικογένεια  Τερζίδη στη  Ρωσία  το 1923.

Ο Γεώργιος, η σύζυγος του Δέσποινα, και τα παιδιά τους:

Ο  Ανέστης,  ο Μάρκος και όρθια η  Μαρία

Η Δέσποινα  φεύγοντας από τη Ρωσία επέζησε ναυαγίου ερχόμενη από Αλεξανδρούπολη με πλοίο που βυθίστηκε και την περισυνέλεξαν ζωντανή μετά από οκτώ  ώρες στην θάλασσα που κολυμπούσε!!!!

Εγκαταστάθηκε στο Δουργούτι και στο σπίτι αυτό γεννήθηκε και ο φίλος σου ο Τάσσος.

1951: Η Δέσποινα (78 ετών) σε φωτογραφία που αναρτήθηκε σε όλες τις εφημερίδες των Αθηνών.

Αθήνα 1958: Η Δέσποινα και η κόρη της  Μαρία στο Δουργούτι (Νέος Κόσμος). Οι προκομμένες Πόντιες ηρωίδες μάνες.

Ο Γιάννης ήρθε νιόπαντρος το 1919 στην Θράκη από την Ρωσία, που μόλις είχε απελευθερωθεί από τούς Τούρκους το 1918, αποφεύγοντας την επανάσταση του '17 και ζούσε στις Φέρρρες.

Η Μαρία παντρεύτηκε τον Ευθύμη Απιδόπουλο. Η οικογένεια αυτή μαζί με τα παιδιά τους Κάτια και Χάρη που γεννήθηκε το 1938 εξορίστηκαν στο Georgiyevsk (Stavropol Krai ) το 1942 και ήρθαν στην Ελλάδα το 1958.

Γκελεντζικ 1937. Η οικογένεια Απιδοπούλου

Ο Ανέστης σπούδαζε στη Μόσχα και το 1937 εξορίστηκε στην Καμτσάτκα έως το 1941 όπου με την έναρξη του πόλεμου επέστρεψε στο Γκελεντζίκ, παντρεύεται τον ίδιο χρόνο την Αθηνά γεννημένη στο Γκελεντζίκ το γένος Παυλίδου (με καταγωγή από την Γαλίανα του νομού Τραπεζούντας) και το 1942 αποκτούν το πρώτο τους παιδί τον Γιώργο. Όταν ο Γιώργος ήταν 20 ημερών βρέφος εξορίζονται μαζί με τον  αδελφό του Μάρκο και την μητέρα του (ο πατέρας του είχε ήδη πεθάνει το 1931) για το βόρειο Καζακστάν στο Αμάν Καργάι (Aman Karagay). Ταξιδεύουνε με τραίνο από το Νοβοροσσίσκ για τρεις μήνες και φθάνουν στο στα μέσα του καλοκαιριού και απ' εκεί στο Kostanay και στην συνέχεια στην Semiozërka (επτά λίμνες) που είναι στο σημερινό βόρειο Καζακστάν στα σύνορα με την Ρωσική Σιβηρία. Εκεί έμειναν για τέσσερα χρόνια (τέσσερις χειμώνες, όπου κάνει όλο νύχτα σε -60^ο Κελσίου), δουλεύοντας στα Κολχόζ. Εκεί θα γεννηθεί και η κόρη τους η Ελένη.

Μετά από πολλές περιπέτειες και με πρωτοβουλία του Ανέστη, καταφέρνουν να φύγουν από την Ρωσία,  συγκεκριμένα από την Οδησσό με ένα εμπορικό πλοίο. Μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι περνώντας από την Χάιφα της τότε Παλαιστίνης και από εκεί με μια μικρή παραμονή στην Μασσαλία φθάνουν στον Πειραιά τον Νοέμβρη του 1946.

 

Τα ταξιδιωτικά έγγραφα του Οδυσσέα Ανέστη.

Από την άφιξη τους στο Πειραιά, τέσσερα άτομα  της οικογένειας και τα δύο παιδιά φιλοξενήθηκαν για τέσσερα  χρόνια στο Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο στη καθημαγμένη Ελλάδα.

Χατζηκυριάκειο Πειραιάς: Ο Ανέστης Τερζίδης με τη κόρη του Ελένη, τον αδελφό του Μάρκο και με ένα φίλο με τους. Λίγα μέτρα μόλις από το λιμάνι του αρχαίου Κάνθανου, από όπου έφευγαν οι αρχαίοι Αθηναίοι θαλασσοκράτορες για τη Μαιώτιδα λίμνη (σύγχρονη πατρίδα των Τερζίδηδων) και από κει που τελικά ο ασυμβίβαστος Ανέστης θα φύγει για τη μακρινή Αυστραλία. Τα παιγνίδια της μοίρας……

Ο επιβιώσας των γκουλάγκ δεν συμβιβάζεται με τη μοίρα του σαν γνήσιος Πόντιος και μετά το 1948 που πεθαίνει στο νοσοκομείο των παίδων ο μοναχογιός του Γιώργος από μηνιγγίτιδα, αποφασίζουν με την Αθην να φύγουν για την Αυστραλία, έχοντας αγκαλιά την κόρη τους Ελένη. Στην Αυστραλία αποκτούν ένα ακόμη γιο τον Παναγιώτη το 1951. Όμως η ζωή δεν ήταν δίκαια για τον γλυκό και υπομονετικό Ανέστη. Πέθανε το ’51 σχεδόν λίγο χρόνο που έφτασε στην υποτιθέμενη Γη της Επαγγελίας, αφήνοντας τη γυναίκα του με δύο μωρά. Παρά όλα αυτά μέσα σε δύσκολες συνθήκες επιβίωσαν. Η κόρη του η Ελένη σήμερα είναι πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων στο Σίδνευ.

Αυστραλία 1951: Ο Ανέστης μαζί με την Αθηνά και την κόρη τους  Ελένη

Ο Μάρκος με τη Σοφία
και τον γιό τους Γιώργο

Ο Ανέστης μαζί με την Αθηνά και την κόρη τους Ελένη. Ο Μάρκος αφού εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα επειδή δεν ήξερε Ρωσσικά αναγκάστηκε να δουλεύει σε χειρονακτικές δουλειές πολλές ώρες. Το 1951 παντρεύεται τη Σοφία Μιχαηλίδου με καταγωγή από τη Κερασούντα και αποκτά μαζί της τον Γεώργιο (1952) και τον Τάσσο (1953).

Το ζευγάρι δουλεύει σκληρά για να δώσει ότι καλύτερο στα παιδιά του.

Και αν νομίζεις ότι τα βάσανα της οικογένειας τελείωσαν, ότι το αίμα τους που πότισε την Αργυρούπολη στο Πόντο, τα δάκρυα και ο μόχθος που σκορπίστηκε στις εσχατιές της γης γελάστηκες. Ο γιός του Μάρκου Γεώργιος πότισε με το αίμα του την Κύπρο το ’74. Και υπάρχουν κάποιοι που ακόμα τους αποκαλούν Ρωσσοπόντιους……….»

Ο Γεώργιος Τερζίδης μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ

Ο Γεώργιος ήταν φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών όταν αποφάσισε να πάει φαντάρος στην Κύπρο  το 1973 και να υπηρετήσει στην ΕΛΔΥΚ  με το βαθμό του δεκανέα. Ετοιμαζόταν να απολυθεί επιστρέφοντας στην Ελλάδα, και ενώ ήταν εν πλω κοντά στη Πάφο γίνεται το πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 1974 και από  την εισβολή των Τούρκων της 20 Ιουλίου, επιστρέφουνε  και μετά πολεμάνε συνέχεια από την Κερύνεια έως την Αμμόχωστο. Στις 16 Αυγούστου του 1974 πέφτει νεκρός μαχόμενος υπέρ Βωμών και Εστιών. Σκοτώσαν οι εχθροί μας το γελαστό παιδί…..».

Τερζίδης Μάρκος του Γεωργίου(1919)

(Терзиди Марк Георгиевич)

·       Γέννηση: 25 Απριλίου 1919.

·       Γενέτειρα: Γκελεντζίκ, Περιοχή Κρασνοντάρ.

·       Εθνικότητα: Ελληνική.

·       Ιθαγένεια: Ελληνική.

·       Εκπαίδευση: Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

·       Επάγγελμα: ναυτικός.

·       Κατηγορία: Με βάση την ιθαγένεια (Έλληνες).

·       Ποινή: Εξορία.

·       Τόπος αναχώρησης: Άλμα-Άτα  Καζακστάν.

·       Σημείωση: Επέστρεψε ζωντανός.

·       Источники данных: Греческий мартиролог

Η Σταυρωμένη Ράτσα

Τόσες και τόσες σκιές. Μα μόνο λίγες ήρθανε μπροστά μου. Χιλιάδες άνθρωποι χάθηκαν... Να ήξερα σε ποιά κάτεργα έχασαν τη ζωή τους, που άφησαν τη τελευταία πνοή τους κι αν με αξίωνε ο Θεός να πήγαινα και να άφηνα έστω ένα λουλούδι και ένα τρυφερό σημείωμα. Ήταν ο αμνός του Θεού, ο....

Άργησε να τελειώσει το προσκλητήριο των ψυχών. Μα κάθε ένα όνομα πρόσθετε μία ανακούφιση στην ψυχή μου,  που ποτέ δεν βαρυγκώμησε για αυτό. Πριν βγω από τον ναό, η μορφή που διάβαζε τα ονόματα με περίμενε με μια λαμπάδα και μου είπε  σχεδόν παρακλητικά:

«Αυτό είναι  για τον Ιβάν Τζουχά…».

Την άναψα με ευχαρίστηση για τον άνθρωπο που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη δικαίωση των θυμάτων των Σταλινικών Διώξεων. Του ανθρώπου που χωρίς καν να με ξέρει ερεύνησε τι απέγινε ο παππούς μου.

« Και αυτό είναι  για το παλληκάρι μας»,

μου είπε με τρεμάμενη φωνή και μου έδωσε ‘ένα μικρό χιονόλευκο κερί , σαν το Πεντελικό μάρμαρο.

«Και για ποιόν είναι αυτό το ξεχωριστό κεράκι»,

ρώτησα με απορία. Μα σαν το άναψα μια ουράνια  ευωδία πλημμύρισε το χώρο.

« Είναι για τον Γιώργο τον Τερζίδη».

Βγαίνοντας πρόσεξα τις ίδιες μαυροφορεμένες σκιές να με  συνοδεύουν με  αγαλλίαση. Μόλις άρχισε να ξημερώνει. Ο ήλιος έβγαινε με όλη τη μεγαλοπρέπεια του. Αναλογίστηκα τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη που είδε με τα μάτια του  μια προηγούμενη  καταστροφή των Ποντίων το 1919:

«πόνεσα την αιώνια σταυρωνόμενη ράτσα μου που κιντύνευε και πάλι στο προμηθεϊκό βουνό του Καυκάσου. Δεν ήταν ο Προμηθέας, ήταν η Ελλάδα καρφωμένη πάλι από το Κράτος και τη Βία στον Καύκασο -αυτός είναι ο σταυρός ο δικός της- και φωνάζει. Φωνάζει τους ανθρώπους, τα παιδιά της να τη σώσουν».

Τι άλλαξε για τη Σταυρωμένη μου τη Ράτσα?

Πόσες και πόσες φορές πρέπει να πληρώσουν τα παιδιά του Προμηθέα το φόρο του αίματος? Άφησα το βλέμμα μου να χαθεί στο βάθος του ορίζοντα στα βόρεια... Εκεί που άφησαν την τελευταία τους πνοή οι συγγενείς μου... Ένα δάκρυ κύλησε από το μάγουλό μου.... Σήκωσα το βλέμμα μου στον ουρανό και ψιθύρισα…

‘’Ποντίων επιφανών πάσα γη  πολυθρήνητος τάφος’’.

Αιωνία τους η μνήμη….

Αφηγηματική απόδοση των Ρωσικών αρχείων από τον ιχνηλάτη Βασίλη Κωνσταντινίδη, μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, ερευνητή της ιστορίας των χωριών Χάρσερα και Χάκαξα της Αργυρούπολης.

Ε υ χ α ρ ι σ τ ί ε ς
_______________________

Ένα μεγάλο ευχαριστώ ανήκει στη Σοφία Τσομιάδου για τη βοήθεια της στην εύρεση των Ρωσικών αρχείων, για ότι έχει σχέση με το Σοχούμι,

..μια βαθειά υπόκλιση στον Άνθρωπο Ιβάν Τζουχά για τη στάση ζωής του, σε όλες τις οικογένειες που αναφέρονται στο άρθρο και  που μου εμπιστεύτηκαν φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες.

Επίσης στον αντιπρόεδρο της Ποντιακής Νεολαίας της Ρωσίας Μιχάλη Κοτανίδη για τη βοήθεια στην έρευνα και τις  επαφές μου στη Νότια Ρωσία και όπως πάντα τον Δημήτρη Πολύζο για την επιμέλεια του άρθρου..

Βιβλιογραφία:

Жертвы политического террора в СССР.

https://ru.openlist.wiki.

Ιβάν Τζουχά: Презентация-последнее.

Ιβάν Τζουχά: Абхазия.

https://www.sansimera.gr/articles/877.

https://zenithmag.wordpress.com/2012/03/06.

https://vkonsta.blogspot.com/2019/08/blog-post.html. Οι Πόντιοι του Γκρόζνυ. Ένας Ελληνισμός που Έδυσε.. (Понтос Грозного. Эллинизм, который родился)….

https://vkonsta.blogspot.com/2019/08/blog-post_4.html. Η Αργυρούπολη ως πνευματικό κέντρο της επαρχίας της Χαλδίας και οι κάτοικοι της στη διάρκεια των αιώνων. (Аргируполи как духовный центр провинции Халдия и ее жителей на протяжении веков).

https://vkonsta.blogspot.com/2019/08/blog-post_17.html. Οι Έλληνες στο Βόρειο Καύκασο. Οδοιπορικό στη Γη του Προμηθέα. (Греки на Северном Кавказе. Поход в страну Прометея).

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Magadan.

https://en.wikipedia.org/wiki/Gulag

Βάλια Μουρατίδου: «Μια γιαγιά αφηγείται». (Αυτοέκδοση)

Βάλια Μουρατίδου: «Εκατόχρονη Οδύσσειa». (Αυτοέκδοση)